Vistuliańskie procesy peryglacjalne na Wysoczyźnie Kolneńskiej w świetle badań sedymentologicznych prowadzonych z użyciem skaningowego mikroskopu elektronowego
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1982/29/5Słowa kluczowe:
analiza uziarnienia, analiza petrograficzna, minerały ciężkie, rzeźba ziaren kwarcu, procesy wietrzeniowe, PolskaAbstrakt
W trakcie badań geomorfologicznych prowadzonych na Wysoczyźnie Kolneńskiej (Polska), wyróżniono poligony peryglacjalnych struktur szczelinowych zlokalizowanych w górnych partiach form glacjalnych. Większość z nich można zaliczyć do struktur szczelinowych z pierwotnym wypełnieniem. W celu interpretacji procesów odpowiedzialnych za powstanie osadów wypełniających wyróżnione struktury, przeprowadzono szereg szczegółowych analiz sedymentologicznych materiału fluwioglacjalnego zalegającego pod tymi formami oraz materiału wypełniającego szczeliny. Charakterystyka litologiczna osadów i mikrorzeźby ziaren kwarcu frakcji piaszczystej (badanych pod mikroskopem elektronowym) wskazują, że głównym procesem odpowiedzialnym za formowanie osadów wypełniających struktury szczelinowe było wietrzenie mechaniczne, wspomagane przez procesy spłukiwania. Stwierdzono również brak dominującego wpływu procesów eolicznych. Wysoki stopień zmatowienia ziaren kwarcu zaobserwowany w osadach peryglacjalnych jest wynikiem intensywnego wietrzenia mechanicznego, które doprowadziło do silnego łuszczenia się powierzchni ziaren. Zróżnicowana mikrorzeźba powierzchni ziaren kwarcu pochodzących ze środowiska glacifluwialnego, które było źródłem osadów peryglacjalnych, została zniwelowana przez jednolite cechy powierzchniowe powstałe w wyniku wietrzenia mechanicznego.
Bibliografia
Doeglas, D. J., 1968 - Grain-size indices, classification and environment. Sedimentology, 10.
Dylik, J., 1952 - Peryglacjalne struktury w plejstocenie środkowej Polski (summary: Periglacial structures in the Pleistocene deposits of Middle Poland). Biul. Inst. Geol., 66.
Dylik, J., 1963 - Nowe problemy wiecznej zmarzliny plejstoceńskiej (résumé: Nouveaux problèmes du pergélisol pléistocène ). Acta Geogr. Lodziensia, 17.
Dylik, J., Dylikowa, A., 1964 - Cechy przewodnie obszarów peryglacjalnych (summary: Dominant features of periglacial regions). Czas. Geogr., 35.
Folk, R. L., Ward, W., 1957 - Brazos River bar. A study in the significance of grain size parameters. Jour. Sediment. Petrol., 27.
Goździk, J., 1973 - Geneza i pozycja stratygraficzna struktur peryglacjalnych w środkowej Polsce (summary: Origin and stratigraphical position of periglacial structures in middle Poland). Acta Geogr. Lodziensia, 31.
Goździk, J. S., 1978 - Detailed analysis of fossil contractional frost fissures. An Instruction. Biul. Perygl., 27.
Jahn, A., 1970 - Zagadnienia strefy peryglacjalnej (Problems of the periglacial zone). PWN, Warsaw.
Kaplina, T. N., 1960 - O nekotorykh formakh moroznogo raztreskivaniya v rajonakh Severovostoka SSSR (On some types of frost-cracking in the North-East regions of the USSR). Trudy Inst. Merzlotovedeniya, 16.
Klatkowa, H., 1976 - Ślady środowiska eolicznego w rzeźbie powierzchni ziarn kwarcowych; wyniki analizy w elektronowym mikroskopie skaningowym (summary: Traces of eolian medium on quartz sand grain surfaces; results obtained with the scanning electron miscroscope). Acta Geogr. Lodziensia, 37.
Korotaj, M. 1977 - Rola procesów peryglacjalnych w przekształcaniu rzeźby środkowej części Wysoczyzny Kolneńskiej (The role of periglacial processes in relief transformation of the middle part of Kolno Upland). Inst. Nauk Fizycznogeogr. Uniw. Warsz. (manuscript).
Krinsley, D. H., Doornkamp, J. C., 1973 - Atlas of quartz sand surface textures. Cambridge Univ. Press.
Krygowski, B., 1964 - Graniformametria mechaniczna - zastosowanie, teoria (Zfs.: Die mechanische Graniformametrie - Theorie und Anwendung). Pozn. Tow. Przyj. Nauk. 2.
Krumbein, W. C., 1934 - Size frequency distribution of sediments. Jour. Sediment. Petrol., 4.
Morawski, J., 1965 - Spostrzeżenia nad odpornością i typem granatów w piaskach różnych środowisk sedymentacyjnych (Zfs.: Beobachtungen über die Widerstandsfähigkeit und die Granattypen in Sanden verschiedener Sedimentationsmileu's). Ann. Univ. M. Curie-Skłodowska, 20.
Mycielska-Dowgiałło, E., 1963 - Pomiary stopnia obtoczenia ziarn piasku i zastosowanie ich do badań geomorfologicznych (summary: Measurements of rounding of grain and the use made of them in geomorphological studies). Przegl. Geogr., 35.
Mycielska-Dowgiałło, E., 1978 - Rozwój rzeźby fluwialnej północnej części Kotliny Sandomierskiej w świetle badań sedymentologicznych (summary: Development of the fluvial relief in the northern part of the Sandomierz Basin in the light of the sedimenthological investigations). Rozprawy Univ. Warsz., 120.
Mycielska-Dowgiałło, E., Krzywobłocka-Laurow, R., 1975 - Cechy morfologiczne powierzchni ziarn kwarcowych piasku w badaniach za pomocą mikroskopii elektronowej (Surface textures of sand's quartz grains in electron microscopy). Postępy Nauk Geol., 7.
Racinowski, R., 1974 - Dynamika środowiska sedymentacyjnego strefy brzegowej Pomorza Zachodniego w świetle badań minerałów ciężkich i uziarnienia osadów (summary: Dynamics of the sedimentary environment of West Pomerania coastal zone in the light of heavy minerals and grain size distribution research). Inst. Inż. Wodnej, 4.
Racinowski, R., Rzechowski, J., 1969 - Minerały ciężkie w glinach zwałowych Polski środkowej (summary: Heavy minerals in boulder clays of Central Poland). Kwart. Geol., 13.
Turnau-Morawska, M., 1955 - Znaczenie analizy minerałów ciężkich w rozwiązywaniu zagadnień geologicznych (Significance of heavy minerals analysis in the solution of geological problems). Acta Geol. Polonica. 5.
