Aequitas in Azon’s views

Authors

DOI:

https://doi.org/10.26485/SPE/2021/119/2

Keywords:

aequitas, ius aequum, Azon, Azzo Porcius, school of glossers

Abstract

Przedmiot badań: W doktrynie bolońskiej szkoły glosatorów działającej od drugiej poł. XI w. do poł. XIII w. pojęcie aequitas zajmuje znaczące miejsce. Aequitas zaliczana jest do podstawo­wych pojęć prawa. Odnosi się zarówno do samej istoty prawa, jak i do jego stosowania. Szeroko prezentowana w poglądach rzymskiej jurysprudencji – w naturalny sposób stała się przedmio­tem analiz jurystów ze szkoły glosatorów zajmujących się badaniem kodyfikacji justyniańskiej. Średniowieczni juryści podjęli dyskusję dotyczącą znaczenia pojęć ius, iustitia i aequitas dla praktyki sądowej. Dyskusja przekształciła się w spór, który rozgorzał do tego stopnia, że do­prowadził do podziału szkoły na dwa obozy: „bulgarystów” i „martynistów”. W nauce polskiej pojęcie słuszności w doktrynie glosatorów było przedmiotem badań E. Szymoszka w relacji do pojęcia iurisdictio. Poza tym w literaturze polskiej analiza ius aequum i ius strictum w twórczości jurystów bolońskich pojawia się jedynie przyczynkowo.

Cel badawczy: Celem niniejszego opracowania jest analiza poglądów jednego z najwybitniej­szych przedstawicieli bolońskiej szkoły glosatorów – Azona – na temat pojęcia aequitas. Azon (Azzo Porcius), działający w schyłkowym okresie istnienia szkoły bolońskiej, podjął się synte­zy poglądów swoich poprzedników, dlatego też przedstawiane przez niego opinie pozwalają na uchwycenie ostatecznego kierunku, jaki nadała szkoła glosatorów swoim rozważaniom, również dotyczącym aequitas.

Metoda badań: W pracy dokonano analizy poglądów Azona w zakresie aequitas z wykorzysta­niem metody historyczno-prawnej, a także dogmatycznej.

Wyniki: W pracy wykazano, że poglądy Azona były częściowo zbieżne z poglądami prezento­wanymi przez Bulgarusa i skupionych wokół niego jurystów. Azon odrzucił koncepcję aequitas zaproponowaną przez „martynistów” jako niedającą się pogodzić z normami zawartymi w kody­fikacji justyniańskiej. Był natomiast zwolennikiem stosowania aequitas wtedy tylko, gdy wyni­kała ona z norm prawa stanowionego.

References

Brocardica aurea Azonis Bononiensis, Venetiis 1566.

Bulgari ad digestorum titulum De diversis regulis iuris antiqui commentarius et Placentini ad eum additiones sive exceptiones, Beckhaus F. G. C. (wyd.), Bonnae 1856.

Digestum Novum Pandectarum Iuris Civilis tomus tertius, Lugduni 1551.

Digestum Vetus. Digestorum seu Pandectarum Iuris Civilis, tomus primus, Lugduni 1539.

Fragmentum Pragense, Fitting H. (wyd.) luristische Schriften des früheren Mittelalters, Halle 1876.

Lectura Azonis et magni apparatus ad singulas leges duodecim librorum codicis iustiniani, Parisiis 1581.

Quaestiones de iuris subtilitatibus, H. Fitting (wyd.), Berlin 1894.

Summa Azonis locuples iuris civilis thesaurus, Venetiis 1584.

Summa Domini Azonis. Iurisconsultorum principis aurea summa, Lugduni 1537.

Summa super Codicis, Lugdunum 1533.

Cortese E., La norma giuridica. Spunti teorici nel diritto comune classico, vol. 1–2, 2020.

Falcón y Tella M.J., Equity and Law, Leiden–Boston 2008.

Gouron A., Les « Quaestiones De Juris Subtilitatibus »: Une oeuvre Du Maître Parisien Albéric,

Revue Historique 2001/303/2 (618), s. 343–362.

Hallebeek J., Audi, domine Martine!: over de aequitas gosiana en het beding ten behoeve van een derde (oratie), Vrije Universiteit Amsterdam 2000, s. 1–32.

Kantorowicz H., Studies in the Glossators in the Roman Law, Cambridge 1938.

Korporowicz Ł.J., Kontekst prawniczej wiedzy św. Tomasza z Akwinu, Studia Prawno-Ekonomiczne 2016/XCVIII, s. 49–70.

Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988.

Kuryłowicz M., Aequitas i iustitia w rzymskiej tradycji prawnej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi Dubelowi, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G, Ius 2019/66,1, s. 173–188.

Kuryłowicz M., Etyka i prawo w sentencjach rzymskich jurystów, w: W kręgu problematyki władzy, państwa i prawa, Lublin 1996, s. 125–134.

Kuryłowicz M., Wokół pojęcia „aequitas” w prawie rzymskim, Studia Iuridica Lublinensia 2011/15, s. 15–27.

Lange H., Ius aequum und ius strictum bei den Glossatoren, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung 1954/71.

Lange H., Römisches Recht im Mittelalter, t. I: Die Glossatoren, München 1997.

Lefebvre Ch., “Natural Equity and Canonical Equity; Note”, Natural Law Forum. Paper 1963/98, s. 127–136.

Litewski W., Podstawowe wartości prawa rzymskiego, Kraków 2001.

Łapicki B., Ideologia rzymska w średniowieczu Europy Zachodniej, Łódź 1964.

Maniscalco L., The Concept of Equity in Early-Modern European Legal Scholarship, 2019, https://doi.org/10.17863/CAM.35830.

Padoa-Schioppa A., Equita nel diritto medievale e moderno: spunti della dottrina, Istituto Lombardo

– Accademia di Scienze e Lettere – Incontri di Studio, https://doi.org/10.4081/incontri.2017.301, s. 61–103.

Pawlak W., Z dziejów pojęcia humanitas (do wieku XVII), w: A. Nowicka-Jeżowa (red.), Humanitas w kulturze polskiej. Perspektywy antropologiczne, Warszawa 2009.

Sobański R., „Scire leges”: Uwagi o prawie słusznym i jego słusznym stosowaniu, Kieleckie Studia Teologiczne 2009/8, s. 147–155.

Szymańska A., Consilia a inne gatunki literatury prawniczej, AUW No 3978, Przegląd Prawa i Administracji 2020/CXX/2, Wrocław.

Szymańska A., Glossa Ordinaria jako podsumowanie osiągnięć glosatorów, https://doi.org/10.34616/23.19.095.

Szymańska A., O znaczeniu Accursiusa i jego Glossa Magna, Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy 2019/19, s. 273–292.

Szymoszek E., „Iurisdictio” w poglądach glosatorów, Wrocław 1976.

Downloads

Published

2021-08-28

How to Cite

Cimachowicz, K. (2021). Aequitas in Azon’s views. Studia Prawno-Ekonomiczne, 119, 31–47. https://doi.org/10.26485/SPE/2021/119/2

Issue

Section

ARTICLES - THE LAW