Osady biogeniczne pradoliny warszawsko-berlińskiej w rejonie Łęczycy i błonia (środkowa Polska) jako wskaźnik zmian środowiska
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2024/116/9Słowa kluczowe:
dolina marginalna, mokradła, osady jeziorne, torf, środkowa PolskaAbstrakt
Pas torfowisk zajmujących dno pradoliny warszawsko-berlińskiej w rejonie Łęczycy jest największym obszarem mokradłowym w środkowej Polsce. Złoże osadów biogenicznych ma zmienną miąższość. Tworzą je osady jeziorne, zalegające w spągu w postaci izolowanych płatów, a zasadniczą ich część stanowią torfy mszysto-zielne. Początek akumulacji osadów biogenicznych przypada na późny vistulian. Prace badawcze podjęto w celu odtworzenia przebiegu zmian środowiska w późnym vistulianie i holocenie, w odniesieniu do przemian siedliskowych, jak i zapisu roli tej formy terenowej dla aktywności ludzkiej w pradziejach i nowożytnej gospodarce.
Bibliografia
Berglund B.E., Ralska-Jasiewiczowa M. 1986. Pollen analysis. W: B.E. Berglund (red.) Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. John Wiley & Sons, Chichester: 455-484.
Domosławska-Baraniecka M.D. 1968. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50,000, arkusz Łęczyca. Instytut Geologiczny, Warszawa.
Dzieduszyńska D.A., Petera-Zganiacz J. 2018. Small-scale geologic evidence for Vistulian decline cooling periods: case studies from the Łódź Region (Central Poland). Bulletin of the Geological Society of Finland 90: 209-222.
Faegri K., Iversen J. 1975. Textbook of pollen analysis. Blackwell Scientific Publications, Copenhagen.
Forysiak J. 2012. Zapis zmian środowiska przyrodniczego późnego vistulianu i holocenu w osadach torfowisk regionu łódzkiego. Acta Geographica Lodziensia 99.
Forysiak J. 2014. Pradolina warszawsko-berlińska jako główna forma w morfologii terenu okolic Łęczycy. W: R. Grygiel, T. Jurek (red.) Archeologia środowiska średniowiecznej Łęczycy, Przyroda – Gospodarka – Społeczeństwo: 25-37.
Forysiak J., Majecka A., Marks L., Bujak Ł., Twardy J. (w druku). The question of drainage of the Warsaw ice-dammed lake, Central Poland. Geographia Polonica 97 (3).
Forysiak J., Majecka A., Marks L., Bujak Ł. 2024. Pradolina warszawsko-berlińska w rejonie Łęczycy: budowa geologiczna, rzeźba terenu i ewolucja. Acta Geographica Lodziensia 115.
Frey D.G. 1986. Cladocera Analysis. W: B.E. Berglund (red.) Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. The Blackburn Press, Caldwell, NJ, USA: 667-692.
Fryer G. 1968. Evolution and Adaptive Radiation in the Chydoridae (Crustacea: Cladocera): A Study in Comparative Functional Morphology and Ecology. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences 254 (795): 221--382.
Gowin K. 2001. Pradzieje. W: R. Rosin (red.) Łęczyca. Monografia miasta do 1990 roku: 75--72.
Janas W. 2023. Właściwości fizykochemiczne osadów biogenicznych pradoliny warszawsko-berlińskiej w okolicy miejscowości Błonie (niepublikowana praca licencjacka). Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Janas W., Forysiak J. 2023. Warunki środowiskowe i paleogeograficzne znaczenie osadów torfowiska Błonie (koło Łęczycy). Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica 22: 7-17.
Jewtuchowicz S. 1970. Rozwój rzeźby okolic Łęczycy po zlodowaceniu środkowopolskim. PWN, Warszawa.
Kaczor-Kurzawa D. 2017. Geochemiczne anomalnie chlorkowe w wodach podziemnych poziomów użytkowych Polski centralnej. Przegląd Geologiczny 65: 1282-1289.
Klatkowa H. 1996. Symptoms of the permafrost presence in Middle Poland during the last 150000 years. Biuletyn Peryglacjalny 35: 45--86.
Krajewski K. 1977. Poziomy terasowe w pradolinie Warszawsko-Berlińskiej między Wartą a Wzgórzami Domaniewickimi. Acta Uni-versitatis Lodziensis, Zeszyty Naukowe UŁ, seria II 5: 99-108.
Krzeszowska E., Kokowska-Pawłowska E. 2016. Nowoczesne metody chemokorelacji i możliwości ich wykorzystania w dokumentowaniu złóż, Górnictwo Odkrywkowe. Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut" 57: 58-63.
Kucharska M., Krawczyk M. 2022 Szczegółowa mapa geologiczna Polski, arkusz Łęczyca. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
Kucharski L., Kopeć D. 2014. Roślinność. W: L. Kucharski, D. Kopeć (red.) Pradolina Bzury–Neru. Monografia przyrodnicza obszaru Natura 2000. Towarzystwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej, Łódź: 73-86.
Makohonienko M. 2014. Środowisko przyrodnicze i gospodarka w otoczeniu średniowiecznego grodu w Łęczycy w świetle analizy palinologicznej. Archeologia środowiska średniowiecznej Łęczycy, Przyroda – Gospodarka – Społeczeństwo: 95-189.
Maliszewska A., Kozłowska A., Kuberska M. 2018. Skały syderytowe jury środkowej Kujaw: Studium petrologiczne. Przegląd Geologiczny 66(4): 240-251.
Molewski P. 2014. Paleogeograficzne uwarunkowania odpływu wód z zastoiska warszawskiego doliną Bachorzy i pradoliną warszawsko-berlińską w czasie stadiału głównego zlodowacenia wisły. Landform Analysis 25: 105-114.
Myślińska E. 2010. Laboratoryjne badania gruntów i gleb. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Nalepka D., Walanus A. 2003. Data processing in pollen analysis. Acta Palaeobotanica 43: 125-134.
Okupny D. 2014. Torfowiska w pradolinie warszawsko-berlińskiej na odcinku od Dąbia do Łowicza. W: L. Kucharski, D. Kopeć (red.) Pradolina Bzury-Neru. Monografia Przyrodnicza Obszaru Natura 2000. Towarzystwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej: 17-20.
Polański A. 1988. Geochemia i surowce mineralne, Wyd. Geologiczne, Warszawa.
Piernik A. 2010. Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary. W: W. Mróz (red.) Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część I. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa: 46-60.
Pyrzanowski K., Zięba G., Przybylski M. 2015. Sztuczne urządzenia wodne jako przyrodniczo niedoceniane siedliska występowania zagrożonych gatunków ryb – przykład piskorza Misgurnus fossilis na obszarze Natura 2000 Pradolina Bzury-Neru: PLH100006.
Szeroczyńska K. 1985. Cladocera jako wskaźnik ekologiczny w późnoczwartorzędowych osadach jeziornych Polski północnej. Acta Paleontologica Polonica 30: 3-69.
Szeroczyńska K., Zawisza E. 2007. Paleolimnologia- historia rozwoju jezior w Polsce w świetle badań fauny wioślarek. Studia Limnologica et Telmatologica 1: 51-60.
Szeroczyńska K., Zawisza E. 2011. Records of the 8200 cal BP Cold Event Reflected in the Composition of Subfossil Cladocera in the Sediments of Three Lakes in Poland. Quaternary International 233: 185-193.
Walanus A., Goslar T. 2009. Datowanie radiowęglowe. Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków.
Wojciechowski J., Ziomek J. 1968. Sfaleryt z Łęczycy. Studia Societatis Scientiarum Torunensis 6 (4): 2-26.
Zawiska I. 2021. Wioślarki. W: A. Kurzawska, I. Sobkowiak-Tabaka (red.). Mikroprzeszłość. Badania Specjalistyczne w Archeologii. Wydział Archeologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań: 115-128.
Ziułkiewicz M. 2022. Zasolenie strefy hyporeicznej rzeki Moszczenicy w rejonie wysadu solnego Rogóźno. Acta Geographica Lodziensia 112: 163-184.
Żurek S. 1987. Złoża torfowe Polski na tle stref torfowych Europy. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 4.
Żurek S. 1993. Zmiany paleohydrologiczne w mokradłach. Przegląd Geograficzny 65 (1–2): 75-95.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
