Doktoranci w procesie (ciągłych) zmian – prawnych, społecznych, tożsamościowych. Analiza form i celów kształcenia doktorantów w Polsce w latach 2005–2020
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.4/4Słowa kluczowe:
studia doktoranckie, szkoła doktorska, doktoranci, reformy kształcenia, doktorat, prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Krajowa Reprezentacja DoktorantówAbstrakt
W artykule zaprezentowano główne założenia form kształcenia doktorantów, realizowanych w Polsce na przestrzeni ostatnich piętnastu lat, w tym najnowszych, czyli szkół/kolegiów doktorskich, które, zgodnie z Ustawą 2.0, mogą być kreowane przez uczelnie w sposób autonomiczny. Różnorodność form nakłada się na proces różnicowania modeli uczelni w Polsce, a także odrębność tożsamościową i wzrastającą mobilność doktorantów, tworzących świat młodej nauki, oparty na, być może, innych zasadach i wartościach. Tekst jest próbą opisu zarówno modeli kształcenia, jak i specyfiki tej kategorii społecznej. W artykule znajdują się odwołania do wniosków z badań dotyczących doktorantów studiujących w Polsce i za granicą oraz dyskursu na temat jakości kształcenia doktorantów.
Bibliografia
Aviram Aharon. 2010. Navigating through the storm: Reinventing education for postmodern democracies. Rotterdam: Sense Publishers.
Czerepaniak-Walczak Maria. 2013. „Studia doktoranckie w systemie szkolnictwa wyższego i w społeczeństwie wiedzy: komu i do czego potrzebne są studia doktoranckie na kierunku- /w dyscyplinie Pedagogika”. Rocznik Pedagogiczny 36: 69–82.
Czyżewska Marta, Tomasz Skica. 2012. Współczesne modele rynków pracy naukowców na świecie jako pochodna modeli szkolnictwa wyższego. W: Kariera naukowa w Polsce. Warunki prawne, społeczne i ekonomiczne, S. Waltoś, A. Rozmus (red.), 43–81. Warszawa: LEX a Wolters Kluwer business.
Erikson Erik H. 2004. Tożsamość a cykl życia, tłum. M. Żywicki. Poznań: Zysk i S-ka.
Gajda Michał. 2019. „Szkoły czy szkółki doktorskie”. Forum Akademickie 3: 14–16.
Góralska Renata. 2003. Studenci uniwersytetu końca XX wieku. Raport z badań młodzieży Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Toruń: Wydawnictwo UMK. http://www.ci.edu.pl/index.php?id=propozycje [dostęp: 11.04.2011].
Kiebała Andrzej. 2012. Kariera naukowa – zdobywanie stopni i tytułów naukowych. W: Kariera naukowa w Polsce. Warunki prawne, społeczne i ekonomiczne, S. Waltoś, A. Rozmus (red.), 107–135. Warszawa: LEX a Wolters Kluwer business.
Kierznowski Łukasz. 2019. „Szansa dla doktorantów”. Forum Akademickie 3: 16–17.
Kola Anna Maria, Leja Krzysztof. 2015. „Rozszerzona trzecia misja uniwersytetu na przykładzie jego relacji z podmiotami trzeciego sektora”. e-mentor 4(61): 4–12.
Kola Anna Maria. 2017. „Studia doktoranckie w nowej odsłonie. Analiza zmian proponowanych w ramach Ustawy 2.0. Prawo o szkolnictwie wyższym”. Rocznik Pedagogiczny 40: 133–156.
Kola Anna Maria. 2018. Kształcenie elit społecznych? Studia doktoranckie w Polsce jako forma i potrzeba konstruowania zapoznanego mitu. Toruń: Międzynarodowe Centrum Zarządzania Informacją ICIMSS.
Kwieciński Zbigniew. 2012. Zmiany w edukacji. Próba bilansu dwóch dekad. W: Polska na początku XXI wieku: przemiany kulturowe i cywilizacyjne, K. Frysztacki, P. Sztompka (red.), 283–287. Warszawa: Komitet Socjologii PAN.
Leja Krzysztof. 2011. Koncepcje zarządzania współczesnym uniwersytetem. Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.
Leja Krzysztof. 2013. Zarządzanie uczelnią: koncepcje i współczesne wyzwania, przedmowa M. Kostera. Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business.
Melosik Zbyszko. 2010. Dyplom akademicki i sukces życiowy. W: Młodzież i sukces życiowy. Studium z pedagogiki porównawczej na przykładzie młodzieży polskiej, czeskiej, niemieckiej i holenderskiej, D. Hildebrandt-Wypych, K. Kabacińska (red.), 55–96. Kraków: IMPULS.
Michalak Dominika. 2013. Studia doktoranckie w Polsce – łatwo zacząć, trudniej skończyć. http://noweotwarcie.wordpress.com/2013/03/11/studia-doktoranckie-w-polsce-latwozaczac-trudniej-skonczyc/ [dostęp: 31.03.2020].
Ostrowicka Helena, Justyna Spychalska-Stasiak, Łukasz Stankiewicz. 2020. The Dispositif of the university reform: The Higher education policy discourse in Poland. London and New York: Routledge.
Pabiańczyk-Wlazło Ewelina. Uchwała nr 12/2018 Zarządu Krajowej Reprezentacji Doktorantów z dnia 9 marca 2018 r. http://krd.edu.pl/wp-content/uploads/2018/04/Uchwa-%C5%82a-12_2018.pdf. [dostęp: 07.01.2021].
Prestiż zawodów. Komunikat z badań. 2013. Warszawa: CBOS. https://www.cbos.pl/SPISKOM. POL/2013/K_164_13.PDF [dostęp: 31.03.2013].
Pryszmont-Ciesielska Martyna. 2010. Ukryty program edukacji akademickiej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Rorty Richard. 2009. Przygodność, ironia i solidarność, tłum. W.J. Popowski. Warszawa: W.A.B.
Rozporządzenie Ministra Nauki i S zkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4 – poziomy 6–8 (Dz.U. z 2016 r. Nr 0, poz. 1594).
Sułkowski Łukasz. 2016. Kultura akademicka: Koniec utopii. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Sułkowski Łukasz, Jarosław Górniak. 2019. Strategie i innowacje organizacyjne polskich uczelni. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Szkoły wyższe i ich finanse w 2018 r. 2019. Warszawa, Gdańsk: Główny Urząd Statystyczny.
Szmidt Jan. 2019. „Program, a nie instytucja”. Forum Akademickie 3: 17–18.
Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 1990 r. Nr 65, poz. 385).
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365, z 2006 r. Nr 46, poz. 328).
Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455, Nr 112, poz. 654, z 2012 r. poz. 1544).
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r. poz. 668).
