Pleistocene of the western part of the Kleszczów Graben based on research in the Szczerców field, Central Poland
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2024/116/12Keywords:
Quaternary, tills, lacustrine sediments, alluvium, lithostratigraphy, multiproxy analysis, palaeogeography, Szczerców Basin, Central PolandAbstract
This article presents an overview of the results of studies of Pleistocene deposits carried out from 2010 to 2023 in the Bełchatów Open-cast Lignite Mine, Szczerców field. Initially, studies of glacial till were conducted, but later the focus was on alluvia and lacustrine sediments. The reconstructions made use of lithopetrographic studies for the glacial tills, and for the fluvial and lacustrine sediments made use of wide-ranging palaeoecological studies (analyses of Diatoms, pollen, plant and seed macro-remnants and Cladoceran, freshwater fauna, Chironomidae communities, and studies of mineral composition, nitrogen and oxygen isotopes, anisotropy of magnetic susceptibility of the sediment). Some of the younger sediments were also disbursed using the radiocarbon method. The exposed Pleistocene profile has not been fully studied. About 400 samples from 2014 and 2017–23 are awaiting analysis, and the lower tills are being studied to determine their age, sampled in 2022.
References
AGH. 2024. Online: https://regent2.uci.agh.edu.pl/~geozagrozenia/neotektonika/docs/F5.jpg (data ostatniego dostępu: 24.05.2024).
Allen P., Krzyszkowski D. 2008. Till base deformation and fabric variation in Lower Rogowiec (Wartanian, Younger Saalian) Till, Bełchatów outcrop, central Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae 78: 19-35.
Baraniecka M.D. 1975. Fazy tektoniczne w czwartorzędzie środkowej części Niżu Polskiego. W: Materiały Pierwszego Krajowego Sympozjum „Współczesne i neotektoniczne ruchy skorupy ziemskiej w Polsce”. Listopad 1975, Warszawa.
Czerwonka J.A. 1998. Litostratygrafia glin lodowcowych: uwagi metodyczne. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 385: 113--125.
Czerwonka J.A., Krzyszkowski D. 1992. Till characteristics and stratigraphy in the Kleszczów Graben (Central Poland). Quaternary Studies in Poland 11: 43-64.
Dobosz T. 2012. Badania mineralogiczno-petrograficzne osadów plejstoceńskich z odkryw-ki w Szczercowie dla potrzeb reambulacji, arkusz Szczerców (735) SMGP w skali 1: 50 000). Centralne Archiwum Geologiczne, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa: 1-12.
Dzieduszyńska D., Michczyńska D.J., Petera-Zganiacz J., Wachecka-Kotkoska L., Wieczo- rek D., Krzyszkowski D. 2023. Impacts of Large-Scale Climate Oscillations on Fluvial Sediments in Central Poland: Evidence from Geochronological Analysis. Geochronometria 50(1): 224-249. DOI:10.2478/geochr-2023-0018
Geoportal (Infrastruktura Informacji Przestrzennej). 2024. Online: geoportal.gov.pl (data ostatniego dostępu: 29.03.2024).
Gotowała R., Hałuszczak A. 2002. The Late Alpine structural development of the Klesz-czów Graben (Central Poland) as a result of reactivation of the pre-existing, regional dislocations. EGU Stephan Mueller Special Publication Series 1: 137-150.
Goździk J.S., Zieliński T. 1996. Sedimentology of the Weichselian deposits in the small valleys in Central Poland – examples from Bełcha-tów. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 373: 67-77.
Goździk J., Kowalska K., Skórzak A. 2017. Kopalna dolina tunelowa Leśnej Niwy w odkrywce Szczerców. W: XXIV Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski "Czwartorzęd pogranicza niżu i wyżyn w Polsce Środ-kowej". 4–8.09.2017, Wawrzkowizna k/Beł-chatowa: 133-135.
Gronkowska B., Kenig K., Rzechowski J. 1968. Petrografia glin zwałowych Podlasia i Mazowsza. Archiwum Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
Jończyk M.W., Kowalska K., Kucia A. 2017. Granica pliocen-plejstocen w zachodniej części Rowu Kleszczowa, ujawniona w nadkładzie złoża węgla brunatnego KWB Bełchatów – Pole Szczerców. W: XXIV Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski "Czwartorzęd pogranicza niżu i wyżyn w Polsce Środkowej". 4–8.09.2017, Wawrzkowizna k/Bełchatowa: 125-126.
Kasse C., Huijzer A.S., Krzyszkowski D., Bohn-cke S.J.P., Coope G.R., 1998. Weichselian Late Pleniglacial and Late-glacial depositional environments, Coleoptera and periglacial climatic records from central Poland (Betchatów). Journal of Quaternary Science 13(5): 455-469. DOI: 10.1002/(SICI)1099-1417(1998090)13 5<455::AID-JQS398>3.0.CO;2-T.
Król J., Hałuszczak A., Dobosz T. 2007. Dokumentowanie profili geologicznych z odsłonięć KWB Bełchatów i KWB Konin etap I (obejmujący część pilotażową). I Rejon KWB Bełchatów odkrywka Szczerców. Centralne Archiwum Geologiczne, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
Krzyszkowski D. 1990. Middle and Late Weichselian stratigraphy and palaeoenvironments in central Poland. Boreas 19: 333-350.
Krzyszkowski D. 1991. Saalian sediments of the Bełchatów outcrop, central Poland. Boreas 20: 29-46.
Krzyszkowski D. 1992. Czwartorzęd Rowu Kleszczowa: litostratygrafia i tektonika. Zarys problematyki na podstawie obserwacji w odkrywce KWB „Bełchatów”. Acta Uni-versitatis Wratislaviensis 1252, Studia Geograficzne 54: 1-158.
Krzyszkowski D. 1998. Stratigraphy and sedimentology of Weichselian deposits at Folwark, Bełchatów outcrop, central Poland. Quaternary Studies in Poland 15: 3-26.
Krzyszkowski D. 2010. Stratygrafia, petrografia i paleografia glin lodowcowych w rejonie północno-zachodniego wybrzeża Polski. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 438: 51-92.
Krzyszkowski D., Balwierz Z., Pyszyński W. 1993. Aspects of Weichselian Middle Pleniglacial stratigraphy and vegetation of central Poland. Geologie en Mijnbouw 72: 131-142.
Krzyszkowski D., Wachecka-Kotkowska L., Wieczorek D., Stoiński A. 2015. Petrography of glacial tills in the Szczerców Outcrop Central Poland – problems of stratigraphic interpretation. Studia Quaternaria 32(2): 99-108. DOI:10.1515/squa-2015-0009.
Krzyszkowski D., Wieczorek D., Wachecka-Kotkowska L., Raczyk J., Toucanne S. 2017. Stratygrafia glin w odkrywce Szczerców. W: XXIV Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski "Czwartorzęd pogranicza niżu i wyżyn w Polsce Środkowej". 4–8.09.2017, Wawrzkowizna k/Bełchatowa: 127-132.
Kuszell T., Iwanuś D. 2012. Badania palinologiczne osadów mułkowo-ilastych pobranych ze ściany poziomu 1-go w Odkrywce Szerców KWB Bełchatów – profil Parchliny. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław (praca niepublikowana): 1-8.
Majecka A., Wachecka-Kotkowska L., Krzyszkowski D., Malkiewicz M., Mirosław-Grabowska J., Niska M., Rzodkiewicz M., Myśkow E., Tomaszewska K., Wieczorek D., Raczyk J. 2022. Enviromental changes during the MIS 6a-MIS 5e transition: the Parchliny 2016 profile, central Poland. Geological Quarterly 66.
Manikowska B. 1996. Dwucykliczność ewolucji środowiska peryglacjalnego w Polsce środkowej podczas vistulianu. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 373: 97-106.
Michczyńska D.J., Wieczorek D., Wachecka-Kotkowska L., Krzyszkowski D. 2022. Oscylacje klimatyczne w zakresie 20 000–11 000 cal BP zapisane w utworach formacji Piaski i Szerokie w odkrywkach Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów: spojrzenie poprzez analizę dat radiowęglowych. Acta Geographica Lodziensia 112: 123-140. DOI:10.26485/AGL/2022/112/8
Myśkow E., Krzyszkowski D., Wachecka-Kotkowska L., Wieczorek D. 2016. Plant ma-crofossils from Czyżów Complex deposits of the Szczerców outcrop, central Poland. Geology, Geophysics & Environment 42(3): 325--336.
Płóciennik M., Łukawska S., Janowska E., Krzyszkowski D., Wieczorek D., Wachecka--Kotkowska L. 2023. A Chironomidae-based reconstruction of the Saalian-Eemian tran-sition (MIS6a–MIS5e) in a palaeolake from the “Parchliny 2016” profile, central Poland. Acta Geographica Lodziensia 113: 115-127. DOI:10.26485/agl/2023/113/7
Pyszyński W. 1991. Macroscopic remains of wood from alluvial deposits of the Czyżów Interstadial, Bełchatów outcrop, Central Poland. Folia Quaternaria 61/62: 223-228.
Pyszyński W., Krzyszkowski D. 2011. Makroskopowe szczątki roślinne z czwartorzędowych osadów odkrywki Bełchatów, środkowa Polska. Przegląd Geologiczny 59(12): 785-792.
Sarnacka Z. 1970. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Szczerców. Wyd. Geologiczne, Warszawa.
Sarnacka Z. 1971. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Szczerców. Wyd. Geologiczne, Warszawa.
Wachecka-Kotkowska L., Krzyszkowski D., Król E., Klaczak K. 2014. Middle Weichselian Pleniglacial fluvial erosion and sedimentation in the Krasówka river valley, Szczerców field, Bełchatów open cast mine, central Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae 84(4): 323-340.
Wachecka-Kotkowska, L., Krzyszkowski, D., Krzymińska, J., Drzewicki, W., Jędrysek M.O. 2017. Short-term changes in a Saalian glacial lake – The Parchliny C site, central Poland. Catena 157: 299-309. https://dx.doi.org/10.1016/j.catena.2017.05.004.
Wachecka-Kotkowska L., Krzyszkowski D., Malkiewicz M., Mirosław-Grabowska J., Niska M., Krzymińska J., Myśkow E., Raczyk J., Wieczorek D., Stoiński A., Rzodkiewicz M. 2018. An attempt to reconstruct the late Saalian to Plenivistulian (MIS6-MIS3) natural lake environment from the “Parchliny 2014” section, central Poland. Quaternary International 467: 5-15. DOI:10.1016/j.quaint.2016.06.013.
Wachecka-Kotkowska L., Krzyszkowski D., Wieczorek D., Boswell S., Myśkow E. 2021. Lithopetrographic and geochemical features of the Saalian tills in the Szczerców outcrop (Poland) in various deformation settings. Open Geosciences 13: 1-15. https://doi.org/10.1515/geo-2020-0186.
Wieczorek D., Stoiński A. 2019. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Szczerców (735) – reambulacja. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa (dokument elektroniczny).
Wieczorek D., Stoiński A., Krzyszkowski D., Wachecka-Kotkowska L., Krzymińska J. 2015. The results of new studies of Quaternary sediments in the Kleszczów Graben, Szczerców Outcrop, Bełchatów Lignite Opencast Mine. Landform Analysis 29: 63-71. DOI: 10.12657/landfana.029.008.
Żelaźniewicz A., Aleksandrowski P., Buła Z., Karnkowski P.H., Konon A., Oszczypko N., Ślączka A., Żaba J., Żytko K. 2011. Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
