Kompleks glacjalny w ujęciu późnokenozoicznych okresów zimnych
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1975/24/16Słowa kluczowe:
plejstocen, zlodowacenia, zjawiska peryglacjalne, wieloletnia zmarzlina, paleoklimatAbstrakt
Zrozumienie plejstocenu i szczególnie epok zimnych długo pozostawało pod dominującym wpływem badań nad zlodowaceniami, które często utożsamiano z samym pojęciem chłodnych okresów klimatycznych. Autor dowodzi, że choć lądolody były kluczowym przejawem ochłodzenia, to ich rola jako wskaźników paleoklimatycznych jest ograniczona, a równie istotne znaczenie mają zjawiska peryglacjalne i rozwój wieloletniej zmarzliny. Analiza relacji między zlodowaceniami, permafrostem a zmianami temperatury i opadów prowadzi do wniosku, że dla rekonstrukcji paleoklimatu późnego kenozoiku konieczne jest uwzględnienie zarówno form glacjalnych, jak i peryglacjalnych.
Bibliografia
ANDREWS, J. T., BARRY, R. G., BRADLEY, R. S., MILLER, G. H., WILLIAMS, L.O., 1972 - Past and present glaciological responses to climate in Eastern Baffin Island. Quaternary Research, vol. 2.
BAULIN, V. V., 1958 - K voprosu ob istorii razvitia mnogoletniemerzlykh porod na severe Zapa dno-Sibirskoj nizmennosti (On the development of permafrost in West-Siberian Lowland). Vestnik Mosk. Univ., ser. biol., pocv., geol., geogr., no. 1.
BAULIN, V. V., 1962 - Osnovnye etapy istorii razvitia mnogoletnemerzlykh porod na territorii Zapadno-Sibirskoj nizmennosti (Main stages of permafrost formation in the territory of the West Siberian plain). Trudy Inst. Merzlotovedeniya Akad. Nauk SSR, t. 19.
BAULIN, V. V., BELOPUKHOVA, E. V., DUMKOV, G. I., SMELEV, L. M., 1967 - Geokriologices kiye usloviya Zapadno-Sibirskoj nizmennosti (Geocryologic environments of the West Siberian plain). Moskva.
CAILLEUX; A., 1963 - Geologie de l'Antarctique. Paris.
Colloque international sur le periglaciaire prewurmien organise par M. P. MACAR, professeur a l'Universite de Liege sous les auspices de la Commission de Geomorphologie periglaciaire de l'UGI. Biuletyn Peryglacjalny, No. 9, 1960.
CZERSKI, J. D., 1882 - K voprosu o sledakh lednikov Vostocnoj Sibiri - Sistema Leny, Bajkala, Irkuta, Kiboja i Beloj (On traces of glaciers in Eastern Siberia - drainage basins of Lena, Baykal, Irkut, Kiboj, Belaya). lzv. Vst;s. S.O.R.G.0., t. 12.
DANSGAARD, W., and TAUBERG, H., 1969 - Glacier oxygen-18 content and Pleistocene ocean tem perature. Science, vol. 166.
DANSGAARD, w., JOHNSEN, s. J., MØLLER, J., 1969 - One thousand centuries of climatic record from Camp Century on the Greenland ice sheet. Science, vol. 166.
DOSTOVALOV, B. N., KUDRYAVCEV, V. A., 1967 - Obscee merzlotovedeniye (General geocryology) Moskva.
DRESCH,· J., RAYNAL, R., 1953 - Note sur les formes g]aciaires et periglaciaires dans le moyen Atlas, le Bassin de la Moulouya et le Haut Atlas oriental, et leurs liinites d'altitude. Serv. Geol., Notes et Memoires, nr 117.
DYLIK, J., 1963 - Nowe problemy wiecznej zmarzliny plejstoceiiskiej (resume: Problemes nouveaux du pergelisol pleistocene). Acta Geogr. Lodziensia, 17.
DYLIK, J., 1966 - Znaczenie peryglacjalnych element6w w stratygrafii plejstocenu (resume: Impor tance des elements periglaciaires dans la stratigraphie du Pleistocene.) Czas. Geogr., t. 17.
DYLIK, J., 1967 - The main elements of upper Pleistocene paleogeography in central Poland. Biuletyn Peryglacjalny, no. 16.
DYLIK, J., 1974 - Przyczyny zmian klimatycznych w przeszlosci geologicznej (resume: Causes de changements climatiques dans le passe geologique). Kwartalnik Geologiczny, t. 18.
EMILIANI, C., 1955 - Pleistocene temperatures. Jour. Geol., vol. 63.
EMILIANI, C., 1958 - Paleotemperature analysis of core 280 and Pleistocene correlations. Jour. Geol., vol. 66.
FAIRBRIDGE, R. W., 1972 - Climatology of a glacial cycle. Quaternary Research, vol. 2.
FLINT, R. F., 1971 - Glacial and Quaternary Geology. New York.
FLOHN, H., 1969 - Ein geophysikalisches Eiszeit-Modell. Eiszeitalter u. Gegenwart, Bd. 20.
HAMMEN, T., v.d., WIJMSTRA, T. A., ZAGWIJN, W. H., 1967 - The floral record of the late Cenozoic of Europe. in: The late Cenozoic glacial ages, ed. by K. K. TUREKIAN, Yale University Press.
HAMMEN, T. v.d., MAARLEVELD, G. C., VOGEL, J. C., ZAGWIJN, W. H., 1967 - Stratigraphy, cli matic succession and radiocarbon dating of the last glacial in the Netherlands. Geol. Mijnb., 45.
HORBERG, L., 1953 - Pleistocene deposits below the Wisconsin drift in Northeastern Illinois• State Geol. Surv., Rep. of Invest., no. 165.
JAHN, A., 1960 - The oldest periglacial period in Poland. Biuletyn Peryglacjalny, no. 9.
JAHN, A., 1969 - Structures periglaciaires dans les loess de la Pologne. Biuletyn Peryglacialny, no. 20.
KATASONOV, E. M., 1969 - Paleogeography of Central Yakutia.
KUKLA, G. J., 1972 - Insolation and glacials. Boreas, vol. 1.
LIETZ, J., SCHWARZBACH, M., 1971 - Quartare Sedimente auf der Atlantik-Insel Porto Santo (Madeira-Archipel) und ihre palaoklimatische Deutung. Eiszeitalter u. Gegenwart, Bd. 22. Glacial complex in the late Cenozoic cold ages 231
MARKOV, K. K., 1973-Razrez noveysikh otlozenij. Mamontova Gora (Geological profile of the late Tertiary deposits in the Mamontova Gora). Moskva.
MARKOV, K. K., LAZUK0V, G. I., NIKOLAEV, V. A., 1965 -Cetverticnyj period -lednikovyf period-antopogenoyyj period (The Quaternary epoch -glacial epoch -anthropogenic epoch). Moskva.
MARKOV, K. K., VELICKO, A A, LAZUK0V, G. I., NIKOLAEV, V. A., 1968 - Plejstocen (The Pleistocene ). Moskva.
MEIER, M. F., 1965 - Glaciers and climate. in: The Quaternary of the United States.
MOJSKI, J. E., 1969a - La stratigraphie des loess de la derniere periode glaciaire. Biuletyn Peryglacjalny, no. 20.
MOJSKI, J. E., 1969b - The stratigraphy of the last glaciation. Geogr. Polonica, vol. 16.
PAEPE, R., PISSART, A., 1969 -Periglacial structures in the late-Pleistocene stratigraphy of Belgium. Biuletyn Peryglacjalny, no. 20.
POPOV, A. I., 1957 - lstoria vecnoj merzloty v SSSR v cetverticnoj period (History of the Quater nary permafrost in the USRR). Vestnik Mosk. Univ., ser. biol. pocv., geol., geogr., nr 3.
SOERGEL, W., 1919 -Losse, Eiszeiten und palaolithische Kulturen. Eine Gliederung und Alters bestimmung der Losse. Jena.
TRUCART, J., 1955 -Accumulation glaciaire, fl.uvioglaciaire et periglaciaire. L'exemple de la Dura nce. Actes du IV Congres de l'INQUA.
TRUCART, J., 1955 -Les actions periglaciaires du Quaternaire recent dans les Alpes du Sud. Actes du IV Congres de I' INQUA.
WILSON, A T., 1964 -Origin of ice ages: an ice shelf theory of Pleistocene glaciation. Nature, vol. 201.
WILSON, A T., 1966 -Variation in solar insolation to the South Polar Region as trigger which induces instability in the Antarctic ice sheet. Nature, vol. 210.
ZAGWIJN, W. H., 1961 -Vegetation, climate and radiocarbon datings in the late Pleistocene of the Netherlands. Part I: Eemian and early Weichselian. Medded. Geol. Sticht. 14, 15.
