Miejskie przestrzenie we władaniu prywatnym (hybrydowe przestrzenie publiczne) i ich funkcje w mieście

Abstrakt

_{Celem artykułu jest ukazanie specyfiki hybrydowych przestrzeni miejskich. Zwiększenie się liczby takich obszarów ma bezpośredni związek ze stopniowym wzrostem dominacji modelu relacji społecznych opartych na konsumpcji [Bauman 2006; Ritzer 2001]. W wyniku tych zmian przestrzeń miejska, w tym otwarte przestrzenie piesze, zmieniają się w towar wykorzystywany do pomnażania i gromadzenia kapitału. Zmiana ta prowadzi do powstawania nowego typu przestrzeni miejskich, stanowiących konglomerat elementów charakterystycznych dla przestrzeni prywatnych i publicznych. To właśnie takie obszary wielu autorów nazywa hybrydowymi [Kohn 2004; Nissen 2008]. W dalszym ciągu mogą być one wykorzystywane jako miejsca rozrywki i socjalizacji, jednak komodyfikacja mocno zmienia ich funkcje w porównaniu z tradycyjnie rozumianą przestrzenią publiczną. Efektem jest tworzenie obszarów miasta zdominowanych wyłącznie przez rozrywkę, których użytkownicy są segregowani, a scenariusz podejmowanych na nich działań jest z góry określony. Co więcej, dochodzi tam do ograniczenia aktywności obywatelskich [Harvey 2012; Kohn 2004; Lofland 2007; Low, Smith 2006; Mitchell 2003; Sorkin, 1992]. Skomodyfikowana przestrzeń nie wspiera bowiem głębszych funkcji społecznych, takich jak: niesymulowane spotkania z „innymi” i „obcymi”, publiczne zgromadzenia i pikiety czy obywatelskie protesty. Utowarowieniu towarzyszy też homogenizacja przestrzeni śródmiejskich, zarówno w warstwie wizualnej, jak i funkcjonalnej. Wspomniane ograniczenia oraz redukcja fizycznego dostępu do hybrydowych obszarów miejskich mogą stać się źródłem poważnych konfliktów społecznych. By lepiej zidentyfikować powyższe zagadnienia, w prezentowanym tekście dokładniej omówiono przykład Centrum Handlowego „Manufaktura” w Ł odzi. Centralne miejsce tego złożonego kompleksu zajmuje plac, który (według niektórych źródeł) jest największym prywatnym placem miejskim w E uropie. Analiza hybrydowej natury tej przestrzeni jasno pokazuje również brak skutecznej metodologii pozwalającej na systemowy opis i porównywanie przestrzeni miejskich w warstwie ich społecznej użyteczności. Autorzy starają się wypełnić istniejącą lukę, proponując podejście mieszane.}