Geomorfologia peryglacjalna obszaru Rankin Inlet, Keewatin, N.W.T., Kanada
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1972/21/8Słowa kluczowe:
formy glacjalne, formy peryglacjalne, grunty poligonalne, wyniesione plaże, postglacjalne wynurzenie ląduAbstrakt
Opisano formy rzeźby glacjalnej oraz powierzchniowe formy peryglacjalne słabo dotąd poznanego obszaru przylegającego do Zatoki Hudsona w północnej Kanadzie. Teren ten położony jest 480 km na północ od granicy lasu i w całości znajduje się w strefie zalanej przez morze w okresie późnoglacjalnym i postglacjalnym. Współczesny klimat wykazuje cechy typowo arktyczne, a pokrywę roślinną stanowi tundra; wieloletnia zmarzlina sięga głębokości 300 m. Ostatnia pokrywa lodowa, która obejmowała ten obszar, przemieszczała się w kierunku południowo-wschodnim od działu lodowego Keewatin. Wśród form glacjalnych wyróżniono pokrywy osadów lodowcowych, drumliny, wały morenowe oraz liczne formy fluwioglacjalne, takie jak ozy i formy szczelinowe. Formy peryglacjalne zostały sklasyfikowane i opisane według systematyki umożliwiającej ich przejrzysty opis. Dominują pierścienie niesortowane, w których istotnym składnikiem jest roślinność. Najczęściej występujące formy to poligony spękań mrozowych, niesortowane kręgi, sieci roślinne oraz pagórki. Najaktywniejsze procesy związane są z występowaniem drobnoziarnistych piasków i iłów morskich oraz formowaniem się niesortowanych kręgów i sieci roślinnych. Najstabilniejsze powierzchnie stanowią grzbiety fluwioglacjalne i wyniesione plaże powiązane z poligonami spękań mrozowych. Przeanalizowano zależności między każdą formą peryglacjalną a rzeźbą terenu, roślinnością oraz głębokością warstwy czynnej. Nie stwierdzono korelacji pomiędzy stopniem rozwoju form peryglacjalnych a czasem, jaki upłynął od momentu postglacjalnego wynurzenia powierzchni spod poziomu morza.
Bibliografia
cycle in the Alpine Tundra of Wyoming. Ecology, vol. 40; p. 16-20.
Bird, J. B., 1967 - The physiography of Arctic Canada, with special reference to the area south of Parry Channel. John Hopkins Press, Baltimore, Maryland.
Birket-Smith, K., 1933 - Geographical notes on the Barren Grounds. Report of the Fifth Thule Expedition, 1921-24, vol. 1.
Black, R. F. and Barksdale, W. L., 1949 - Oriented lakes in northern Alaska. Jour. Geol., vol. 57; p. 105-118.
Britton, M. E., 1966 - Vegetation of the Arctic Tundra. Oregon State University Press.
Corte, A. E., 1965 - Experiments on sorting processes and the origin of patterned ground. Proceedings Permafrost International Conference, Lafayette, Indiana, Nov. 1963; National Academy of Science - National Research Council, Washington, Pub. no. 1287; p. 130-131.
Derruau, M., 1956 - Les formes périglaciaires du Labrador-Ungava Central comparées à celles de l'Islande Centrale. Rév. Géom. Dynamique, vol. 7; p. 11-16. Geological Survey of Canada, 1967 - Permafrost in Canada, Map 1246a.
Hamelin, L. E. and Cook, F. A., 1967 - Le périglaciaire par l'image - Illustrated glossary of periglacial phenomena. Les Presses de l'Université Laval, Québec.
Hare, F. K., 1963 - Climate. in: A report of the physical environment of the Quoich River area, Northwest Territories, Canada. Rand Corporation, Santa Monica, California; Mem. RM 1997; p. 79-140.
James, P. A., 1970 - The soils of the Rankin Inlet area, Keewatin, Northwest Territories, Canada. Arctic and Alpine Research, 2: 4, 293-302,
King, C. A. M. and Buckley, J. T., 1969 - Geomorphological investigations in west-central Baffin Island, N. W. T., Canada. Arctic and Alpine Research, vol. 1; p. 105-120.
Lee, H. A., 1962 - Method of deglaciation, age of submergence and rate of uplift west and east of Hudson Bay, Canada. Biuletyn Peryglacjalny, no. 11; p. 230-246.
Lord, C. S., 1953a - Geological notes on southern District of Keewatin, Northwest Territories. Geol. Surv. Canada, Paper 53-22.
Lord, C. S., 1953b - Operation Keewatin, 1952, a geological reconnaissance by helicopter. Bull. Canadian Instit. Mining and Metallurgy, April; p. 224-233.
Mackay, J. R., 1958 - The Anderson River Map area, N.W.T. Geographical Branch (Cannada), Mem. 5.
Mackay, J. R., 1967 - Underwater patterned ground in artificially drained lakes, Garry Island, N.W.T. Geogr. Bull. (Canada), no. 14; p. 89-99.
Popov, A. I., 1962 - Periglacial phenomena and the laws of their distribution in the U.S.S.R. Biuletyn Peryglacjalny, no. 11; p. 46-58;
Potter, J. G., 1965 - Snow cover. Canada Department Transport, Met. Branch, Climatological Studies, no. 3.
Sigafoos, R. S. and Hopkins, D. M., 1952 - Soil instability on slopes in regions of perennially-frozen ground. (U.S.) Highway Research Board, Special Report 2; p. 176-192.
Troll, C., 1944 - Strukturboden, Solifluktion und Frostklimate der Erde. Geol. Rundschau, Bd. 34; p. 545-649. Also: Structure soils, solifluction, and forst climates of the earth U.S.A. S.l.P.R.E., Translation no. 43.
Washburn, A. L., 1947 - Reconaissance geology of portions of Victoria Island and adjacent regions, Arctic Canada. Geol. Soc. Am., Mem. 22.
Washburn, A. L., 1956 - Classification of patterned ground and review of suggested origins. Bull. Geol. Soc. Am., vol. 67; p. 823-865.
Williams, P. J., 1957 - Some investigations into solifluction features in Norway. Geogr Jour., vol. 123; p. 42-58.
Williams, P. J., 1959a - The development and significance of stony earth circles. Skr. Nor. Vit.-Akad., 1 Mat. Naturv. Ki., no. 3, Oslo. (Also available as Res. Paper 91, Div. Build. Res., N.R.C. Canada).
Williams, P. J., 1959b - Arctic. ,,vegetation arcs". Geogr. Jour., vol. 125; p. 144-145.
Wright, G. M., 1955 - Geological notes on central District of Keewatin, Northwest Territories. Geol. Surv. Canada, Paper 55-17.
