Some reflections on the Łódź contribution to periglacial research and evaluation criteria of periglacial morphogeny in middle Poland
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1999/38/7Keywords:
Jan Dylik, a pioneer of periglacial research, key-sites, role of periglacial morphogenesisAbstract
Przedstawiono ogólną historię badań peryglacjalnych w Łodzi, szczególnie w okresie, gdy Jan Dylik koordynował prace Komisji Geomorfologii Peryglacjalnej IGU (1956-1972). Omówiono kryteria stosowane w ocenie środowisk peryglacjalnych środkowej Polski. Podkreślono, że pokrywy peryglacjalne, które często są traktowane jako jedyne kryterium oceny skutków morfogenezy peryglacjalnej, nie są pełnym dowodem. Przywołano przykłady wskaźników warunków peryglacjalnych na obszarach wysoczyzn polodowcowych (bruki kamieniste, graniaki, struktury peryglacjalne) jako kryteriów morfogenezy peryglacjalnej. Dodatni bilans erozji w warunkach peryglacjalnych (denudacja stoków, erozja rzeczna, deflacja) powoduje trudności w ocenie ilościowej. Zdaniem autorki, teoria Jana Dylika o peryglacjalnym charakterze rzeźby środkowej Polski jest nadal aktualna.
References
DYLIK J., 1952 - The concept of the periglacial cycle in Middle Poland. Bull, Soc. Sci. Lettr. Łódź, 3; 29 pp.
DYLIK J., 1953a - O peryglacjalnym charakterze rzeźby środkowej Polski (résumé: Du caractère périglaciaire de la Pologne Centrale). Acta Geogr. Univ. Lodz., 8; 109 pp.
DYLIK, J., 1953b - Zagadnienie poligenezy rzeźby w pracach nad geomorfologiczną mapą Polski (résumé: Problème de la polygénèse du relief dans les travaux sur la carte géomorphologique de la Pologne). Przegląd Geogr., 25; p. 69-78.
DYLIK J., 1956 - Coup d'oeil sur la Pologne périglaciaire. Biul. Peryglacjalny, 4; p. 195-238.
DYLIK J., 1960 - Sur le système triparti de la stratigraphie du Pléistocène dans les pays d'accumulation glaciaire. Biul. Peryglacjalny, 9; p. 25-39.
DYLIK, J., 1961 (ed.) - Guide-book of Excursion C. The Łódź Region. Vlth INQUA Congress, Warsaw 1961; 83 pp.
DYLIKOWA, A., KLATKOWA, H., 1956 - Exemple du modele périglaciaire du Plateau de Łódź. Biul. Peryglacjalny, 4; p. 239-253.
GOŹDZIK, J., 1981 - Les changements des processus eoliens dans la Pologne Centrale au cours du Vistulien (Wurm). Rech. Geogr. a Strasbourg, 16-17; p. 115-120.
JAHN, A., 1954 - Walery Łoziński's merits for the advancement of periglacial studies. Biul. Peryglacjalny, 1; p. 7-18.
KLATKOWA, H., 1972 - Paleogeografia Wyżyny Łódzkiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia warciańskiego (résumé: Paléogéographie du Plateau de Łódź et de terrain avoisinant pendant la glaciation de Warta). Acta Geogr. Lodz., 28; 220 pp.
KLATKOWA, H., 1994 - Evaluation du rôle de l'agent périglaciaire en Pologne Centrale. Biul. Peryglacjalny, 33; p.79-106.
KLATKOWA, H., 1996 - Symptoms of the permafrost presence in Middle Poland during the last 150,000 years. Biul. Peryglacjalny, 37; p. 45-72.
TURKOWSKA (KUYDOWICZ-), K., 1975 - Rzeczne procesy peryglacjalne na tle morfogenezy doliny Mrogi (résumé: Processus fluviaux périglaciaires sur le fond de la morphogenèse de la vallée de la Mroga). Acta Geogr. Lodz., 36; 122 pp.
TURKOWSKA, K., 1988 - Rozwój dolin rzecznych na Wyżynie Łódzkiej w późnym czwartorzędzie (résumé: Evolution des vallées fluviatiles sur le Plateau de Łódź au cours du Quaternaire tardif). Acta Geogr. Lodz., 57; 157p.
TURKOWSKA, K. (ed.), 1995 - Poligeneza rzeźby w Polsce. Konferencja z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej Profesor dr hab. Haliny Klatkowej. Streszczenia referatów i komunikatów. 4-5 maja 1995.
TURKOWSKA, K. (ed.), 1996 - Poligeneza rzeźby w Polsce. (On polygenetic relief in Poland). Acta Geogr. Lodz., 71; 288 pp.
TURKOWSKA, K. (ed.), 1997 - Środkowoplenivistuliańskie osady w małych dolinach rzecznych. Konferencja robocza, materiały, Łódź, 6-8 maja 1997.
TURKOWSKA, K. (ed.), 1998 - Rola plejstoceńskich procesów peryglacjalnych w modelowaniu rzeźby Polski. Materiały konferencji dedykowanej pamięci Profesora Jana Dylika w 25 rocznicę śmierci. Łódź, 7-8 grudnia 1998.
TURKOWSKA, K. (ed.), 1999 - Periglacial environments: past, present and future. Materiały i przewodnik wycieczek międzynarodowego sympozjum IGU Commission on Climatic Change and Periglacial Environments i International Permafrost Association Working Group on Periglacial Processes and Environments dla uczczenia 50 lat prac Komisji Geomorfologii Peryglacjalnej. Łódź, 27-30 września 1999.
