Kwarcytowe tory, pasy kamieniste i stoki w Stiperstones, Shropshire, Anglia
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1981/28/5%20Słowa kluczowe:
tory skalne, grunty strukturalne, wietrzenie mrozowe, zlodowacenie vistulianAbstrakt
W artykule przeanalizowano morfologię i genezę torów, ich stoków oraz gruntów strukturalnych w paśmie Stiperstones w zachodnim Shropshire. Grzbiet, zbudowany z silnie spękanego kwarcytu arenigskiego (ordowik,) zawiera jedne z najbardziej charakterystycznych torów w Wielkiej Brytanii. Szczegółowe pomiary nachylenia stoków oraz analiza poligonów i pasów kamiennych wskazują na ich genezę w warunkach peryglacjalnych. Morfologia i rozmieszczenie tych form, w tym pasma zbudowane z bloków kwarcytu i porośnięte roślinnością poligony, sugerują ich powstanie w warunkach surowego klimatu podczas vistulianu. Wyniki badań potwierdzają jednocykliczny model peryglacjalny Palmara i Radleya (1961), odrzucając jednocześnie inne teorie, jak np. model głębokiego wietrzenia Lintona. Obecne procesy geomorfologiczne, takie jak działanie mrozu czy przesiąkanie wód, mają niewielkie znaczenie w kształtowaniu tych form.
Bibliografia
Antevs, E., 1932 - The alpine zone of Mount Washington Range. p. 54-55.
Ball, D. F., Goodier, R., 1968 - Large sorted stone-stripes in the Rhinog Mountains, North Wales. Geografiska Annaler, 50A; p. 54-59.
Bunting, B. T., 1961 - The role of seepage moisture in soil formation, slope development and stream initiation. Amer. Jour. Sci., 259; p. 503-518.
Common, R., 1954 - Geomorphology of the East Cheviot area. Scottish Geogr. Magazire, 70; p.124-138.
Cunningham, F. F., 1964 - A detail of process on scarp edges of millstone grit. East Midland Geographer, 3; p. 322-325.
Cunningham, F. F., 1965 - Tor theories in the light of South Pennine evidence. East Midland Geographer, 3; p. 424-433.
Eden, M. J., Green C. P., 1971 - S:ome aspects of granite weathering and tor formation on Dartmoor, England. Geografiska Annaler, 53a; p. 92-99.
Ford, T. D., 1967 - Deep weathering, glaciation and tor formation in Charnwood Forest, Leics. Mercian Geologist, 2; p. 3-14.
Ford, T. D., 1969 - Dolomite tors and sandfilled sink holes in the carboniferous limestone of Derbyshire, England. in: T. L. Péwé, The periglacial environment past and present. McGill U. P., Montreal; p. 387-397.
Galloway, R. W., 1961 - Solifluction in Scotland. Scottish Geogr. Magazine, 77; p. 75-87.
Institute of Geological Sciences, 1977 - Geological Survey Ten Mile Map of the Quaternary of the United Kingdom, First Edition, South Sheet.
King, R. B., 1971 - Boulder polygons and stripes in the Cairngorm Mountains. Jour. of Glaciology, 10; p. 375-386.
Linton, D. L., 1955 - The problem of tors. Geogr. Journal, 121; p. 470-487.
Mottershead, D. N., 1967 - The evolution of the Valley of Rocks and its landforms. Exmoor Review, 8; 69-72.
Palmer, J., 1956 - Tor formation at the Bridestones in North-East Yorkshire and its significance in relation to problems of valley-side development and regional glaciation. Transactions Inst. British Geographers, 22; p. 55-71.
Palmer, J., Radley, J., 1961 - Gritstone tors of the English Pennines. Ztschr. f. Geomorphologie, NF., 5; p. 37-51.
Pullan, R. A., 1959 - Notes on periglacial phenomena: tors. Scottish Geogr. Magazine, 75: p. 51-55.
Robinson, D. A., Williams, R. B. G., 1976 - Aspects of the geomorphology of the sandstone cliffs of the Central Weald. Proc. Geologists' Assoc. London, 87; p. 93-99.
Selby, M. J., 1972 - Antarctic tors. Ztschr. f. Geomorphologie, Supplementband 13; p. 73-86.
Whittard, W. F., 1931 - The geology of the Ordovician and Valentian rocks of the Shelve country, Shropshire. Proc. Geologists' Assoc. London, 42; p. 322-339.
Williams, R. B. G., 1969 - Permafrost and temperature conditions in England during the last Glacial period. in: T. L. Péwé, The periglacial environment past and present. McGill U.P., Montreal; p. 399-410.
