NIE-OBECNY NOWY TESTAMENT. DO DYSKUSJI O KSZTAŁCIE WYZNANIOWYM POEZJI RELIGIJNEJ JANA KOCHANOWSKIEGO

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/PP/2021/76/5

Słowa kluczowe:

Jan Kochanowski; poezja religijna; Nowy Testament; Treny; literatura polskiego renesansu

Abstrakt

The article lists all references to the New Testament characters, like Jesus Christ, Saint Peter, and Lazarus, in Jan Kochanowski’s works. To some of them additional commentaries are given, e.g. to Elegy I 10 (from the collection Elegiarum libri duo) where the scene of the betrayal of Judas is used as a warning to the bellicose pope Paul IV who intended to regain Naples. The article also points to the fragments where the presence of Christ may be seen as desirable or even necessary and yet he is conspicuous by his absence. This particularly applies to Laments, as the collection completely ignores the Christian perspective on the redemptive power of suffering. Given the scarcity of references to the New Testament in Jan Kochanowski’s works, which is even more striking when compared to the multiple references that they make to David’s psalms, the article speculates on the reasons for Kochanowski’s preferences as well as opens a broader discussion on the confessional aspects of Kochanowski’s poetry.

Biogram autora

Radosław Rusnak - Uniwersytet Warszawski, Instytut Literatury Polskiej

Dr hab., adiunkt w Instytucie Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, badacz literatury wieku XVI i XVII, edytor tekstów dawnych, zainteresowania badawcze: dawne przekłady tekstów obcych, mitologia w literaturze dawnej, twórczość Jana Kochanowskiego, dramat doby renesansu. Autor książek: Seneca noster, cz. 1: Studium o dawnych przekładach tragedii Seneki Młodszego, (Warszawa 2009); „Elegii ksiąg czworo” Jana Kochanowskiego – w poszukiwaniu formuły zbioru (Warszawa 2019).

Bibliografia

Brückner Aleksander. 1924. Wstęp. Do: Jan Kochanowski. Pisma zbiorowe. Wyd. Aleksander Brückner. T. I. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”. S. 1–86.

Chłędowski Kazimierz. 1959. Historie neapolitańskie. Warszawa: PIW.

Dąbkowska-Kujko Justyna. 2015. Jana Kochanowskiego refleksja o wojnie. W: Wiązanie Sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim. Red. Estera Lasocińska, Wiesław Pawlak. Warszawa: IBL PAN. ISBN: 978-83-6175-771-9. S. 238–253.

Dopierała Kazimierz. 2019. Księga papieży. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo. ISBN: 978-83-8116-793-2.

Fallek Wilhelm. 1931. Świat biblijny w twórczości Kochanowskiego. W: Pamiętnik zjazdu naukowego im. Jana Kochanowskiego w Krakowie 8 i 9 czerwca 1930. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. S. 383–421.

Graciotti Sante. 1989. Religijność poezji Jana Kochanowskiego. W: Jan Kochanowski 1584–1984. Epoka – twórczość – recepcja. Red. Janusz Pelc, Paulina Buchwald-Pelcowa, Barbara Otwinowska. T. I. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie. S. 331–347.

Horacjusz Flakkus Kwintus. 1986. Dzieła wszystkie. T. I: Ody i epody. Tekst łaciński do druku przygotował, wyboru przekładów dokonał, przedmową, życiorysem poety, wersyfikacją i komentarzem opatrzył Oktawiusz Jurewicz. Wrocław: Ossolineum. ISBN: 83-04- 01885-3.

Ioannes Cochanovius: pisma łacińskie. 2008. Oprac. zespół pod kierunkiem Wacława Waleckiego. Kraków: Collegium Columbinum. ISBN: 1895-6076.

Kochanowski Jan. 1962. Odprawa posłów greckich. Oprac. Tadeusz Ulewicz. Wydanie X, zupełnie zmienione. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.

Kochanowski Jan. 1972. Treny. Oprac. Janusz Pelc. Wydanie XIII zmienione. Wrocław: Ossolineum.

Kochanowski Jan. 1980. Dzieła polskie. Oprac. Julian Krzyżanowski. Warszawa: PIW. ISBN: 83-06-00247-4.

Kochanowski Jan. 1983. Treny. Oprac. Maria Renata Mayenowa, Lucyna Woronczakowa oraz Jerzy Axer i Maria Cytowska. Wrocław: Ossolineum, Wydawnictwo PAN. ISBN: 83- 04-00671-5.

Kochanowski Jan. 1986. Z łacińska śpiewa Słowian Muza: elegie, foricenia, liryki. Przeł. Leopold Staff. Wstępem poprzedził Zygmunt Kubiak. Warszawa: PIW.

Kochanowski Jan. 1991a. Fraszki. Oprac. Janusz Pelc. Wydanie II zmienione. Wrocław: Ossolineum. ISBN: 83-04-03600-2.

Kochanowski Jan. 1991b. Pieśni. Oprac. Maria Renata Mayenowa, Krystyna Wilczewska, przy udziale Barbary Otwinowskiej oraz Marii Cytowskiej. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, Wydawnictwo PAN. ISBN: 83-04-02209-5.

Kochanowski Jan. 1997. Pieśni. Oprac. Ludwika Szczerbicka-Ślęk. Wydanie czwarte zmienione. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum. ISBN:83-04-04398-X.

Kochanowski Jan. 2008a. Carmina latina / Poezja łacińska. Cz. I: Fototypia-transkrypcja. Wyd. i wstępem poprzedziła Zofia Głombiowska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. ISBN: 978-83-7326-562-2.

Kochanowski Jan. 2008b. Carmina latina / Poezja łacińska. Cz. II: Indeks form i wyrazów. Oprac. Zofia Głombiowska, przy współudziale Stefanii Głombiowskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. ISBN: 978-83-7326-563-9.

Mańkowski Jerzy, Skolimowska Anna. 1994. Polskie śpiewy o Męce Pańskiej – nieznana cząstka twórczości Jana Kochanowskiego. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, R. XXXVII. ISSN: 0029-8514. S. 95–98.

Noel Gerard. 2007. Występni papieże renesansu. Prawda czy czarna legenda? Przeł. Grażyna Waluga. Warszawa: Wydawnictwo Amber. ISBN: 978-83-2412-984-3.

Nowicka-Jeżowa Alina. 2015. Jan Kochanowski wobec protestantyzmu. W: Ewangelizm reformowany w Pierwszej Rzeczypospolitej. Dialog z Europą i wybory aksjologiczne w świetle literatury i piśmiennictwa XVI–XVII wieku. Red. Dariusz Chemperek. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISBN: 978-83-2352-155-6. S. 216–274.

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. 1996. Oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich. Poznań: Wydawnictwo Pallotinum. ISBN: 83-7014-218-4.

Ranke von Leopold. 1981. Dzieje papiestwa w XVI–XIX wieku. Przeł. Jan Zarański, Zbigniew Żabicki, wstępem opatrzył Marian Henryk Serejski. T. 1. Warszawa: PIW. ISBN: 83-06-00591-0.

Rusnak Radosław. 2019. „Elegii ksiąg czworo” Jana Kochanowskiego – w poszukiwaniu formuły zbioru. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. ISBN: 978-83- 6566-791-5.

Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego. 1994–2012. Red. Marian Kucała. T. I–V. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. ISBN: 83-8557-996-6.

Teusz Leszek. 2002. „Bolesna Muza nie Parnasu Góry, ale Golgoty…”. Mesjady polskie XVII stulecia. Warszawa: Wydawnictwo Semper. ISBN: 83-8910-015-0.

Urban-Godziek Grażyna. 2012. Elysium of Love Poets. The Beginnings of the Motif in the Classical Litterature. „Episteme. Czasopismo Naukowo-Kulturalne”, nr 17. ISSN: 1895- 4421. S. 15–35.

Urban-Godziek Grażyna. 2014. Jana Kochanowskiego elizejski krąg poetów samobójców i jego źródła literackie, czyli od eschatologii epickiej do elegijnej. W: Olimp – ideał, doskonałość, absolut. Red. Maria Korytowska, Iwona Puchalska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN: 978-83-2333-757-7. S. 211–228.

Weintraub Wiktor. 1974. Religia Kochanowskiego a polska kultura renesansowa. „Pamiętnik Literacki”, t. 65. S. 3–22.

Wojtyska Henryk Damian. 1977. Papiestwo – Polska 1548–1563: dyplomacja. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Pobrania

Opublikowane

2021-10-27

Jak cytować

Rusnak, R. (2021). NIE-OBECNY NOWY TESTAMENT. DO DYSKUSJI O KSZTAŁCIE WYZNANIOWYM POEZJI RELIGIJNEJ JANA KOCHANOWSKIEGO. Prace Polonistyczne, 76, 133–154. https://doi.org/10.26485/PP/2021/76/5

Numer

Dział

Artykuły - LITERATURA A RELIGIA