Badania klimatu miejskiego w Toruniu prowadzone przez Katedrę Meteorologii i Klimatologii UMK – zarys historii i uzyskanych wyników

Rajmund Przybylak; Joanna Uscka-Kowalkowska

doi:10.26485/AGL/2019/108/7

Rajmund Przybylak Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Meteorologii i Klimatologii https://orcid.org/0000-0003-4101-6116
Joanna Uscka-Kowalkowska Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Meteorologii i Klimatologii https://orcid.org/0000-0003-2259-0833

DOI: https://doi.org/10.26485/AGL/2019/108/7

Słowa kluczowe: klimat miasta, miejska wyspa ciepła (MWC), Toruń, Polska

Abstrakt

W artykule przedstawiono historię badań klimatu miejskiego w Toruniu zainicjowanych i prowadzonych przez Katedrę Meteorologii i Klimatologii UMK. Analizując ją wyróżniono dwa okresy intensywnych badań z ww. tematyki: 1981–1993 i od 2011 r. do chwili obecnej. W pierwszym okresie pomiary prowadzono w znacząco mniejszej liczbie punktów, a także w mniejszym zakresie niż w okresie drugim. Istotnie różny był także sprzęt pomiarowy, który w pierwszym okresie stanowiły termometry rtęciowe i samopisy, a w drugim automatyczne stacje meteorologiczne. Wyniki uzyskane z obydwu okresów, a do-kładnie z lat 1982 i 2012, potwierdziły istnienie miejskiej wyspy ciepła (MWC) oraz istotnych zmian w rozkładzie przestrzennym wilgotności powietrza. Różnice średnich rocznych wartości temperatury i wilgotności powietrza w obydwu badanych okresach między centrum miasta a stacją referencyjną wyniosły odpowiednio ok. 1°C i 7%. Brak zmian intensywności MWC i rozkładu przestrzennego wilgotności powietrza między badanymi latami wytłumaczyć można brakiem istotnych zmian w zabudowie starówki toruńskiej.

Bibliografia

Araźny A., Uscka-Kowalkowska J., Kejna M. 2015. Comparison of the predicted insulation of clothing in Toruń and Koniczynka in the years 1998–2012. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW Land Reclamation 47, 1: 55-67.

Araźny A., Uscka-Kowalkowska J., Kejna M., Przybylak R., Kunz M. 2016. Zróżnicowanie warunków biometeorologicznych w Toruniu i jego strefie podmiejskiej w 2012 r. Przegląd Geogra-ficzny 88, 1: 87-108.

Błażejczyk K., Kuchcik M., Milewski P., Dudek W., Kręcisz B., Błażejczyk A., Szmyd J., Degórska B., Pałczyński C. 2014. Miejska wyspa ciepła w Warszawie, uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne. Wydawnictwo Akademickie SED-NO, Warszawa: 1-171.

Diabaté L., Blanc Ph., Wald L. 2004. Solar radiation climate in Africa. Solar Energy 76: 733-744.

Drawska A. 1983. Przestrzenny i czasowy rozkład wilgotności powietrza na obszarze Torunia w 1982 r. Maszynopis pracy magisterskiej. Archiwum UMK w Toruniu.

Dudek S., Kuśmierek R., Żarski J. 2008. Porównanie warunków termicznych Bydgoszczy i okolicy. W: K. Kłysik, J. Wibig, K. Fortuniak (red.) Klimat i bioklimat miast. Wydawnictwo Uniwersy-tetu Łódzkiego, Łódź: 157-164.

Kejna M., Uscka-Kowalkowska J., Araźny A., Kunz M., Maszewski R., Przybylak R. 2014. Spatial differentiation of global solar radiation in Toruń and its suburban area (central Poland) in 2012. Bulletin of Geography: Physical Geography Se-ries 7: 27-56.

Kłysik K., Wibig J., Fortuniak K., Kafar M. 1995. Ocena wielkości miejskiej nadwyżki temperatury w Łodzi w okresie 1903–1930. W: K. Kły-sik (red.) Klimat i bioklimat miast. Wydawnic-two Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 135-142.

Kunz M., Uscka-Kowalkowska J., Przybylak R., Kejna M., Araźny A., Maszewski R. 2012. Zróżnicowanie klimatów lokalnych Torunia – założenia projektu i wstępne wyniki badań. Roczniki Geomatyki X, 3 (53): 85-94.

Morris C.J.G., Simmonds I., Plummer N. 2001. Quantification of the influences of wind and cloud on the nocturnal urban heat island of large city. Journal of Applied Meteorology 40: 169-182.

Przybylak R., Uscka-Kowalkowska J., Araźny A., Kejna M., Kunz M., Maszewski R. 2017. Spatial distribution of air temperature in Toruń (Central Poland) and its causes. Theoretical and Applied Climatology 127, 1: 441-463.

Strzyżewski T., Uscka-Kowalkowska J., Przybylak R., Kejna M., Araźny A., Maszewski R. 2015. Zróżnicowanie kierunku i prędkości wiatru na obsza-rze Torunia (centralna Polska) w 2012 roku. Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska 67: 79-89.

Szymanowski M. 2004. Miejska wyspa ciepła we Wro-cławiu. Acta Universitatis Wratislaviensis No 2690, Studia Geograficzne 77: 1-229.

Uscka-Kowalkowska J. 2013. An analysis of the extinction of direct solar radiation on Mt. Kasprowy Wierch, Poland. Atmospheric Research 134: 175-185.

Uscka-Kowalkowska J., Przybylak R., Kejna M., Araźny A., Kunz M., Maszewski R. 2014a. Raport końcowy z realizacji projektu badawczego NCN nr N N306 723040, maszynopis.

Uscka-Kowalkowska J., Przybylak R., Kunz M., Maszewski R., Araźny A., Kejna M. 2014b. Zróżnicowanie wilgotności powietrza na terenie Toru-nia w 2012 roku. Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska 66: 393-409.

Wójcik G., Marciniak K. 1983. Zróżnicowanie przestrzenne stosunków termicznych na obszarze Torunia przy różnych sytuacjach pogodowych. Materiały Zjazdu Geografów Polskich, Toruń, UMK, 15-18 września 1983 r.: 171.

Wójcik G., Marciniak K. 1984. Zróżnicowanie stosunków termicznych na obszarze Torunia. Mate-riały I Ogólnopolskiej Konferencji nt. Klimat i bioklimat miast, Łódź, 22-24 listopada 1984 r. Uniwersytet Łódzki, Łódź: 100-106.

Wójcik G., Marciniak K. 1991. Monitoring klimatu miejskiego Torunia. Seminarium Kompleksowy Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Szczecinek-Storkowo, 10-11 X 1991, Streszczenia referatów: 26.

Wójcik G., Marciniak K. 2007. Badania klimatu miej-skiego w Toruniu. W: R. Przybylak, M. Kejna, K.Marciniak (red.) Działalność naukowa i dydaktyczna Zakładu Klimatologii Instytutu Geografii UMK w latach 1947–2007.WydawnictwoUniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń: 66-68.