„ZECHMY SIE ICH NAPATRZYĆ NIE MOGLI”. KULTURA DWORSKA W PEREGRYNACJI MAĆKOWEJ
DOI:
https://doi.org/10.26485/PP/2021/76/19Słowa kluczowe:
Peregrynacja Maćkowa; parodia; kultura dworska; literatura staropolskaAbstrakt
Referring to my previous research (Wojtowicz 2010, 2011), the article analyses a humorous text entitled Peregrynacja Maćkowa (Maciek’s Peregrination, printed in 1612) which offers a parodic and satirical take on the ideas characteristic of courtly culture. I examine how these ideas are mocked with the use of parodic travesty. What serves as a starting point for discussion are the analyses of courtly culture by Rüdiger Schnell (in Die höfische Kultur des Mittelalters zwischen Ekel und Ästhetik). Apart from parodying courtly culture, the author of Peregrynacja Maćkowa mocks the chivalric romance and travel novels as well as alludes to the Brautwerbung motif.
Bibliografia
Antologia literatury sowizdrzalskiej. 1985. Oprac. Stanisław Grzeszczuk. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. ISBN: 83-04-01758-X.
Bachorski Hans-Jürgen. 1993. Grosse vnglucke und vnsälige widerwertigkeit und doch ein guotes seliges ende. Narrative Strukturen und ideologische Probleme des Liebes- und Reiseromans in Spätmittelalter und früher Neuzeit. W: Fremderfahrung in Texten des Spätmittelalters und der frühen Neuzeit. Hrsg. Günter Berger, Stephan Kohl. Trier: Wissenschaftlicher Verlag Trier. ISBN: 3-88476-095-5. S. 59–96.
Burke Peter. 2001. Dworzanin. W: Człowiek renesansu. Red. Eugenio Garin. Przeł. Anna Osmólska-Mętrak. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen. ISBN: 83-86857-05-6. S. 143–175.
Burke Peter. 2009. Kultura ludowa we wczesnonowożytnej Europie. Przeł. Robert Pucek, Michał Szczubiałka. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISBN: 978- 83-2350-540-2.
Camporesi Piero. 1976. La maschera di Bertoldo, G.C. Croce e la letteratura carnavalesca. Torino: Einaudi. ISBN: 88-06-46268-7.
Camporesi Piero. 1999. Das Brot der Träume. Hunger und Halluzination im vorindustriellen Europa. Frankfurt am Main: Campus Verlag GmbH. ISBN: 3-593-34254-5.
de Boor Helmut. 1991. Die höfische Literatur: Vorbereitung, Blüte, Ausklang: 1170–1250. München: C.H. Beck. Geschichte der deutschen Literatur, Bd. 2. ISBN: 3-406-35132-8.
Fortunat (około roku 1570). 1926. Wyd. Julian Krzyżanowski. Kraków: Gebethner i Wolff.
Gerok-Reiter Annette. 2007. Die Angst des Helden und die Angst des Hörers: Stationen einer Umbewertung in mittelhochdeutscher Epik. „Das Mittelalter. Perspektiven mediävistischer Forschung”, Hft. 1. ISSN: 0949-0345. S. 127–143.
Hinz Manfred. 1992. Rhetorische Strategien des Hofmannes. Studien zu den italienischen Hofmannstraktaten des 16. und 17. Jahrhunderts. Stuttgart: Metzler. ISBN: 3-476-00820-7.
Historia o szlachetnej i pięknej Meluzynie. 2015. Oprac. Roman Krzywy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa. ISBN: 978-83-64003-44-8.
Karpiński Adam. 1983. Staropolska poezja ideałów ziemiańskich. Próba przekroju. Wrocław: Ossolineum. ISBN: 83-04-01244-8.
Kowalski Jacek. 2001. Rymowane zamki. Tematy architektoniczne w literaturze starofrancuskiej drugiej połowy XII wieku. Warszawa: DiG. ISBN: 83-7181-204-3.
Krzyżanowski Julian. 1961. Peregrynacja Maćkowa. W: Julian Krzyżanowski. Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru. Warszawa: PIW. S. 141–168.
Mięsopust. 1961. W: Dramaty staropolskie. Antologia. Oprac. Julian Lewański. T. 4. Warszawa: PIW. S. 39–100.
Ong Walter James. 2009. Autor zawsze fikcjonalizuje odbiorcę. W: Walter James Ong. Osoba – świadomość – komunikacja. Antologia. Wybór, wstęp, przekład i opracowanie Józef Japola. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISBN: 978-83-2350-556-2. S. 54–85.
Pleij Herman. 2000: Der Traum vom Schlaraffenland. Mittelalterliche Phantasien vom vollkommenen Leben. Aus dem Niederländischen von Rainer Kersten. Frankfurt am Main: Fischer. ISBN: 3-10-061705-3.
Polska komedia rybałtowska. 1931. Oprac. Karol Badecki. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
Polska satyra mieszczańska. 1950. Oprac. Karol Badecki. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umieje̜tności.
Richter Dieter. 1995. Schlaraffenland. Geschichte einer populärer Utopie. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag. ISBN: 3-596-12780-7.
Rosenwein Barbara H. 2016. Wspólnoty emocjonalne we wczesnym średniowieczu. Red. naukowa Grażyna Urban-Godziek. Przeł. Lidia Grzybowska, Jerzy Szafranowski, Grażyna Urban-Godziek. Warszawa: Instytut Badań Literackich Wydawnictwo. ISBN: 978-83- 6557-343-8.
Rozmowy Salomona z Marchołtem. 2014. Wyd. Maciej Eder. Wrocław: Atut. ISBN: 978- 83-7977-065-6.
Scaglione Aldo. 1991. Knights at Court. Courtliness, Chivalry and Courtesy from Ottonian Germany to the Italian Renaissance. Berkeley: University of California Press. ISBN: 0-520- 07270-7.
Schmid-Cadalbert Christian. 1985. Der Ortnit A–W als Brautwerbungsdichtung. Bern: Francke. ISBN: 3-7720-1613-8.
Schneider Christian. 2013. Narrationis contextus. W: Erzähllogiken in der Literatur des Mittelalters und der Frühen Neuzeit. Akten der Heidelberger Tagung vom 17. bis 19. Februar 2011. Hrsg. Florian Kragl, Christian Schneider. Heidelberg: Winter. ISBN: 3-8253-6112-8. S. 155–186.
Schnell Rüdiger. 2005a. Die höfische Kultur des Mittelalters zwischen Ekel und Ästhetik. „Frühmittelalterliche Studien”. ISSN: 0071-9706. S. 1–100.
Schnell Rüdiger. 2005b. Ekel und Emotionsforschung. Mediävistische Überlegungen zur „Aisthetik” des Häßlichen. „Deutsche Vierteljahrsschrift für Literaturwissenschaft und Geistesgeschichte”. ISSN: 0012-0936. S. 359–432.
Schnyder Mireille. 2008. Der Wald in der höfischen Literatur. Raum des Mythos und des Erzählens. „Das Mittelalter. Perspektiven mediävistischer Forschung”, Hft. 2. ISSN: 0949- 0345. S. 122–135.
Stempel Wolf-Dieter. 1968. Mittelalterliche Obszönität als literarästhetisches Problem. W: Die nicht mehr schönen Künste. Grenzphänomene des Ästhetischen. Hg. Hans Robert Jauß. München: Wilhelm Fink Verlag. ISBN: 3-7705-0236-1. S. 187–206.
Stieber Zenon. 1950. Uwagi o języku komedii rybałtowskiej. „Prace Polonistyczne”. S. 59–63.
Velten Hans Rudolf. 2013. Das Schlaraffenland – ein europäischer Mythos? Zur historischen Semantik einer literarischen ‘Dekonstruktion’. W: Praktiken europäischer Traditionsbildung im Mittelalter. Hg. Manfred Eikelmann, Udo Friedrich. Berlin: Akademie-Verlag. ISBN: 978-30-5005-206-9. S. 245–268.
Wenzel Horst. 1995. Hören und Sehen. Schrift und Bild. Kultur und Gedächtnis im Mittelalter. München: Beck. ISBN: 3-406-38988-0.
Wenzel Horst. 2005. Höfische Repräsentation. Symbolische Kommunikation und Literatur im Mittelalter. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. ISBN: 3-534-18572-2.
Wild Rainer. 1982. Literatur im Prozeß der Zivilisation. Entwurf einer theoretischen Grundlegung der Literaturwissenschaft. Stuttgart: Metzler. ISBN: 3-476-00523-2.
Wojtowicz Witold. 2010. Między literaturą a kulturą. Studia o „literaturze mieszczańskiej” przełomu XVI i XVII wieku. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. ISBN: 978-83-7241-783-1.
Wojtowicz Witold. 2011. Podróż do Cocagne. „Peregrynacja Maćkowa”. W: Proza staropolska. Red. Krystyna Płachcińska, Marcin Bauer. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. ISBN: 978-83-7525-622-2. S. 167–189.
