Plejstoceńskie struktury geokriogeniczne na szerokości geograficznej 38°S, długości geograficznej 60°W oraz na wysokości 200 m n.p.m., Gonzalez Chavez, prowincja Buenos Aires, Argentyna.
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1976/25/3Słowa kluczowe:
kliny wypełnienia wtórnego, pokrywy geliflukcyjne, wytrącenie węglanu wapnia, górny plejstocenAbstrakt
Po przeglądzie wiedzy dotyczącej plejstoceńskich efektów geokriogenicznych na półkuli południowej oraz w Argentynie, autorzy przedstawiają dwa typy plejstoceńskich efektów geokriogenicznych na 38° S szerokości geograficznej, 60° W długości geograficznej oraz na wysokości 200 m n.p.m., w warunkach obecnej średniej rocznej temperatury wynoszącej +14,5°C.
Wyróżniono dwa typy cech geokriogenicznych: (a) kliny wypełnienia wtórnego oraz (b) pokrywy geliflukcyjne. Kliny wypełnienia wtornego zaobserwowano w piaskowcach i mułowcach pochodzących z górnego paleozoiku oraz w osadach lessowych datowanych na górny czwartorzęd. Pokrywy geliflukcyjne występują w osadach lessowych, które zawierają także kliny, co stanowi jednoznaczny dowód geokriogeniczny. Etap geokriogeniczny przypisuje się górnemu plejstocenowi. Lokalizacja badań stanowi najbardziej na północ położone stanowisko kopalnych klinów lodowych na półkuli południowej. Ponadto prezentowany artykuł jako pierwszy wskazuje, że kliny są wypełnione głównie wytrąceniami węglanu wapnia. Informacja ta dostarcza istotnych danych dotyczących warunków paleoekologicznych i paleoklimatycznych: po okresie suchym, zimnym i kontynentalnym, charakteryzującym się średnią roczną temperaturą na poziomie -5°C, -6°C lub niższą, w którym rozwijały się kliny lodowe, nastąpił etap suchych i cieplejszych warunków, podczas którego kliny lodowe uległy wytopieniu, a szczeliny wypełniły się węglanem wapnia wraz z domieszką piasku, mułu i gliny. Wzrost temperatury od momentu powstania klinów lodowych do chwili obecnej wynosi około 20°C.
Wzrost ten, wyprowadzony z danych lądowych, jest zgodny z wynikami badań rdzeni oceanicznych pochodzących z obszaru szelfu południowo-zachodniego Atlantyku.
Surowe warunki klimatyczne mogą pomóc wyjaśnić niektóre zmiany faunistyczne obserwowane w górnym czwartorzędzie.
Przedstawiono również zalecenia dotyczące rozszerzenia i udoskonalenia istniejących informacji.
Bibliografia
American Geological Institute, 1972 - Glossary of Geology, Edit. M. Gary, R. McAfee, (Jr), and C. L. Wolf; 805 p.
Andersson, G., 1906 - Solifluction, a component of subaereal denudation. Jour. Geol., vol. 14; p. 91-112.
Auer, V., 1970 - The Pleistocene of Fuego-Patagonia; Part V: Quaternary Problems of Southern South America. An. Acad. Scien. Fennicae (III), Geol.-Geog.; 194 pp.
Berg, Th. and R. F. Black, 1966 - Preliminary measurements of growth of nonsorted polygons, Victoria Land, Antarctica. Am. Geoph. Union, vol. 8, Antarctic Research Series; p. 61-108.
Boltovskoy, E., 1973 - Estudio de testigos submarinos del Atlántico sud-occidental. Rev. Mus. Argentino de Cienc. Nat. Bernardino Rivadavia; vol. 8, no 4; p. 215-240.
Caldenius, C., 1940 - The Tehuelche or Patagonian shingle formation. Geog. Ann., vol. 22; p. 160-181.
Caine, N., and J. N. Jennings, 1968 - Some block-streams of the Toolany Range, Kosciusko State Park, New South Wales. Jour. Soc. New South Wales, vol. 101; p. 93-103.
Clark, R., 1972 - Periglacial landforms and landscapes in the Falkland Islands. Biuletyn Peryglacjalny, no 21; p. 33-50.
Corte, A. E., 1967 - Informe preliminar sobre estructuras de crioturbación Pleistocénicas fósiles en la Prov. de Santa Cruz. Terceras Jornadas Geol. Argentinas, vol. 2; p. 9-19.
Costin A. B., and H. A. Polak, 1971 - Slope deposits in the Snowy Mountains, S. E. Australia. Quaternary Research, (I); p. 228-235.
Cotton, C. A., and M. T. Te Punga, 1955a - Fossil gullies in the Wellington Landscape. New Zeal. Geog., vol. 11; p. 72-75.
Cotton, C. A., and M. T. Te Punga, 1955b - Solifluction and modified landforms at Wellington, New Zealand. Trans. Royal Soc. New Zeal., vol. 81; p. 1001-1031.
Czajka, W., 1955 - Rezente und Pleistozäne Verbreitung und Typen des Periglazialen Denudationszyklus in Argentinien. Soc. Geog. Fenniae, Acta Geog., n° 14; p. 121-140.
Darwin, Ch., 1845 - Journal of Researches into Natural History and Geology of the countries visited during the voyage of the H. M. S. ,,Beagle" around the World under the command of Cpt. Fitz Roy. p. 142-143.
Davies, J. L., 1969 - Landforms of cold climates. The MIT Press; 200 pp.
Galloway, R. W., 1970 - The full glacial climate in Southwestern United States. Ann. Assoc. Am. Geog., vol. 60, n° 2; p. 245-256.
Harrington, H. J., 1947 - Explicación de las hojas geológicas 33 m y 34 m Sierras de Curamalal y de la Ventana. Dcion. de Minas y Geol., n° 61, Buenos Aires; 43 pp.
Kaiser, K., 1969 - The climate of Europe during the Quaternary ice age. Washington Nat. Acad. Sci., Internat. Assoc. for Quaternary Research, INQUA, vol. 16; p. 10-37.
Keidel, J., 1913 - Jungfluviatile Aufschüttungen in den nordlichen argentinischen Anden. Geol. Charakterbilder, 18.
Leffingwell, E. de K., 1919 - The Canning River region, northern Alaska. U.S. Geol. Survey, Prof. Paper, 109; 251 pp.
Liss, C. Ch., 1969 - Fossile Eiskeile? an der Patagonischen Atlantikküste. Zeitschr. f. Geomorph., Bd. 13, n° 1; p. 109-114.
Markov, K. K., 1969 - Les phénomènes périglaciaires et leur repartition. Biuletyn Peryglacjalny, n° 19; p. 271-275.
Monteverde, A., 1938 - Nuevo yacimiento de material pétreo en González Chavez. Rev. Minera, vol. 8, n° 4; 11 pp.
Péwé, T. L., 1963 - Ice wedges in Alaska, classification, distribution and climatic significance.
Washington Nat. Acad. Sci., Nat. Research Council, Proc. Permafrost Internat. Conf., Pub. n° 1287; p. 76-81.
Shumskij, P. A., and V. I. Vturin, 1963 - Underground ice. Washington Nat. Acad. Sci., Nat.
Research Council, Proc. Permafrost Internat. Conf., Pub. N° 1287; p. 108-113.
Suggate, R. P., 1965 - The definition of interglacial. Jour. Geol., vol. 73; p. 619-626.
Te Punga, M. T., 1956 - Fossil ice wedges near Wellington. New Zeal. Jour. of Sci. and Tech.; p. 97-102.
Washburn, A. L., D. D. Smith, and R. H. Goddard, 1963 - Frost cracking in a middle latitude climate. Biuletyn Peryglacjalny, no. 12; p. 175-189.
