Wydma w Liszynie w dolinie Wisły (na wschód od Płocka)
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1986/31/14Słowa kluczowe:
poziomy gleb kopalnych, procesy eoliczne, późny vistulian, Kotlina PłockaAbstrakt
Na wydmie w Liszynie, rozwiniętej w strefie krawędziowej terasy zalewowej Wisły, we wschodniej części Kotliny Płockiej (Polska Środkowa), wyróżniono trzy poziomy gleb kopalnych. Na podstawie datowania radiowęglowego węgli drzewnych zawartych w tych poziomach oraz analiz morfologicznych i chemicznych gleb, autorzy określili czas ich powstania: gleba 1 – pomiędzy allerødem a młodszym dryasem, gleba 2 – pomiędzy okresem preborealnym a borealnym, gleba 3 – okres subborealny. Wydma inicjalna powstała w starszym dryasie. Bezpośrednią przyczyną zapoczątkowania procesów eolicznych było wcięcie się koryta Wisły w dno doliny, stanowiącego obecny poziom zalewowy, oraz obniżenie poziomu wód gruntowych. Na podstawie analizy teksturalnej osadów tworzących serię piasków eolicznych oraz poziomów glebowych podjęto próbę rekonstrukcji procesów morfodynamicznych, które ukształtowały badaną wydmę.
Bibliografia
Baraniecka, M. D., Makowska, A., Mojski, J. E., Nowak, J., Sarnacka, Z., Skompski, S., 1978 - Stratygrafia osadów czwartorzędowych Niziny Mazowieckiej oraz jej południowego i zachodniego obrzeżenia (summary: Stratigraphy of the Quaternary of Mazovian Lowland and of its southern and western peripheries). Biul. Inst. Geol., 306.
Dylikowa, A., 1969 - Problematyka wydm śródlądowych w Polsce w świetle badań strukturalnych (summary: Problematics of inland dunes in Poland in the light of structural examination). Prace Geogr. Inst. Geogr. PAN, 75.
Folk, R. L., Ward, W., 1957 - Brazos River bar: A study in the significance of grain size parameters. Jour. Sed. Petrol., 27.
Konecka-Betley, K., 1977 - Soils of dune areas of Central Poland in Late Glacial and Holocene. Folia Quaternaria, 49.
Konecka-Betley, K., 1982 - Gleby kopalne i reliktowe wydm okolic Warszawy (summary: Fossil and relict soils in dunes of the Warsaw environs). Roczn. Glebozn., 33.
Krygowski, B., 1964 - Graniformametria mechaniczna - zastosowanie, teoria (Zfs.: Die mechanische Graniformametrie - Theorie und Anwendung). Pozn. Tow. Przyj. Nauk, 2.
Manikowska, B., 1977 - The development of the soil cover in the late Pleistocene and the Holocene in the light of fossil soils from dunes in Central Poland. Quaestiones Geographicae, 4.
Manikowska, B., 1982 - Gleby kopalne w wydmach Polski Środkowej (summary: Fossil soils in dunes of Central Poland). Roczn. Glebozn., 33.
Morawski, J., 1965 - Spostrzeżenia nad odpornością i typem granatów w piaskach różnych środowisk sedymentacyjnych (Zfs.: Beobachtungen über die Widerstandsfähigkeit und die Granttypen in Sanden verschiedner Sedimentationsmileu's). Ann. Univ. M. Curie-Skłodowska, 20.
Mycielska-Dowgiałło, E., 1980 - Wstęp do sedymentologii, dla geografów (Introduction to sedimentology, for geographers). W.S.P. Kielce.
Racinowski, R., Rzechowski, J., 1969 - Minerały ciężkie w glinach zwałowych Polski Środkowej (summary: Heavy minerals in boulder clays of Central Poland). Kwart. Geol., 13.
Rotnicki, K., 1970 - Główne problemy wydm śródlądowych w Polsce w świetle badań wydmy w Węglewicach (summary: Main problems of inland dunes in Poland on investigations of the dune of Węglewice). Prace Kom. Geogr.-Geol. Pozn. Tow. Przyj. Nauk, 11.
Schild, R., 1969 - Uwagi o stratygrafii archeologicznej wydm śródlądowych (summary: On the archaeological stratigraphy of the inland dunes). Prace Geogr. Inst. Geogr. PAN, 75.
Schild, R., 1977 - Chronostratigraphie et environment du Paleolhthique final en Pologne. Bull. C.N.R.S.
Schild, R., 1982 - Stratygrafia archeologiczna wydm śródlądowych widziana z Mazowsza (summary: The archaeological stratigraphy of the inland dunes as seen from the Masovia). Roczn. Glebozn., 33.
Skompski, S., 1969 - Stratygrafia osadów czwartorzędowych wschodniej części Kotliny Płockiej (summary: Stratigraphy of Quaternary deposits of the Eastern Part of the Płock Depression). Biul. Inst. Geol., 220.
Stankowski, W., 1963a - Rzeźba eoliczna Polski północno-zachodniej na podstawie wybranych obszarów (summary: Eolian relief of North-West Poland on the ground of chosen regions). Prace Kom. Geogr.-Geol. Pozn. Tow. Przyj. Nauk, 4.
Stankowski, W., 1963b - Deflation relief of the western part of the Warta-Noteć interfluve. Report VIth Internat. Congress on Quaternary, Warsaw 1961, vol. III.
Turnau-Morawska, M., 1955 - Znaczenie analizy minerałów ciężkich w rozwiązywaniu zagadnień geologicznych (Significance of heavy minerals analysis in the solution of geological problems) Acta Geol. Polonica, 5.
Urbaniak-Biernacka, U., 1976 - Badania wydm Środkowej Polski z wykorzystaniem metod statystycznych (summary: Investigations of dunes in Central Poland with use of statistical methods). Prace naukowe, Geodezja, 17, Politechnika Warszawska.
