Mowa Polaków na Zaolziu (w kontekście języków ogólnonarodowych i ich odmian)

_________________________________

Abstrakt

Artykuł dotyczy sytuacji językowej na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej, który zamieszkuje m.in. polska mniejszość narodowa. W pierwszej kolejności zostały podane i wyjaśnione podstawowe pojęcia odnoszące się do omawianego regionu i opisane wydarzenia historyczne, które doprowadziły do obecnej sytuacji językowej. Następnie przytoczono cechy typowego członka polskiej mniejszości na Śląsku w Republice Czeskiej. W dalszej kolejności poświęcono uwagę językom i ich odmianom, które kształtowały lokalną mowę potoczną, szczególnie zaś samej mowie „po naszymu”, przedstawionej we fragmentach autentycznych tekstów. W artykule zawarto również informacje o tym, jak przebiegały spory o afiliację gwary zachodniocieszyńskiej do czeskiego lub polskiego języka etnicznego.

BIBLIOGRAFIA

_{Bělič Jaromír, 1955, Sedm kapitol o češtině (Příspěvky k problematice národního jazyka), Státní pedagogickí nakladatelství, Praha.}

_{Bělič Jaromír, 1972, Nástin české dialektologie, Státní pedagogické nakladatelství, Praha.}

_{Bogocz Irena, 2017a, Zachodniocieszyńskie słownictwo gwarowe – próba ujęcia tematu, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 21–36.}

_{Bogocz Irena, 2017b, Východolašská nářečí versus gwara zachodniocieszyńska, czyli dialektologiczna wojna o Zaolzie, „LingVaria”, R. XII, t. 2(24), s. 227–244.}

_{Bogoczová Irena, 2015, Nový slovanský pidžin na česko-polské hranici? Několik příkladů mluvy na českém Těšínsku, „Slavia”, R. 84, nr 4, s. 441–455.}

_{Bogoczová Irena, 2017, Szkice z dialektologii języka czeskiego. 3. Czeska dialektologia od połowy XX w. i jej aktualne zadania, „Bohemistyka”, nr 2, s. 144–162.}

_{Bogoczová Irena, Bortliczek Małgorzata, 2014, 2017, Jazyk příhraničního mikrosvěta (běžná mluva Těšíňanů v ČR) // Język przygranicznego mikroświata (mowa potoczna mieszkańców Zaolzia), Ostravská univerzita, Ostrava.}

_{Bogoczová Irena, Bortliczek Małgorzata, 2016, Potoczny język Polaków na Zaolziu dziś, w: K. Czajkowski, A. Zářický, red., Śladami Polaków na czeskim/austriackim Śląsku // Stopami Poláků v českém/rakouském Slezsku, Fundacja „Silva Rerum Polonarum”, Częstochowa, s. 287–305.}

_{Burszta Wojciech Józef, Jaskułowski Krzysztof, Nowak Joanna, red., 2005, Naród – Tożsamość – Kultura. Między koniecznością a wyborem, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.}

_{Damrosz Jerzy, 1999, Wyznaczniki lokalno-regionalne i etniczne w badaniach zróżnicowania kultury nowoczesnych społeczeństw. Próba systematyki pojęć i problemów, w: I. Bukowska-Floreńska, red., Studia etnologiczne i antropologiczne II: Kultury regionalne i pogranicza kulturowe a świadomość etniczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 23–32.}

_{Havránek Bohuslav, 1934, Nářečí česká, w: Československá vlastivěda III (Jazyk), Sfinx, Praha, s. 84–219.}

_{Kadłubiec Daniel Karol, 1994, Cieszyńsko-zaolziańska polszczyzna, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Katowicach, Katowice.}

_{Kellner Adolf, 1946, 1947, Východolašská nářečí I, II, Dialektologická komise při Matici moravské, Brno.}

_{Labocha Janina, 1997, Polsko-czeskie pogranicze na Śląsku Cieszyńskim. Zagadnienia językowe, Księgarnia Akademicka, Kraków.}

_{Lipińska Ewa, 2015, Dwujęzyczność kognitywna, „LingVaria” R. X, t. 2, s. 55–68.}

_{Misztal Bronisław, 2005, Tożsamość jako pojęcie i zjawisko społeczne w zderzeniu z procesami globalizacji, w: E. Budakowska, red., Tożsamość bez granic. Współczesne wyzwania, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 21–32.}

_{Nowowiejski Bronisław, 2010, O przyszłości polskich gwar ludowych, w: A. Skudrzyk, Rudnicka-Fira, red., Dialektologia. Materiały pomocnicze. Konteksty socjolingwistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 120–125.}