Narodowo-kulturowa i językowa tożsamość uczniów polskich szkół na Ukrainie

_________________________________

Abstrakt

W artykule przedstawiona została obecna sytuacja językowa w środowisku uczniów pięciu szkół ogólnokształcących na Ukrainie z polskim językiem nauczania. Uczniowie utrzymują wyniesioną z domu regionalną polszczyznę południowokresową oraz uczą się w szkole języka polskiego. Młode pokolenie Polaków mieszkających na Ukrainie jest wielojęzyczne. Badania socjolingwistyczne pokazują, że dla uczniów polskich szkół w codziennej komunikacji ważne są trzy języki: polski, ukraiński i rosyjski. Młodzi Polacy są przywiązani do języka polskiego. Nie ma w nich negatywnego nastawienia do jego regionalnego wariantu – jednak są przekonani, że można go używać tylko w niektórych sytuacjach komunikacyjnych (nieoficjalnych). Podsumowując wyniki badania, można argumentować, że polska młodzież na Ukrainie identyfikuje się jako odrębna grupa. Język polski pełni w jej przypadku nie tylko funkcję komunikacyjną, ale też manifestacyjną, przy czym ta druga jest faktycznym czynnikiem kształtowania tożsamości. Dlatego tożsamość językowa jest postrzegana jako część tożsamości etnicznej/narodowej. Ważnym elementem przynależności Polaków na Ukrainie do narodu polskiego jest też członkostwo w Kościele katolickim oraz przestrzeganie i zachowanie polskich tradycji ludowych i religijnych.

BIBLIOGRAFIA

_{Dawlewicz Mirosław, 2000, Słownictwo socjolektu młodzieży polskiego pochodzenia w Wilnie, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.}

_{Geben Kinga, 2003, Świadomość i kompetencja językowa a warstwy leksykalne w idiolektach młodzieży polskiego pochodzenia na Wileńszczyźnie, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.}

_{Geben Kinga, Zielińska Maria, 2016, Sytuacja socjolingwistyczna a kompetencja leksykalno-słowotwórcza młodzieży ze szkół polskich z Solecznik (Litwa) i Gródka (Ukraina), „Prace Filologiczne”, t. LXIX, s. 155–168.}

_{Hofmański Wojciech, 2015, Język – tożsamość – komunikacja, „Slavia Occidentalis”, t. 72(1), s. 27–37.}

_{Komorowska Hanna, 2017, Język a tożsamość. Język pierwszy, drugi i obcy a sukcesy i niepowodzenia szkolne, „Neofilolog”, nr 49/1, s. 7–24.}

_{Kurzowa Zofia, 1985, Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków.}

_{Polański Kazimierz, red., 2003, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.}

_{Rieger Janusz, 2002, Język mniejszości – z problematyki badawczej w odniesieniu do polszczyzny na Wschodzie i języka ukraińskiego w Polsce, w: tegoż, red., Język mniejszości w otoczeniu obcym, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa, s. 9–16.}

_{Sękowska Elżbieta, 1994, Język zbiorowości polonijnych w krajach anglojęzycznych. Zagadnienia leksykalno-słowotwórcze, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.}

_{Smolicz Jerzy Jarosław, 1990, Kultura i nauczanie w społeczeństwie wieloetnicznym, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.}

_{Sojka-Masztalerz Helena, 1999, Niektóre zjawiska słowotwórcze i leksykalne we współczesnej polszczyźnie lwowian, w: J. Rieger, red., Studia nad polszczyzną kresową, t. IX, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa, s. 237–242.}

_{Szczepański Marek, Śliz Anna, 2010, Dylematy regionalnej tożsamości. Przypadek Górnego Śląska, „Nowe Zagłębie”, nr 6, s. 17–20.}

_{Zielińska Maria, 2011, Rola polszczyzny w życiu młodych użytkowników języka polskiego na Ukrainie Zachodniej w: I. Kotuna, P. Nowak, red., Język. Komunikacja. Informacja. Polityka językowa w Europie Środkowo-Wschodniej, t. 6, Wydawnictwo Sorus, Poznań, s. 127–134.}