Geometria i rozwój wałów lodowo-morenowych na obszarze moreny kutnowskiej: zapis w litofacjach i strukturach deformacyjnych osadów supraglacjalnych w stanowisku Daszyna
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2024/116/11Słowa kluczowe:
formy supraglacjalne, struktury kolapsyjne, pola odkształceń, zlodowacenie wartyAbstrakt
Wały lodowo-morenowe stanowią ważny element badań paleogeograficznych stref marginalnych plejstoceńskich lądolodów. Dotychczasowe próby rekonstruowania wałów lodowo-morenowych były oparte na badaniach sedymentologicznych osadów supraglacjalnych. Badania te pozwalały jedynie na rozpoznanie przestrzennego uporządkowania procesów depozycyjnych w obniżeniach między wałami lodowo-morenowymi. Istnieje możliwość bardziej precyzyjnego określania geometrii wałów lodowo-morenowych na podstawie szczegółowej analizy struktur kolapsyjnych. Z dużym przybliżeniem można określić kształt, stopień wydłużenia i orientację wałów lodowo-morenowych, biorąc pod uwagę geometrię oraz kinematykę uskoków i fałdów stanowiących główne elementy struktur kolapsyjnych. Łącząc badania sedymentologiczne osadów supraglacjalnych z analizą struktur kolapsyjnych, można również prześledzić historię rozwoju wałów lodowo-morenowych aż do ich całkowitego wytopienia. Takie podejście badawcze jest przedmiotem niniejszej pracy dotyczącej stanowiska Daszyna na obszarze moreny kutnowskiej.
Bibliografia
Acocella V. 2007. Understanding caldera structure and development: an overview of analogue models compared to natural calderas. Earth-Science Reviews 85: 125-160.
Boulton G.S. 1972. Modern arctic glaciers as depositional models for former ice sheets. Journal of the Geological Society of London 128: 361--393.
Branney M.J. 1995. Downsag and extension at calderas: new perspectives on collapse geometries from ice-melt, mining, and volcanic subsidence. Bulletin of Volcanology 57: 303-318.
Cole J.W., Milner D.M., Spinks K.D. 2005. Calderas and caldera structures: a review. Earth-Science Reviews 69: 1-26.
Domosławska-Baraniecka M.D. 1961. Przebieg sedymentacji i kształtowania kutnowskich moren czołowych w okolicy Sławęcina. Prace o plejstocenie Polski środkowej. INQUA Congress, Warszawa: 59-77.
Drążczyk M.A. 2020. Structure of end moraines and dynamics of the recession phase of the Warta Stadial ice sheet, Kłodawa Upland, Central Poland. Open Geoscience 12: 753-763.
Evans D.J.A. 2009. Controlled moraines: origins, characteristics and palaeoglaciological implications. Quaternary Science Reviews 28: 183--208.
Ge H., Jackson M.P.A. 1998. Physical modeling of structures formed by salt withdrawal: implications for deformation caused by salt dissolution. AAPG Bulletin 82: 228-250.
Gruszka B. 2001. Climatic versus tectonic factors in the formation of the glaciolacustrine succession (Bełchatów outcrop, central Poland). Global and Planetary Change 28: 53-71.
Gruszka B. 2007. The Pleistocene glaciolacustrine sediments in the Bełchatów mine (central Poland): endogenic and exogenic controls. Sedimentary Geology 193: 149-166.
Gruszka B., Terpiłowski S. 2015. Sedimentary record of the younger Saalian ice margin stagnation in eastern Poland: development of a regular pattern of glaciolacustrine kames. Geografiska Annaler, Series A, Physical Geography 97: 279-298.
Gruszka B., Zieliński T. 2021. Lacustrine deltas and subaqueous fans: almost the same, but different – a review. Geologos 27(1): 43-55.
Healy D., Blenkinsop T.G., Timms N.E., Mere- dith P.G., Mitchell T.M., Cooke M.L. 2015. Polymodal faulting: time for a new angle on shear failure. Journal of Structural Geology 80: 57-71.
Holohan E.P., Schöpfer M.P.J., Walsh, J.J. 2015. Stress evolution during caldera collapse. Earth and Planetary Science Letters 421: 139--151.
Huddart D., Bennett M.R. 1997. The Carstairs Kames (Lanarkshire, Scotland): morphology, sedimentology and formation. Journal of Quaternary Science 12: 467-484.
Jewtuchowicz S. 1967. Geneza pradoliny warszawsko-berlińskiej między Nerem i Moszczenicą. Prace Geograficzne 62.
Johnson M.D., Clayton L. 2003. Supraglacial landsystems in lowland terrain. W: D.J.A. Evans (red.) Glacial Landsystems. Arnold, London: 228-258.
Kasprzak L. 2003. Model Sedymentacji Lądolodu Vistuliańskiego na Nizinie Wielkopolskiej. Wyd. Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
Kłapyta P. 2008. Reliktowe wały lodowo-morenowe w zachodniej części Cyrku Pyszniańskiego, Tatry Zachodnie. Prace Geograficzne 120: 65-77.
Kozarski S., Szupryczyński J. 1973. Glacial forms and deposits in the Síðujökull deglaciation area. Geographia Polonica 26: 255-311.
Krantz R.W. 1988. Multiple fault sets and three-dimensional strain: theory and application. Journal of Structural Geology 10: 225-237.
Lencewicz S. 1927. Dyluwium i morfologia środkowego Powiśla. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 2.
McDonald B.C., Shilts W.W. 1975. Interpretation of faults in glaciofluvial sediments. W: A.V. Jopling, B.C. McDonald (red.) Glacio-fluvial and Glaciolacustrine Sedimentation. SEPM, Special Publication 23, Tulusa, Oklahoma: 639-646.
Molewski P. 2014. Paleogeograficzne uwarunkowania odpływu wód z zastoiska warszawskiego doliną Bachorzy i pradoliną warszawsko-berlińską w czasie stadiału głównego zlodowacenia wisły. Landform Analysis 25: 205--114.
Muskett R., Tangborn W., Sauber J.R., Rabus B. 2008. Surging, accelerating surface lowering and volume reduction of the Malaspina Glacier system, Alaska, USA, and Yukon, Canada, from 1972 to 2006. Journal of Glaciology 54: 788-800.
Paterson M.S., Weiss L.E. 1961. Symmetry concepts in the structural analysis of deformed rocks. Geological Society of America Bulletin 72: 841-882.
Rains R.B., Shaw J. 1981. Some mechanisms of controlled moraine development. Antarctica. Journal of Glaciology 27: 113-128.
Szupryczyński J. 1963. Rzeźba strefy marginalnej i typy deglacjacji lodowców południowego Spitsbergenu. Prace Geograficzne IG PAN 39.
Wasiluk R., Rychel J. 2021. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000, arkusz Krośniewice (516). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
Włodarski W., Orłowska A. 2019. Topography and melting dynamics of ice-cored ridges: evidence from the geometry, kinematics and sedimentary evolution of collapse structures within kame deposits, eastern Poland. Boreas 48: 891-912.
Zieliński T. 2014. Sedymentologia. Wyd. Bogucki, Poznań.
Zieliński T., Van Loon A.J. 1996. Characteristics and genesis of moraine-derived flowtill varieties. Sedimentary Geology 101: 119-143.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
