Tax justice rule in the scope of tax deductible cost in personal income tax
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2020/117/5Keywords:
income taxation, horizontal tax justice rule, ability to pay ruleAbstract
Background: The tax legislature has a lot of freedom in shaping the tax burden. However, this should not lead to unjustified differentiation of taxpayers’ situations, in particular to different taxation of persons in an equal situation. This would result in a breach of the principle of tax justice. In income taxes, the determinant of fair taxation is taxpayer solvency based on income criterion. In the doctrine of tax law, the ‘ability to pay’ rule is the basis for the principle of fair taxation. The tax legislature should seek to assess a taxpayer’s personal situation in order to assess the tax according to his/her ability to pay.
Research purpose and methods: The aim of this research is to analyze how the theoretical assumption of fair taxation is accomplished in the personal income tax act. The object of this research is one of the elements, which shape tax basis – tax deductible costs. This will make it possible to determine whether the ‘ability to pay’ principle is taken into account by the legislature in the process of assessing income by considering an individual’s tax burden. The research was carried out predominantly using the empirical-dogmatic method.
Conclusions: The analysis showed that the ‘ability to pay’ rule is not taken into account by the legislator in the process of shaping income, and thus the individual tax burden. The principles of settling tax costs are arbitrarily determined by the legislator under tribute power. This leads to unfair taxation in a horizontal level (horizontal tax justice).
References
Ustawa z 26.07.1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1387 ze zm.).
Brzeziński B., Perypetie podatku dochodowego z sądownictwem administracyjnym, w: B. Brze¬ziński (red.), Wykładnia i stosowanie prawa podatkowego. Węzłowe problemy, Warszawa 2013, s. 176–190.
Brzeziński B., Olesińska A., Prawo podatkowe. Część szczegółowa, Toruń 2001.
Gomułowicz A., Postulat sprawiedliwości a system podatkowy, Monitor Podatkowy 1995/4, s. 102–105.
Gomułowicz A., Zasada sprawiedliwości podatkowej, Warszawa 2001.
Filipczyk H., Refleksje o przedmiocie podatku dochodowego, Kwartalnik Prawa Podatkowego 2015/2, s. 39–55.
Gajl N., Modele podatkowe. Podatki dochodowe, Warszawa 1995.
Gwiazdowski R., Postulat zastąpienia podatku CIT podatkiem przychodowym, Zeszyty Gospo¬darcze ZPP 2020/1, s. 83–104.
Kleczkowski L., Pojęcie dochodu w polskim prawie podatkowym, Kwartalnik Prawa Podatko¬wego 2009/3–4, s. 53–78.
Litwińczuk H. (red.), Prawo podatkowe przedsiębiorców, Warszawa 2006.
Mariański A., Brak podstaw do stosowania cywilnoprawnego sposobu rozumienia związku przy¬czynowo-skutkowego jako przesłanki uznania kosztu w podatkach dochodowych, Przegląd Podatkowy 2006/6, s. 13–17.
Mariański A., Glosa do wyroku TK z dnia 18.07.2013, SK 18/09, Monitor Podatkowy 2013/11, s. 46–50.
Mariański A., Income Taxes, w: W. Nykiel, M. Wilk (red.), Polish tax system. Business Opportu¬nities and Challenges, Warszawa 2017, s. 177–215.
Mariański A., Koszty uzyskania przychodów. Wykładnia przepisów, Prawo i Podatki 2007/11, s. 5–9.
Mariański A., Krótka historia opodatkowania dochodu, Kwartalnik Prawa Podatkowego 2018/3, s. 9–26.
Mariański A., Nowa koncepcja normatywna kosztów uzyskania przychodów, w: Systemowa re¬forma podatków dochodowych, Warszawa 2009, s. 22–26.
Mariański A., Rozliczanie kosztów podatkowych według przepisów prawa podatkowego czy bi¬lansowego, Przegląd Podatkowy 2011/8, s. 22–28.
Mariański A., Rozliczanie kosztów w czasie a rachunkowość, Glosa do wyroku NSA z 9.12.2011, II FSK 1091/10, Monitor Podatkowy 2012/6, s. 47–49.
Mariański A., Źródła przychodów – niesprawiedliwe i skomplikowane różnicowanie opodatkowania osób fizycznych, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2020/12 (w druku).
Mariański A., Krajewska A., Nowak-Piechota A., Wilk M. (red.), Opodatkowanie działalności gospodarczej w Polsce, Warszawa 2016.
Mariański A., Nykiel W., Komentarz do art. 217, w: M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom II, Komentarz do art. 87–243, Warszawa 2016, s. 1483–1499.
Mariański A., Strzelec D., Podatki dochodowe, w: W. Nykiel, M. Wilk (red.), Zagadnienia ogól¬ne prawa podatkowego, Łódź 2014, s. 95–105.
Nita A., Teoretyczne i normatywne wyznaczniki sprawiedliwego opodatkowania, Toruński Rocz¬nik Podatkowy 2013.
Nozick R., Anarchy, State, and Utopia, Basic Books 2013.
Nykiel W. (red.), Polskie prawo podatkowe, Warszawa 2018.
Nykiel W., Mariański A. (red.), Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycz¬nych, Gdańsk 2015.
Perelman Ch., O sprawiedliwości, Warszawa 1959.
Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 2009.
Siekman P., Luijsterburg N., Personal Income Taxation in the Netherlands, Bulletin for Interna¬tional Taxation 2006, s. 313–317.
Steuerle C.E., And Equal (Tax) Justice for All?, w: J.J. Thorndike, D.J. Ventry Jr. (red.), Tax justice. The ongoing debate, Washington 2002, s. 253–282.
Ziembiński Z., Sprawiedliwość społeczna jako pojęcie prawne, Warszawa 1996.
Wyrok NSA z 9 grudnia 2011, II FSK 1091/10.
Wyrok TK z 20 października 1998, K 7/98.
Wyrok TK z 30 stycznia 2001 r., K 17/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 4,
Wyrok TK z 27 lutego 2002, K 47/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 6.
Wyrok TK z 22 maja 2002 r., K 6/02, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 33.
Wyrok TK z 29 listopada 2006 r., SK 51/06, OTK ZU nr 10/A/2006, poz. 156.
Wyrok TK z 19 lipca 2007, K 11/06.
Wyrok TK z 18 lipca 2013, SK 18/09.
Wyrok TK z 8 października 2013, SK 40/12.
Wyrok TK z 18 listopada 2014, K 23/12, OTK ZU nr 10/A/2014, poz. 113.
