A novel which does not want to be only a novel.” The Long Duration of the Novel in Jan Tomkowski’s Theory and Practice

Authors

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.4/4

Keywords:

Jan Tomkowski, novel, canon, Library, literary convention

Abstract

Jan Tomkowski is well-known as the creator of literary historical compendia marked with an individual stigma, and also as a practitioner and theoretician of the essay. However, he devotes much attention to the novel in his literature-specialist works, essays and prose miniatures, and published his own books in this genre. In article, the authoress ponders that subjective quality of the scholar’s approach to novels as well as she considers what, according to him, is the specific of these novels which is characterized by the long duration, regardless of social transformations, changes of conventions or the market. She deliberates, what sense could have the notion of canon today, and also regards the tension between Tomkowski’s fondness for classic masterpieces and his interest in uncanonical subjects and literary strategies. Interpreting philosophically the two key themes of European novel, indicated by him, she analyses their manifestations in his own realizations of the genre as well as intertextual games among his novels, essays and miniatures. Last but not least, she puts a question after the scholar, what for to write and read (ambitious) novels and what is their future.

References

Alter Robert (1975), Partial Magic. The Novel as a Self-Conscious Genre, University of Califor¬nia Press, Berkeley.

Bartoszyński Kazimierz (2004), Kryzys czy trwanie powieści. Studia literaturoznawcze, Univer¬sitas, Kraków.

Budzińska Bożena (1998), Jak nie być papugą, „Autograf ”, nr 6.

Butor Michel (1971), Krytyka i inwencja [w:] tegoż, Powieść jako poszukiwanie. Wybór esejów, przeł. J. Guze, Czytelnik, Warszawa.

Galant Jan (1998), Książka, czyli proszek do prania, „Polonistyka”, nr 10.

Gondowicz Jan (1995), Ania na uniwersytecie, „Tygodnik Powszechny”, nr 35.

Kahler Erich (1970), Przeobrażenia nowoczesnej powieści, przeł. I. Sieradzki, „Pamiętnik Lite¬racki”, z. 3.

Kanon i obrzeża (2005), red. Iwasiów I., Czerska T., Universitas, Kraków.

Kebut Piotr (1997), Książka jako towar, „Wiadomości Kulturalne”, nr 20.

Kępiński Piotr (1998), Pogadanka dla odpornych, „Czas Kultury”, nr 3.

Klejnocki Jarosław (1995), Literatura według Windows, „Ex Libris”, nr 81.

Kornhauser Julian (1997), Post scriptum (6), „Kwartalnik Artystyczny”, nr 3.

Kowalczyk Andrzej Stanisław (1995), Od Adama i Ewy do dziś, „Res Publica Nowa”, nr 9.

Kundera Milan (2006), Zasłona. Esej w siedmiu częściach, przeł. M. Bieńczyk, PIW, Warszawa.

Majerski Paweł (1998), Model do składania, „FA-art”, nr 1–2.

Mitosek Zofia (2003), Poznanie (w) powieści — od Balzaka do Masłowskiej, Universitas, Kraków.

Olejniczak Józef (2014), Projekt: historia literatury, „Śląskie Studia Polonistyczne”, nr 1–2.

Ostowicz Anna (1998), Jana Tomkowskiego obcowanie z literaturą, „Warsztaty Polonistyczne”, nr 3.

Polski esej literacki. Antologia (2017), wstęp i oprac. J. Tomkowski, Zakład Narodowy im. Osso¬lińskich, Wrocław.

Rérolle Raphaëlle (2009), Gatunek literacki: przyszłość powieści [w:] Literatura Europy. Historia literatury europejskiej, red. Benoit-Dusausoy A., Fontaine G., przeł. H. Abramowicz (i in.), Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Rozmowa z Janem Tomkowskim (1993), „Nowe Książki”, nr 11.

Skórzyński Piotr (1995), Na korzyść duńskiego autora, „Nowe Książki”, nr 8.

Tomkowski Jan (1986), Ragadon, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.

— (1993), Mój pozytywizm, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.

— (1998), Powieść: kryzys i renesans [w:] tegoż, Dwadzieścia lat z literaturą (1977–1996), PIW, Warszawa.

— (2000a), Balon pełen Spinozy [w:] tegoż, Dom chińskiego mędrca. Eseje o samotności, PIW, Warszawa.

— (2000b), Stare zeszyty [w:] tegoż, Dom chińskiego mędrca. Eseje o samotności, PIW, Warszawa.

— (2000c), Symetria pełna nadziei [w:] tegoż, Dom chińskiego mędrca. Eseje o samotności, PIW, Warszawa.

— (2000d), Woalka pani Bovary [w:] tegoż, Dom chińskiego mędrca. Eseje o samotności, PIW, Warszawa.

— (2001), Pokolenie Gombrowicza. Narodziny powieści XX wieku w Polsce, Czytelnik, Warszawa.

— (2004a), Bestsellery i arcydzieła [w:] tegoż, Zamieszkać w Bibliotece, Dom na Wsi, Ossa.

— (2004b), Ciągle układamy kanon [w:] tegoż, Zamieszkać w Bibliotece, Dom na Wsi, Ossa.

— (2004c), Czy pozbędziemy się książek [w:] tegoż, Zamieszkać w Bibliotece, Dom na Wsi, Ossa.

— (2004d), Nieśmiertelni bohaterowie [w:] tegoż, Zamieszkać w Bibliotece, Dom na Wsi, Ossa.

— (2004e), Przeprowadzka do Biblioteki [w:] tegoż, Zamieszkać w Bibliotece, Dom na Wsi, Ossa.

— (2004f ), W kleszczach mediów [w:] tegoż, Zamieszkać w Bibliotece, Dom na Wsi, Ossa.

— (2005a), Łąki i salony [w:] tegoż, Don Juan we mgle. Eseje o wierności, Rosner & Wspólnicy, Warszawa.

— (2005b), Stare zeszyty [w:] tegoż, Don Juan we mgle. Eseje o wierności, Rosner & Wspólnicy, Warszawa.

— (2005c), W labiryntach „Nocy i dni” [w:] tegoż, Don Juan we mgle. Eseje o wierności, Rosner & Wspólnicy,

Warszawa.

— (2006), Czy potrzebujemy literatury powszechnej?, „Nauka”, nr 4.

— (2008), Dzieje literatury powszechnej, Świat Książki, Warszawa.

— (2009a), Biblioteka Fausta [w:] tegoż, Ciemne skrzydła Ikara. O rozpaczy, Iskry, Warszawa.

— (2009b), Moja siostra, moja wina [w:] tegoż, Ciemne skrzydła Ikara. O rozpaczy, Iskry, Warszawa.

— (2009c), Życie i śmierć kanonu [w:] tegoż, Ciemne skrzydła Ikara. O rozpaczy, Iskry, Warszawa.

— (2010a), Moje pierwsze miasto, moja pierwsza biblioteka [w:] tegoż, Klasztor Maulbronn, Dom na Wsi, Ossa.

— (2010b), Paul Valéry [w:] tegoż, Klasztor Maulbronn, Dom na Wsi, Ossa.

— (2010c), Wielkie sprzątanie [w:] tegoż, Klasztor Maulbronn, Dom na Wsi, Ossa.

— (2012a), Judasz z ulicy Iglastej, Nowy Świat, Warszawa.

— (2012b), Nie ma Pauliny, Nowy Świat, Warszawa.

— (2013a), Książki na wojnie [w:] tegoż, Wojna książek. Biblioteka i historia literatury, IBL PAN, Warszawa.

— (2013b), Moja historia eseju, 2 Kolory, Warszawa.

— (2018), Jesień, Arkady, Warszawa.

Downloads

Published

2019-12-29

How to Cite

Szkaradnik, K. (2019). A novel which does not want to be only a novel.” The Long Duration of the Novel in Jan Tomkowski’s Theory and Practice. Zagadnienia Rodzajów Literackich The Problems of Literary Genres, 62(4), 57–70. https://doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.4/4

Issue

Section

Articles