Rozmieszczenie geograficzne dziedzictwa peryglacjalnego czwartorzędu w Portugalii i na Maderze

Abstrakt

Artykuł w języku francuskim.

TYTUŁ ORYGINALNY: Repartition geographique des heritages periglaciaires Quaternaires au Portugal et a Madère

W obecnych warunkach klimatycznych istnieją pewne powierzchniowe ślady morfogenezy krioniwalnej w partiach szczytowych gór północnej i centralnej Portugalii, a także na wysoko położonych obszarach Madery. Jednakże dziedzictwo peryglacjalne z okresu czwartorzędu znacznie silniej zaznacza się w krajobrazie — zarówno pod względem zasięgu, jak i charakterystycznych cech. W masywach górskich Minho, w północnej Portugalii, można wyróżnić dwa piętra wysokościowe. Wyższe z nich rozwija się powyżej 1000 m n.p.m. i cechuje się obecnością typowych osadów stokowych powstałych w wyniku wietrzenia mrozowego — mniej lub bardziej warstwowanych, w zależności od lokalnych warunków, przy czym nie wyklucza się obecności chaotycznych nagromadzeń bloków skalnych. Niższe piętro, obejmujące wysokości od około 1000 do 700 m n.p.m., zawiera głównie płaty rumoszu blokowego i bez wyraźnej struktury, występujące na stokach dużych dolin. Formacje te prawdopodobnie powstały w wyniku ruchów masowych związanych z gwałtownym topnieniem pokrywy śnieżnej. Góry Portugalii Środkowej wykazują podobne cechy, przy czym zróżnicowanie wysokościowe jest tam mniej wyraźne ze względu na odmienności litologiczne podłoża.

Osady typu groizes i pokrywy blokowe występują również na wyżej położonych obszarach Madery. Najbardziej typowe formacje krioniwalne są ograniczone do wysokości porównywalnych z tymi obserwowanymi w masywach Atlasu w Maroku, na tej samej szerokości geograficznej.

Jedynie pozornie krioniwalne formacje w strefie przybrzeżnej Portugalii — między rzeką Mondego a Saint Vincent — stanowią złożony problem paleoklimatyczny (czy istniała tam w okresie würmskim pustynia przybrzeżna?) lub chronologiczny (czy przynajmniej częściowo można je przypisać zlodowaceniu Riss?).