Kobiety i wspólnota wyobrażona: wybrane wzory praktykowania płci w organizacjach narodowych
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2021/71.1/6Słowa kluczowe:
płeć społeczno-kulturowa, organizacje narodowe, upłciowiony nacjonalizm, kobiety w organizacjach narodowych, praktykowanie płciAbstrakt
W artykule przedstawiono analizę wybranych wzorów praktykowania płci przez kobiety w organizacjach narodowych w ramach zadań i obowiązków, jakie realizują one w swojej działalności. Głównym celem jest odpowiedź na pytanie: jak upłciownione wymiary pracy korespondują z typologią sposobów obecności kobiet we wspólnotach narodowych? Innymi słowy, jak kobiety są obecne w badanych organizacjach. Tekst opiera się na materiale pochodzącym z indywidualnych wywiadów pogłębionych oraz pomocniczo obserwacji. Na podstawie prowadzonych analiz autorka dowodzi, iż omawiane wzory reprodukowania kobiecości w wybranych zadaniach są przestrzenią, w której z jednej strony odtwarza się binarny podział na kobiecość i męskość, z drugiej jednak strony opisane nisze pracy kobiecej zapewniają działaczkom sprawczość i możliwość udziału w walkach symbolicznych na rzecz narodowej wspólnoty.
Bibliografia
Acker Joan. 1990. “Hierarchies, jobs, bodies: A theory of gendered organizations”. Gender & Society 4(2): 139–158.
Acker Joan. 2006. “Inequality regimes: Gender, class, and race in organizations”. Gender & Society 20(4): 441–464.
Acker Joan. 2010. Gender: Od ról płciowych do upłciowionych instytucji, tłum. M. Maciejewska, M. Marszałek. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0088acker.pdf [dostęp: 8.04.2020].
Akkerman Tjitske, Anniken Hagelund. 2007. “«Women and children first!». Anti-imigration parties and gender in Norway and the Netherlands”. Patterns of Prejudice 41(2): 197–214.
Anderson Benedict. 1997. Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Anthias Floya, Nira Yuval-Davis. 1989. Introduction. In: Women – Nation – State, N. Yuval-Davis, F. Anthias (eds.), 1–15. New York: Palgrave Macmillan.
Barłowski Dezydery. 2018. „Homoseksualność – homofobia – nacjonalizm – męskość. Teoretyczne relokacje”. Wielogłos 3(37): 21–35.
Billig Michael. 2008. Banalny nacjonalizm, tłum. M. Sekerdej. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Blee Kathleen, Sandra McGee Deutsch. eds. 2012. Women of the right: Comparisons and interplay across borders. University Park, PA: Pennsylvania State University Press.
Budyta-Budzyńska Małgorzata. 2013. Socjologia narodu i konfliktów etnicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bradley Harriet. 1989. Men’s work, women’s work: A sociological history of the sexual division of labour in employment. Minneapolis: University of Minnessota Press.
Bradley Harriet. 2008. Płeć, tłum. Ewa Chomicka. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Calhoun Craig. 2007. Nacjonalizm, tłum. B. Piasecki. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
CBOS. 2016. Między patriotyzmem a nacjonalizmem. Komunikat z badań nr 151. http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_151_16.PDF [dostęp: 8.04.2020].
CBOS. 2018. Patriotyzm Polaków. Komunikat z badań numer 108. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_105_18.PDF [dostęp: 8.08.2019].
Chomczyński Piotr. 2006. „Wybrane aspekty etyczne w badaniach. Obserwacja uczestnicząca ukryta”. Przegląd Socjologii Jakościowej II(1): 68–87.
Connell Raewyn. 2005. “Hegemonic masculinity: Rethinking the concept”. Gender & Society 19(6): 829–859.
Connell Raewyn. 2006a. “Glass ceilings or gendered institutions? Mapping the gender regimes of public sector worksites”. Public Administration Review 66(6): 837–849.
Connell Raewyn. 2006b. “The experience of gender change in public sector organizations”. Gender, Work and Organization 13(5): 435–452.
Connell Raewyn. 2009. Gender. Short introduction. Cornwall: Polity Press.
de Lange Sarah L., Lisa M. Mügge. 2015. “Gender and right-wing populism in the Low Countries: Ideological variations across parties and time”. Patterns of Prejudice 49(1–2): 61–80.
DeVault Marjorie L. 1994. Feeding the family: The social organization of caring as gendered work. Chicago: University of Chicago Press.
Domański Henryk, Zbigniew Karpiński, Dariusz Przybysz, Justyna Straczuk. 2015. Wzory jedzenia a struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Dunn Elizabeth. 2017. Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Warszawa: Krytyka Polityczna.
Elies Stefanie, Elisa Gutsche, Susan Javad, Björn Klein, Jonathan Menge. 2017. Triumph of the women? The female face of the populist & far right in Europe. Berlin: Friedrich-Ebert-Stiftung; Forum Politik und Gesellschaft.
Erzeel Silvia, Ekaterina R. Rashkova. 2017. “Still men’s parties? Gender and the radical right in comparative perspective”. West European Politics 40(4): 812–820.
Félix Anikó. 2015. “Old missions in new clothes: The reproduction of the nation as women’s main role perceived by female supporters of Golden Dawn and Jobbik. Intersections. East European Journal of Society and Politics 1(1): 166–182.
Félix Anikó. 2017. Towards an alternative emancipation? The new way(s) of women’s mobilisation in the Hungarian radical right subculture. In: Gender and far right politics in Europe: Gender and politics, M. Köttig, R. Bitzan, A. Petö (eds.), 95–109. Cham: Palgrave Macmillan.
Femen. 2020. O nas. https://femen.org/about-us/ [dostęp: 16.03.2020].
Graff Agnieszka. 2008. Płeć i naród tu i teraz. Kilka uwag o genderowym i seksualnym wymiarze współczesnego polskiego nacjonalizmu. W: Tożsamość i obywatelstwo w społeczeństwie wielokulturowym, E.H. Oleksy (red.), 140–158. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Graff Agnieszka. 2014. Nacjonalizm. W: Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wróbel (red.), 332–335. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Grzebalska Weronika. 2013. Płeć powstania warszawskiego. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Kajta Justyna. 2013. „Kto się sprzeciwia różnorodności? O tożsamości uczestników ruchu nacjonalistycznego”. Pogranicze. Studia Społeczne XXIII: 63–78.
Kociołowicz-Wiśniewska Bogna. 2017. „Chwała bohaterom. Nacjonalistyczny wzorzec męskości”. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 18(2): 65–76.
Kociołowicz-Wiśniewska Bogna. 2018. „O zależności kategorii płci i narodu. Przypadki polskie”. Społeczeństwo i Polityka 54(1): 99–106.
Kociołowicz-Wiśniewska Bogna. 2020. „Medialne strategie autoprezentacji działaczek nacjonalistycznych organizacji kobiecych”. Media–Kultura–Komunikowanie Społeczne 2(15): 115–130.
Kopczyńska Ewa, Katarzyna Zielińska. 2015. “Feeding the body, feeding the gender: Dietary choices of men and women in Poland”. East European Politics and Societies and Cultures 30(1): 147–168.
Kotowski Robert. 2009. Między polityką a działalnością społeczną – Narodowa Organizacja Kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym. W: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym). TOM II, A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc (red.), 275–186. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
Kottig Michaela, Renate Bitzan, Andrea Petö. 2017. Gender and far right politics in Europe. Gender and politics. Cham: Palgrave Macmillan.
Korolczuk Elżbieta, Agnieszka Graff. 2017. “Worse than communism and nazism put together”: War on gender in Poland. In: Anti-gender campaigns in Europe: Mobilizing against equality, R. Kuhar, D. Paternotte, (eds.), 175–194. London and New York: Rowman & Littlefield International.
Kubica-Heller Grażyna. 2006. „Tęczowa flaga przeciwko wawelskiemu smokowi. Kulturowa interpretacja konfliktu wokół krakowskiego Marszu dla Tolerancji”. Studia Socjologiczne 4(183): 69–106.
Kubisa Julia. 2019. „Trzy światy męskiej pracy – stałość i zmiana wzorów w zmaskulinizowanych zawodach”. Studia Socjologiczne 3(234): 171–196.
Kuhar Roman, Davis Paternotte. 2017. Anti-gender campaigns in Europe: Mobilizing against equality. London and New York: Rowman & Littlefield International.
Larsen Christian Albrekt. 2017. “Revitalizing the ‘civic’ and ‘ethnic’ distinction. Perceptions of nationhood across two dimensions, 44 countries and two decades”. Nations and Nationalism 23(4): 970–993.
Latos Grażyna. 2014. Krzątactwo. W: Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wróbel (red.), 253–254. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Leszczyńska Katarzyna. 2016. Płeć w instytucje uwikłana. Reprodukowanie wzorów kobiecości i męskości przez świeckie kobiety i świeckich mężczyzn w organizacjach administracyjno-ewangelizacyjnych Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Lorbel Judith. 1994. Paradoxes of gender. New Haven and London: Yale University Press.
Lorbel Judith. 1996. “Beyond the binaries: Depolarizing the categories of sex, sexuality, and gender”. Sociological Inquiry 66(2): 143–160.
Martin Patricia Yancey. 2003. “«Said and done» versus «saying and doing»: Gendering practices, practicing gender at work”. Gender and Society 17(3): 342–366.
Martin Patricia Yancey. 2006. “Practising gender at work: Further thoughts on reflexivity. Gender. Work and Organization 13(3): 254–276.
Meret Susi. 2015. “Charismatic female leadership and gender: Pia Kjærsgaard and the Danish People’s Party”. Patterns of Prejudice 49(1/2): 81–102.
Miles Matthew B., A. Michael Huberman. 2000. Analiza danych jakościowych, tłum. S. Zabielski. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Mulinari Diana, Anders Neergaard. 2014. “We are Sweden democrats because we care for others: Exploring racisms in the Swedish extreme right”. European Journal of Women’s Studies 21(1): 43–56.
Ostrowska Elżbieta. 2004. Matki Polki i ich synowie. Kilka uwag o genezie obrazów kobiecości i męskości w kulturze polskiej. W: Gender – konteksty, M. Radkiewicz (red.), 213–227. Kraków: Rabid.
Pettersson Katarina. 2017. “Ideological dilemmas of female populist radical right politicians”. European Journal of Women’s Studies 24(1): 7–22.
Petö Andrea. 2014. “Populist female leaders should not be underestimated”. Queries: The European Progressive Magazine. Foundation for European Progressive Studies 3 (Winter 2013–2014): 78–81.
Pilkington Hilary. 2017. “«EDL angels stand beside their men… not behind them»: The politics of gender and sexuality in an anti-Islam(ist) movement”. Gender and Education 29(2): 238–257.
Ridgeway Cecilia L. 2009. “Framed before we know it: How gender shapes social relations”. Gender & Society 23(2): 145–160.
Ridgeway Cecilia L., Shelley J. Correll. 2004. “Unpacking the gender system: A theoretical perspective on gender beliefs and social relations”. Gender & Society 18(4): 510–531.
Rippeyoung Phyllis L.F. 2007. “When women are right: The influence of gender, work, and values on European far-right party support”. International Feminist Journal of Politics 9(3): 379–397.
Serafin Ewa. 2014. Manifa. W: Encyklopedia Gender. Płeć w kulturze, M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wróbel (red.), 282–283. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Smith Anthony D. 2007. Nacjonalizm. Teoria, ideologia, historia, tłum. E. Chomicka. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Sobal Jeffery. 2005. “Men, meat, and marriage: Models of maculinity”. Food and Foodways: Explorations in the History and Culture of Human Nourishment 13(1–2): 135–158.
Stadelmann Marcus. 2014. “The marinisation of France Marine Le Pen and the French National Front”. International Journal of Humanities and Social Science 4(10/1): 1–6.
Stronciwilk Agata. 2019. „Męskość”. Fragile. Pismo kulturalne 45(3): 19–26.
Struzik Justyna. 2019. Solidarność queerowa. Mobilizacja, ramy i działania ruchów queerowyh w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sztompka Piotr. 2012. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Titkow Anna, Danuta Duch-Krzysztoszek, Bogusława Budrowska. 2004. Nieodpłatna praca kobiet. Mity, realia, perspektywa. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
Walczewska Sławomira. 2000. Damy, rycerze, feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce. Kraków: Fundacja Kobieca „eFka”.
Wątor, Jakub. 2018. Facebook oficjalnie: ONR i NOP są u nas zabronione za rasizm, antysemityzm i homofobię. https://wyborcza.pl/7,156282,23329089,facebook-oficjalnie-onr-i-nopsa-u-nas-zabronione-za-rasizm.html [dostęp: 12.02.2020].
West Candace, Don H. Zimmerman. 1987. “Doing gender”. Gender & Society 1(2): 125–151.
Witkowski Przemysław. 2019. Wojna domowa w Marszu Niepodległości. Interweniują służby specjalne, PiS wkracza do gry. https://oko.press/wojna-domowa-w-marszu-niepodleglosci/ [dostęp: 27.11.2019].
Wysocki Artur. 2020. „Społeczne kryteria polskiej tożsamości narodowej w latach 1988–2018”. Polityczne Dialogi/Political Dialogues 29: 191–205.
Yuval-Davis Nira. 1997. Gender & nation. London: SAGE Publications Ltd.
Zamojska Eva. 2017. „Naród, gender, popkultura. Nacjonalistyczne konstrukcje płci i seksualności w popkulturowej odsłonie”. Kultura – Społeczeństwo – Edukacja 12(2): 361–378.
Zimniak-Hałajko Marta. 2017. Ciało i wspólnota. Wokół prawicowej wyobraźni. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Zubrzycki Geneviève. 2001. “«We, the Polish Nation»: Ethnic and civic visions of nationhood in post-communist constitutional debates”. Theory and Society 30(5): 629–668.
Zubrzycki Geneviève. 2002. “The classical opposition between civil and ethnic models of nationhood: Ideology, empirical reality and social scientific analysis”. Polish Sociological Review 3(139): 275–295.
