The Immigrant — the Refugee — the Stranger? The Non-Pole as the Other in Selected Works of Polish Cinema from 2015 to 2021
DOI:
https://doi.org/10.26485/ZRL/2022/65.1/5Keywords:
the Other, Polish cinema, migratory aesthetics, immigrant, refugeeAbstract
The article analyses the ways of presenting the Other — an immigrant, a refugee, a non-Pole — in selected works of Polish cinema from 2015 to 2021. The author examines films featuring foreigners in the leading (Never Gonna Snow Again by Małgorzata Szumowska) and supporting roles (The Sun, the Sun Blinded Me by Wilhelm and Anna Sasnal), as well as in the bit parts (Tower. A Bright Day by Jagoda Szelc). The article attempts to determine, describe, and compare the depictions of the Other. Moreover, the article seeks to establish an increased significance of these characters and incite the viewer to re-examine the entrenched connotations. Presenting the world through the eyes of a non-Pole and/or making their presence prominent within traditionally Polish-only spheres is a relatively new phenomenon within Polish cinema and, as such, calls for augmented analysis and interpretation that follows the spirit of transcultural studies. It is significant that the Other, as a character in Polish cinema, is becoming more and more independent and authentic; their depiction seems to have lost the oriental and caricatural features of the past and the Other often contrasts with the Polish figure. The presence of the Other as an empowered character symbolises the shift in perceiving Polish society as stereotypically homogenous.
References
Bal Mieke (2016), Migracja: estetyki migracyjne na rzecz nowych sposobów widzenia, przeł. A. Kowalcze-Pawlik [w:] Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość, red. R. Sendyka, T. Sapota, R. Nycz, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Bennett Jill (2016), Estetyka migracyjna: sztuka i polityka poza tożsamością, przeł. A. Kowalcze-Pawlik [w:] Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość, red. R. Sendyka, T. Sapota, R. Nycz, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Czerkawski Piotr (2016), Bliscy nieznajomi. Obraz Ukrainy w polskim kinie po 1989 roku [w:] Studia Filmoznawcze 37. Polsko-ukraińskie sąsiedztwo na ekranie filmowym, red. Ł. Briuchowecka, S. Bobowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Dabert Dobrochna (2013), Czy możliwe jest dzisiaj w Polsce kino kolonialne? Przypadek „Pani z Ukrainy” Pawła Łozińskiego, „Porównania” nr 13.
Dąbrowski Mieczysław (2001), Swój, obcy, inny: z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej, Świat Literacki, Izabelin.
Drzazgowska Ewa (2003), Bachtin i Heidegger — problem innego, „Przegląd Filozoficzny” nr 3(47).
Kos-Krauze Joanna, Krauze Krzysztof (reż.) (2017), Ptaki śpiewają w Kigali, Polska.
Kwiatkowski Krzysztof (2017), Ptaki śpiewają w Rwandzie, echo niesie się po Europie, „Gazeta Wyborcza” nr 155 (6 lipca).
Levinas Emmanuel (2002), Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Mazierska Ewa (2014), Neighbours (Almost) Like Us: Representation of Germans, Germanness and Germany in Polish communist and Postcommunist Cinema [w:] Postcolonial Approaches to Eastern European Cinema, red. E. Mazierska, L. Kristensen, E. Näripea, 2014), Bloomsbury Publishing, Londyn.
Migranci, migracje. O czym warto wiedzieć, by wyrobić sobie własne zdanie (2017), red. H. Thiollet, przeł. M. Szczurek, Wydawnictwo Karakter, Kraków.
Nowak Filip (2017), Problemy z transnarodowością [w:] Kino polskie jako kino transnarodowe, red. S. Jagielski, M. Podsiadło, TAiWPN Universitas, Kraków.
Nycz Ryszard (2010), Możliwa historia literatury, „Teksty Drugie” nr 5.
Nycz Ryszard (2016), Sondowanie pamięci (5): być (z) sobą nie u siebie [w:] Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość, red. R. Sendyka, T. Sapota, R. Nycz, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Pędziwiatr Konrad (2014), Imigranci w Polsce i wyzwania integracyjne, „Studia BAS” nr 4(40).
Podsiadło Magdalena (2017), Transnarodowe spojrzenie jako efekt współczesności [w:] Kino polskie jako kino transnarodowe, red. S. Jagielski, M. Podsiadło, TAiWPN Universitas, Kraków.
Polacy i Ukraińcy w codziennych kontaktach (2021), red. N. Koval, L. Vaičiūnas, I. Reichardt, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu (raport), Wrocław.
Polish Cinema in a Transnational Context (2014), red. E. Mazierska, M. Goddard, University of Rochester Press, Rochester–Nowy Jork.
Radkiewicz Małgorzata (2017), Spojrzenie na Wschód. Motywy białoruskie, ukraińskie i rosyjskie w polskim filmie współczesnym [w:] Kino polskie jako kino transnarodowe, red. S. Jagielski, M. Podsiadło, TAiWPN Universitas, Kraków.
Said Edward (1991), Orientalizm, przeł. W. Kalinowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Sasnal Anna, Sasnal Wilhelm (reż.) (2016), Słońce, to słońce mnie oślepiło, Polska, Szwajcaria.
Sendyka Roma (2016), Pamiętanie, fuzja czasów i estetyka migracyjna [w:] Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość, red. R. Sendyka, T. Sapota, R. Nycz, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Szelc Jagoda (reż.) (2017), Wieża. Jasny dzień, Polska.
Szumowska Małgorzata (reż.) (2020), Śniegu już nigdy nie będzie, Polska, Niemcy.
Talarczyk-Gubała Monika (2017), „Widzę siebie jako część większej całości”. O filmowej twórczości Katarzyny Klimkiewicz [w:] Kino polskie jako kino transnarodowe, red. S. Jagielski, M. Podsiadło, TAiWPN Universitas, Kraków.
Ulicka Danuta (2001), Niektóre problemy poetyki Bachtina, „Teksty Drugie” nr 6.
