Fundacje świątyń Ex Manubiis w obrębie Cyrku Flaminiusza
DOI:
https://doi.org/10.26485/AAL/2020/66/5Słowa kluczowe:
Łupy wojenne, świątynie, ex manubiis, Circus FlaminusAbstrakt
Wykorzystanie łupów na działalność budowlaną miało w Rzymie długą tradycję, sięgającą czasów etruskich królów, którzy w ten sposób sfinansowali część prac nad świątynią Jowisza Kapitolińskiego. Niniejszy artykuł skupia się na historii dziewięciu przybytków, które miedzy III a I w. p.n.e. zostały ufundowane przez zwycięskich wodzów ex manubiis w obrębie Cyrku Flaminiusza. Miejsce to wybierane było nieprzypadkowo, gdyż wielu antycznych pisarzy uważało je za jedną z najpiękniejszych części Rzymie, gdzie m.in. przebiegała trasa triumfalna. Cyrk był ponadto otwartym placem otoczonym z każdej niemal strony świątyniami i portykami, w których wnętrzach eksponowano zdobycz wojenną, podkreślającą splendor rzymskiego oręża.
Bibliografia
Aberson M. 1994. Temples votifs et butin de guerre dans la Rome republicaine, Rome.
Bastien J. 2008. Les temples votifs de la Rome républicaine: monumentalisation et célébration des cérémonies du triomphe w: Roma illustrata. Représentations de la ville, Caen, 29-48.
Ball Platner S., Ashby T. 1929. A Topographical Dictionary of Ancient Rome, London
Bernard S. 2010. Pentelic marble in architecture at Rome and the Republican marble trade, Journal of Roman Archaeology 23, 35-54.
Bloy D. 1999. Greek War Booty at Luna And the Afterlife Of Manius Acilius Glabrio, Memoirs of the American Academy in Rome 43-44, 49-61.
Boyd M. 1953. The Porticoes of Metellus and Octavia and their Two Temples, Papers of the British School at Rome 21, 152-159.
Bravi A. 2014. Griechische Kunstwerke im Politischen Leben Roms und Konstantinopels, Berlin, New York.
Broughton T.R.S. 1951. The Magistrates of the Roman Republic 1, New York.
Castagnoli F. 1948. Campo Marzio nell’antichità, Atti della Academica Nazionale dei Lincei
1, 91-193.
Castagnoli F. 1961. La pianta marmorea di Roma antica: forma urbis Romae, by G. Caretino,
M. Colini, L. Cozza, G. Gatti (Reviwe), Gnomon 33, 604-610.
Ciancio Rossetto P. 1999. Pietas, aedes in Foro Holitorio / in Circo Flamini”, LTUR 4, 86.
Ciancio Rossetto P. 2000. Castor et Pollux in Circo, aedes Castori in Circo Flaminio, LTUR 5,
-235.
Coarelli F. 1968a. Il tempio di Bellona, Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di
Roma 80, 37-72.
Coarelli F. 1968b . L’ ara di Domizio Enobarbo” e la cultura artistica in Roma nel II secolo a.c., Dialoghi di Archeologia II, 302-368.
Coarelli F. 1993. Castor et Pollux in Circo, aedes Castori in Circo Flaminio, LTUR 1, 245.
Coarelli F. 1997. Il Campo Marzio: dalle origini alla fine della Repubblica, Roma.
Coarelli F. 2000. Via Triumphalis, LTUR 5, 148.
Coarelli F. 2008. Rome and Environs: An Archaeological Guide, Berkeley.
Conticello De Spagnolis M. 1986. Nuove osservazioni sull’area del tempio dei Dioscuri in circo Flaminio, Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di Roma 91, 91-96.
Davies P. 2017. Architecture and Politics in Republican Rome, Cambridge.
De Caprariis F. 1996. P. Servilio Isaurico e un ‘nuovo’ monumento della Roma tardo-
-repubblicana, Rivista dell’Istituto di Archeologia e Storia dell’Arte19-20, 49-60.
De Nuccio 2011: La decorazione architettonica del tempio di Bellona, Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di Roma.
Don Miller R. 2013. Monumental Rome. W: Cambridge Companion to Ancient Rome, P. Erdkamp (ed.), Cambridge, 191-192.
Flower H. 1996: Ancestor Masks and Aristocratic Power in Roman Culture, Oxford.
Gatti G. 1960: Dove erano situati il Teatro di Balbo e il Circo Flaminio? “Capitolium” 35, s. 3 12.
Gianfrotta P. 1985: Indagini nell’area della porticus Philippi, Bietti Sestieri 2, 376-384.
Gros P. 1978. Architecture et société à Rome et en Italie centro-méridionale aux deux derniers siècles de la République, Bruxelles.
Gruen E. 1992. Culture and National Identity in Republican Rome, Ithaca.
Gurval R. A. 1998. Actium and Augustus: The Politics and Emotions of Civil War, Michigan.
Gwyn Morgan M. 1971 The Portico of Metellus: A Reconsideration, Hermes 99.4, 480-505.
La Rocca E. 1987. L’adesione senatoriale al ‘consensus’: i modi della propaganda augustea
e tiberiana nei monumenti ‘in circo Flaminio, w: L’Urbs, Rome, 347-372.
La Rocca 1993. Columna Bellica, LTUR 1, 300- 301.
Mancorda D. 1990. II Tempio di Vulcano in Campo Martio, Dialoghi di Archeologia 3.8, 35-51.
Maxfield V. 1981 The Military Decorations of the Roman Army, Los Angeles.
Muccigrosso J. D. 2006. Religion and politics: did the Romans scruple about the placement of their temples, w: Religion in the Republican Rome, E. Schultz, P. B. Harvey (eds), Cambridge,
-191.
Orlin E 2002. Temples, Religion and Politics in the Roman Republic, Boston.
Pape M. 1975. Griechische Kunstwerke aus Kriegsbeute und ihre öffentliche Aufstellung in Rom. Von der Eroberung von Syrakus bis in augusteische Zeit, Hamburg 1975.
Petruccioli G. 2002. Circus Flaminius, MAR, 86-87.
Pietilä-Castrén L. 1987. Magnificentia publica, the Victory Monuments of the Roman Generals in the Era of the Punic Wars, Helsinki.
Popławski M. 2011. Bellum Romanum, Sakralność wojny i prawa rzymskiego, Lublin.
Richardson jr. L. 1992. A New Topographical Dictionary of Ancient Rome, London.
Rich J. 2014. The Triumph in the Roman Republic: Frequency, Fluctuation and Policy, w: The Roman Republican Triumph Beyond the Spectacle, C. Hjort Lange, F. J. Vervaet (eds), Roma.
Rodriguez-Almeida E. 1991-1992. Diversi problemi connessi con la lastra n. 37 della Forma Urbis Marmorea e con la topografia in Circo e in Campo, Rendiconti Accademia Romana di Archeologia 64.
Shatzman I. 1972. The Roman General’s Authority over Booty, Historia 21, 177-205.
Shatzman 1955. Senatorial Wealth and Roman Politics, Bruxelles 1975.
Tortorici E. 1988. Il tempio presso S. Salvatore in Campo: V. Vespignani ed Ermodoro di Salamina,
Quaderini di topografía antica 10, 59-76.
Tucci P. L. 1997. Dov’erano il tempio di Nettuno e la nave di Enea? Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di Roma 98.
Tucci P. L. 2000. Neptunus, aedes in Campo, aedes in Circo”, LTUR 5, 279.
Tucci P. L. 2013. The marble plan of the Via Anicia and the Temple of Castor and Pollux in Circo Flaminio: the state of the question, Papers of
the British School at Rome 81, 91-127.
Weigel R. 1998. Roman Generals and the Vowing of Temples, 500-100 B.C., Classica et Mediaevalia 49, 119-142.
Wiseman T. P. 1974: The Circus Flaminius, Papers of the British School at Rome 42, 3-26.
Wiseman T.P. 1976: Two Questions on the Circus Flaminius, Papers of the British School at
Rome 44.
Viscogliosi A. 1993a. Circus Flaminius, LTUR 1, 269-272.
Viscogliosi A. 1993b. Bellona, aedes in Circo, LTUR 1, 190-2.
Viscogliosi A. 1995. Diana, aedes in Circo, LTUR 2, 14.
Viscogliosi A. 1996a. Hercules Musarum, aedes. LTUR 3, 17-19.
Viscogliosi 1996b. Iuno Regina, aedes in Campo, ad Circum Flaminium, LTUR l. , 126-128.
Viscogliosi 1996. Iuppiter Stator, aedes ad Circum, LTUR 3, 157-159.
Vitti M. 2010. Aedes Castoris et Pollucis in Circo, Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di Roma, 74-85.
Zevi F. 1993. Per l’identificazione della porticus Minucia frumentaria, Mélanges d’archéologie et d’ historie de l’Ecole française de Rome 105, 661-708.
Zevi F. 1996. Mars in circo, LTUR 3, 227-229.
Ziółkowski A. 1980. Łupy wojenne Rzymian III-I wiek p.n.e. Pochodzenie, podział, sposób wykorzystania, Warszawa (maszynopis w zbiorach Uniwersytetu Warszawskiego).
Ziółkowski A. 1992 The Temples of Mid-Republican Rome and Their Historical and Topographical Context, Roma.
