Dobrze przepuszczalne gleby ze „zdegradowanym” horyzontem Bt w osadach lessowych w Belgii; związek z procesami paleoperyglacjalnymi

Abstrakt

W Belgii degradacja poziomu Bt w glebach rozwiniętych na lessach jest zazwyczaj przypisywana obecności intensywnie eksploatującej roślinności oligotroficznej. Szczegółowe badania przeprowadzone przez autorów w pasie lessowym pokazują jednak, że ta korelacja nie jest tak silna, jak mogłoby to wynikać z literatury. Zaobserwowano, że wszystkie zdegradowane gleby – w tym również dobrze zdrenowane – posiadają zwartą warstwę fragipanu w strefie przejściowej między poziomami A2 a Bt. Warstwa ta jest nieobecna w dobrze zdrenowanych glebach niezdegradowanych i wykazuje nieco inną morfologię niż ta zazwyczaj opisywana dla tego typu poziomu w osadach lessowych. Stwierdzono również, że degradacja dobrze zdrenowanych gleb zbiega się z obecnością mniej przepuszczalnego podłoża poniżej warstwy lessu. Zależność ta występuje nawet w stanowiskach wysoczyznowych, gdzie kontakt z podłożem znajduje się na głębokości kilku metrów.

Obecność fragipanu pomaga wyjaśnić związek między degradacją gleby a przepuszczalnością podłoża. Jest to możliwe na podstawie hipotezy, która łączy rozwój fragipanu z segregacją lodu w warunkach narastającej zmarzliny, w środowisku o stosunkowo wysokim dopływie wody z głębszych warstw gleby. Autorzy dochodzą do wniosku, że stopień degradacji oraz jej rozmieszczenie w krajobrazie można znacznie lepiej wyjaśnić poprzez procesy związane z klimatem peryglacjalnym, niż poprzez obecność specyficznej roślinności leśnej. Lokalna zbieżność między użytkowaniem ziemi a degradacją gleby jest najprawdopodobniej wynikiem wiedzy i inteligencji wczesnych osadników. To oni zaczęli karczować lasy i orać najpierw te tereny, które nie miały zwartej warstwy na niewielkiej głębokości.