Czy inwolucje mogą być stosowane jako wskaźniki paleotemperatury?
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1999/38/10Słowa kluczowe:
sukcesja peryglacjalna, zaburzenia sukcesji interglacjalnych, krioturbacje, gęstość osadów, rekonstrukcja temperaturyAbstrakt
W ciągu ostatnich dziesięcioleci czwartorzędowe sukcesje peryglacjalne i powiązane z nimi inwolucje peryglacjalne, często nazywane krioturbacjami, były badane pod kątem genezy, środowiska sedymentacyjnego i znaczenia klimatycznego. Dokonano również szacunków paleotemperatury na podstawie różnych typów inwolucji. W prezentowanym artykule skomentuję i poddam krytycznej dyskusji wykorzystanie inwolucji jako wskaźników paleotemperatury. Wykazano, że inwolucje występują zarówno w sekwencjach peryglacjalnych, jak i interglacjalnych, a ich amplituda może być bardzo zmienna. Wnioski paleoklimatyczne i konkluzje oparte na obecności i amplitudzie inwolucji są cenne tylko wtedy, gdy są stosowane w połączeniu z innymi danymi.
Bibliografia
BOHNCKE, S., VANDENBERGHE, J. and HUIJZER, A.S., 1993 - Periglacial environments during the Weichselian Late Glacial in the Maas valley, the Netherlands. Geologie en Mijnbouw, 72; p. 193-210.
EDELMAN, C. H., FLORSCHÜTZ, F. and JESWIET, J., 1936 - Ueber Spätpleistozäne und Frühholozäne kryoturbate Ablagerungen in den östlichen Niederlanden. Verhandelingen Geologisch. Mijnbouwkundig Genootschap, Geologische Serie XI; p. 301-336.
HOEK, W., 1997 - Palaeogeography of Lateglacial vegetations. Aspects of Lateglacial and Early Holocene vegetation, abiotic landscape, and climate in The Netherlands. Thesis, Vrije Universiteit; pp. 154.
HUIJZER, A. S. and VANDENBERGHE, J., 1998 - Climatic reconstruction of the Weichselian Pleniglacial in northwestern and central Europe. Journal of Quaternary Science, 13; p. 391-417.
ISARIN, R., 1997 - The climate in north-western Europe during the Younger Dryas. A comparison of multi-proxy climate reconstructions with simulation experiments. Thesis, Vrije Universiteit; pp. 159.
KASSE, C., 1988 - Early-Pleistocene tidal and fluviatile environments in the southern Netherlands and northern Belgium. Thesis, Vrije Universiteit, Free University Press, Amsterdam; pp. 190.
KASSE, C. 1993 - Periglacial environments and climatic development during the Early Pleistocene Tiglian stage (Beerse Glacial) in northern Belgium. Geologie en Mijnbouw, 72, p. 107-123.
KASSE, C., 1998 - Depositional model for cold-climate tundra rivers. In: Benito, G., Baker, V.R. and Gregory, K. J. (eds.) Palaeohydrology and Environmental change. Wiley, Chicester; p. 83-97.
KASSE, C., BOHNCKE, S. J. P. and VANDENBERGHE, J., 1995a - Fluvial periglacial environments, climate and vegetation during the Middle Weichselian in the Northern Netherlands with special reference to the Hengelo Interstadial. Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 52; p. 387-414.
KASSE, C., VANDENBERGHE, J. and BOHNCKE, S.,1995b - Climatic change and fluvial dynamics of the Maas during the late Weichselian and early Holocene. In: Frenzel, B. (ed.) European river activity and climatic change during the Lateglacial and early Holocene. Special Issue: ESF Project European Palaeoclimate and Man 9. Paläoklimaforschung, 14, Gustav Fischer Verlag, Stuttgart; p. 123-150.
KASSE, C., HUIJZER, A. S., KRZYSZKOWSKI, D., BOHNCKE, S. J. P. and COOPE, G. R., 1998 - Weichselian Late Pleniglacial and Late-glacial depositional environments, Coleoptera and periglacial climatic records from central Poland (Bełchatów). Journal of Quaternary Science, 13; p. 455-469.
KASSE, C. and BOHNCKE, S., 1999 - Early Pleistocene fluvial and estuarine archives of climate change in the southern Netherlands and northern Belgium. In: Maddy, D., Macklin, M. and Woodward, J. (eds.) River basin sediment systems: Archives of environmental change. Balkema.
KORTENBOUT VAN DER SLUIJS, G., 1956 - The cryoturbations in the Tegelen region. Geologie en Mijnbouw, 18; p. 421-422.
KUENEN, PH. H., 1965 - Value of experiments in geology. Geologie en Mijnbouw, 44; p. 22-36.
LEEDER, M., 1999 - Sedimentology and sedimentary basins. Blackwell Science, Oxford; pp. 592.
NICHOLS, R. J., SPARKS, R. S. J. and WILSON, C. J. N., 1994 - Experimental studies of the fluidization of layered sediments and the formation of fluid escape structures. Sedimentology, 41; p. 233-253.
Ran, E. T. H., 1990 - Dynamics of vegetation and environment during the Middle Pleniglacial in the Dinkel valley (The Netherlands). Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 44; p. 139-205.
SCHWAN, J., 1991 - Palaeowetness indicators in a Weichselian Late Glacial to Holocene aeolian succession in the southwestern Netherlands. Z. f. Geomorph. N. F., Supplement-Band, 90; p. 155-169.
VANDENBERGHE, J., 1983 - Some periglacial phenomena and their stratigraphical position in the Weichselian deposits in The Netherlands. Polarforschung, 53; p. 97-107.
VANDENBERGHE, J., 1985 - Paleoenvironment and stratigraphy during the Last Glacial in the Belgian-Dutch border region. Quaternary Research, 24; p. 23-38.
VANDENBERGHE, J., 1988 - Cryoturbations. In: Clark, M. J. (ed.) Advances in periglacial geomorphology. Wiley, Chicester; p. 179-198.
VANDENBERGHE, J. and KASSE, C., 1989 - Periglacial environments during the EarlyPleistocene in the southern Netherlands and northern Belgium. Palaeogeography, palaeoclimatology, palaeoecology, 72; p. 133-139.
VAN DER HAMMEN, T., 1951 - Late-Glacial flora and periglacial phenomena in the Netherlands. Leidse Geologische Mededelingen, 17; p. 71-183.
VAN HUISSTEDEN, J., 1990 - Tundra rivers of the last glacial: sedimentation and geomorphological processes during the Middle Pleniglacial in Twente, eastern Netherlands. Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 44; p. 1-138.
VAN HUISSTEDEN, J. and KASSE, C., 2001 - Detection of rapid climate change in Last Glacial fluvial successions in the Netherlands. Global and Planetary Change, 28, 1–4, 319-339.
VAN STRAATEN, L. M. J. U., 1956 - Structural features of the "Papzand" Formation at Tegelen (Netherlands). Geologie en Mijnbouw, 18; p. 416-420.
ZAGWIJN, W. H. 1974 - Vegetation, climate and radiocarbon datings in the Late Pleistocene of The Netherlands. Mededelingen Rijks Geologische Dienst N.S., 25; p. 101-111.
