Równość materialna wyborów. Ujęcie klasyczne i rewizjonistyczne
DOI:
https://doi.org/10.26485/SW/2021/32/1Słowa kluczowe:
prawo wyborcze, zasada równości wyborów, materialna równość wyborów, siła głosu, zasada proporcjonalności wyborówAbstrakt
Artykuł jest próbą usystematyzowania pojawiających się w doktrynie rozbieżności wokół znaczenia pojęcia materialnej równości wyborów. W części pierwszej przedstawiony jest rys historyczny, obrazujący pojawienie się idei równości wyborów w toku rozwoju instytucji demokratycznego państwa prawa. W części drugiej omówiono podstawowy sens wyborczej normy równościowej oraz specyficzna interpretacja materialnego aspektu równości wyborów, zakładająca konieczność zapewnienia wyborom równym cechy proporcjonalności. Ze względu na stosowany w systemach wyborczych większościowy model elekcji, podstawowa wykładnia materialnej równości wyborów określona zostaje mianem jej wykładni klasycznej, posiadającej nadal pozycję dominującą w doktrynie prawa wyborczego.
Bibliografia
Banaszak Bogusław. 2003. Zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. W Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje. Red. Lech Garlicki, Andrzej Szmyt. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Banaszak Bogusław. 2008. Prawo konstytucyjne. Warszawa: C.H. Beck.
Banaszak Bogusław. 2018. Kodeks wyborczy. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
Bąkiewicz Marcin. 2008. System wyborczy do samorządu terytorialnego w Polsce na tle europejskim. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Buczkowski Jerzy. 1998. Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczypospolitej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Buzek Józef. 1922. Ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu. Warszawa–Lwów: Książnica Polska Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych.
Caramani Daniele. 2000. Elections in Western Europe since 1815: Electoral Results by Constituencies. Oxford: Macmillan.
Chmaj Marek, Skrzydło Wiesław. 2014. System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wolter Kluwers.
Cybichowski Zygmunt. 1930. Prawo wyborcze. W Encyklopedia podręczna prawa publicznego: konstytucyjnego, administracyjnego i międzynarodowego. T. 2. Red. Zygmunt Cybichowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Biblioteka Polska.
Dauter Bogusław, Zbieranek Jarosław. 2018. Art. 419. Zasady podziału gminy na okręgi wyborcze (komentarz). W Kodeks wyborczy. Komentarz. Red. Kazimierz Czaplicki, Bogusław Dauter, Stefan Jan Jaworski, Andrzej Szczepan Kisielewicz, Ferdynand Rymarz, Jarosław Zbieranek. Warszawa: Wolter Kluwers.
Dudek Dariusz. 2007. Konstytucyjna aksjologia wyborów. W Iudices electionis custodes. Sędziowie kustoszami wyborów. Księga Pamiątkowa Państwowej Komisji Wyborczej. Red. Ferdynand Rymarz. Warszawa: Wydawnictwo Krajowego Biura Wyborczego.
Garlicki Lech. 2020. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Wolter Kluwers.
Gebethner Stanisław. 2006. Prawo i system wyborczy w świetle realizacji postanowień Konstytucji. W Parlament. Model konstytucyjny i praktyka ustrojowa. Red. Zdzisław Jarosz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Gebethner Stanisław. 2012. Realizacja zasady równości po ustanowieniu okręgów jednomandatowych w wyborach do Senatu a deformacja wyników wyborów w 2011 roku. W Zasada równości oraz problematyka reprezentatywności w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Kancelaria Senatu.
Goldstein Robert Justin. 2010. Political repression in the 19th century Europe. Abingdon: Routledge.
Grabowska Sabina, Składowski Konrad. 2006. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa wyborczego. W Prawo wyborcze do parlamentu w wybranych państwach europejskich. Red. Sabina Grabowska, Konrad Składowski. Kraków: Zakamycze.
Ilski Zdzisław. 2017. „Wzór systemu wyborczego Polski przedrozbiorowej (XV–XVIII wiek)”. Studia Wyborcze 24.
Jarecka Alina. 2000. „Zasada powszechności i równości w polskim prawie wyborczymˮ. Zeszyty Naukowe Centrum Studiów Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego 5.
Jarentowski Marek. 2012. Równość w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Uwagi wprowadzające. W Zasada równości oraz problematyka reprezentatywności w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Kancelaria Senatu.
Jarosz Zdzisław. 1967. System wyborczy PRL. Warszawa: PWN.
Jaskiernia Jerzy. 1992. Zasada równości w prawie wyborczym USA. Warszawa: Instytut Nauk Politycznych PAN.
Jaworski Stefan Jan, Zbieranek Jarosław. 2018. Art. 192. Zasady prawa wyborczego w wyborach do Sejmu (komentarz). W Kodeks wyborczy. Komentarz. Red. Kazimierz Czaplicki, Bogusław Dauter, Stefan Jan Jaworski, Andrzej Szczepan Kisielewicz, Feddynand Rymarz, Jarosław Zbieranek. Warszawa: Wolter Kluwers.
Jaworski Stefan Jan, Zbieranek Jarosław. 2018. Art. 369. Zasady prawa wyborczego w wyborach samorządowych (komentarz). W: Kodeks wyborczy. Komentarz. Red. Kazimierz Czaplicki, Bogusław Dauter, Stefan Jan Jaworski, Andrzej Szczepan Kisielewicz, Feddynand Rymarz, Jarosław Zbieranek. Warszawa: Wolter Kluwers.
Konopczyński Władysław. 1918. Liberum veto. Kraków: Nakład E. Wende i Spółka.
Kowalczyk Tomasz. 2013. „Znaczenie zasady równości prawa wyborczego w prawie polskim przed wejściem w życie Kodeksu wyborczego”. Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2.
Kręcisz Wojciech. 1998. System wyborczy. W Polskie prawo konstytucyjne. Red. Wiesław Skrzydło. Lublin: Morpol.
Kryszeń Grzegorz. 2007. Standardy prawne wolnych wyborów parlamentarnych. Białystok: Temida 2.
Michalak Bartłomiej. 2013. Norma przedstawicielstwa [hasło]. W Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych. Red. Andrzej Sokala, Bartłomiej Michalak, Piotr Uziębło, Warszawa: Wolters Kluwer.
Michalak Bartłomiej. 2013. Siła głosu [hasło]. W Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych. Red. Andrzej Sokala, Bartłomiej Michalak, Piotr Uziębło. Warszawa: Wolters Kluwer.
Michalak Bartłomiej. 2015. „Kto traci a kto zyskuje na systemie podziału mandatów pomiędzy okręgi w wyborach do Parlamentu europejskiego w Polsce”. Przegląd Sejmowy 1.
Nohlen Dieter. 2004. Prawo wyborcze i system partyjny. O teorii systemów wyborczych. Warszawa: Scholar.
Opaliński Edward. 1995. Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652. Warszawa Wydawnictwo Sejmowe.
Sarnecki Paweł. 2010. Prawo konstytucyjne. Warszawa: C.H. Beck.
Składowski Konrad. 2011. Zasada równości wyborów a wybory do Senatu w kodeksie wyborczym. W Kodeks wyborczy. Wstępna ocena. Red. Krzysztof Skotnicki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Skotnicki Krzysztof. 2000. Zasada powszechności w prawie wyborczym. Zagadnienia teorii i praktyki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Skotnicki Krzysztof. 2005. Równość proporcjonalna w prawie wyborczym. W (Ne)rovnosť a rovnoprávnosť: zborník z medzinárodnej konferencie konanej v dňoch 13.–15. októbra 2005 v Tatranskej Štrbe v rámci riešenia štátneho programu výskumu a vývoja „Právne vedy a ich prínos k analýze procesu transformácie v podmienkach integrácie do EÚˮ. Red. Daniela Lengyelová. Bratyslava: Slovak Academic Press.
Skotnicki Krzysztof. 2008. System wyborczy do Sejmu i Senatu. W Polskie prawo konstytucyjne. Red. Dariusz Górecki, Warszawa: Wolters Kluwer.
Skrzydło Wiesław. 2013. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Sobieski Wacław. 1913. Pamiętny sejm. Warszawa: Nakład Gebethnera i Wolffa.
Sokala Andrzej. 2013. Równości wyborów zasada [hasło]. W Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych. Red. Andrzej Sokala, Bartłomiej Michalak, Piotr Uziębło. Warszawa: Wolters Kluwer.
Tuleja Piotr. 2007. Skarga konstytucyjna jako środek ochrony praw wyborczych. W Iudices electionis custodes. Sędziowie kustoszami wyborów. Księga pamiątkowa Państwowej Komisji Wyborczej. Red. Ferdynand Rymarz. Warszawa: Wydawnictwo Krajowego Biura Wyborczego.
Tuleja Piotr. 2010. Konstytucyjne podstawy biernego prawa wyborczego do organów samorządu terytorialnego. W Amicus hominis et defensor iustitiae. Księga jubileuszowa w 70. rocznicę urodzin sędziego Ferdynanda Rymarza. Red. Dariusz Dudek, Maciej Gapski, Wojciech Łączkowski. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Uziębło Piotr. 2007. „Konstytucyjność zmian samorządowej ordynacji wyborczej”. Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2.
Uziębło Piotr. 2012. „Realizacja zasady równości wyborów do organu stanowiącego miast na prawach powiatu”. Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2.
Uziębło Piotr. 2013. Zasada równości wyborów parlamentarnych w państwach europejskich i południowoamerykańskich. Warszawa: Wolters Kluwer.
Dekret Naczelnika Państwa z 28 listopada 1918 r. o ordynacji wyborczej do Sejmu ustawodawczego (Dz. U. 1918, nr 18, poz. 46).
Ordynacja wyborcza do Sejmu (Dz. U. 1922, nr 66, poz. 590).
Ordynacja wyborcza do Senatu (Dz. U. 1922, nr 66, poz. 591).
Ustawa z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. nr 21, poz. 112 ze zm.).
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 listopada 2006 r., sygn. akt K 31/06.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 kwietnia 2016 r., sygn. akt P 5/14.
History of the State Duma, http://duma.gov.ru/en/duma/about/history/information/ (dostęp 10.10.2020).
Michalak Bartłomiej. 2010. Ile okręgów wyborczych? Uwagi do struktury okręgów wyborczych w Polsce w wyborach do Parlamentu Europejskiego, https://repozytorium.umk.pl/handle/item/1780%20 (dostęp 9.07.2019).
