Władztwo podatkowe i jego wpływ na budżety gminne
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2020/116/13Słowa kluczowe:
władztwo podatkowe, budżety gmin, gmina, podatekAbstrakt
Przedmiot badań: Przedmiotem badań jest próba określenia wpływu władztwa podatkowego gmin na ich budżety. Władztwo podatkowe nie dotyczy w jednakowym zakresie wszystkich podatków i opłat lokalnych. Możliwość obniżenia górnych stawek podatków, zastosowania ulg i zwolnień (bez ulg i zwolnień ustawowych) oraz kształtowania warunków płatności podatków i składania deklaracji podatkowych dotyczy podatku rolnego, leśnego, od nieruchomości jak również od środków transportowych, czyli podatków pobieranych przez samorządowe organy podatkowe. Należy się zastanowić, czy przyznany gminom zakres władztwa podatkowego może być związany z ryzykiem utraty stabilności finansowej jednostki.
Cel badawczy: Celem niniejszego opracowania jest określenie wpływu władztwa podatkowego na budżety gmin.
Metody badawcze: W opracowaniu zostały wykorzystane grupy metod typowych dla nauk społecznych. Jej elementami jest poznanie empiryczne związane z obserwacją, porównaniem i pomiarem, który dokonano w przedziale czasowym 2014–2018.
Wyniki: Z przeprowadzonych badań wynika, że władztwo podatkowe nie dotyczy wszystkich rodzajów podatków. Gminy korzystają najczęściej z uprawnień związanych z obniżaniem górnych granic stawek podatkowych. Przypada na nie od 76 do 78% ogółu utraconych dochodów. Spośród konkretnych źródeł utraconych dochodów w tej grupie należy wskazać podatek od nieruchomości. Kolejną grupą, która generuje znaczny poziom utraconych dochodów, jest stosowanie ulg i zwolnień. W skali wszystkich typów gmin jest to 17%. W znacznie mniejszym stopniu gminy wykorzystują uprawnienia w zakresie umarzania zaległości podatkowych – 3% utraconych dochodów oraz rozkładania na raty lub odraczania terminu płatności – 2% utraconych dochodów. Stosowanie przez gminy władztwa podatkowego skutkuje utratą części dochodów. W krótkim okresie rezygnacja z części dochodów może ograniczyć możliwość funkcjonowania bądź nawet konieczność pozyskiwania dodatkowych środków finansowych. Natomiast w długim okresie pojawi się pozytywne oddziaływanie decyzji o pozostawieniu pieniędzy w rękach podatników.
Liczba pobrań
Bibliografia
Europejska Karta Samorządu Lokalnego, sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r., Dz.U. z 1994 r., nr 124, poz. 607.
Sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za lata 2014–2018, www.mf.gov.pl
Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1256.
Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1170.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacji podatkowej, Dz.U. z 2020 r., poz. 333.
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 888.
Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1000.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 868.
Adamiak J., Jak władze gminy mogą wykorzystywać funkcje pozafiskalne podatków i opłat lokalnych do wspierania rozwoju regionalnego, w: A. Pomorska (red.), Polski system podatkowy. Założenia a praktyka, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004.
Barej E., Zakres władztwa podatkowego – na przykładzie miast na prawach powiatu w województwie zachodniopomorskim, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2013/794, Szczecin.
Będzieszak M., Władztwo dochodowe i dochody gmin w sytuacji spowolnienia gospodarczego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2010/646, Szczecin.
Bończyk-Kucharczyk E., Herbst K., Chmura K., Jak władze lokalne mogą wspierać przedsiębiorczość, Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Polska Fundacja Promocji i Rozwoju MSP, Warszawa 1998.
Brzozowska K., Kogut-Jaworska M., Władztwo podatkowe w ocenie samodzielności dochodowej gmin w Polsce, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin–Polonia, Sectio H, Vol. L. 1, Szczecin 2016.
Dziemianowicz R.I., Kargol-Wasiluk A., Bołtromiuk A., Samodzielność finansowa gmin w Polsce w kontekście koncepcji good governance, Optimum. Economic Studies 2018/4 (94), Uniwersytet w Białymstoku, Białystok.
Dziemianowicz W., Mackiewicz M., Malinowska E., Misiąg W., Tomalak M., Wspieranie przedsiębiorczości przez samorząd terytorialny, Polska Fundacja Promocji i Rozwoju MSP, Warszawa 2000.
Etel L., Czego mogą dotyczyć uchwały podatkowe jednostek samorządu terytorialnego, w: C. Kosikowski (red.), Finanse samorządowe 2006, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2006.
Felis P., Decentralizacja władztwa podatkowego jako wyzwanie dla reformy systemu podatków lokalnych. Tezy, w: R. Bartkowiak, J. Ostaszewski (red.), Ekonomia, nauki o zarządzaniu, finanse i nauki prawne wobec światowych przemian kulturowych, społecznych, gospodarczych i politycznych, Warszawa 2011.
Filipiak B., Polityka podatkowa gmin czy realizacja władztwa podatkowego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 864, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia 2015/76/1, Szczecin 2015.
Kogut-Jaworska M., Instrumenty interwencjonizmu lokalnego w stymulowaniu rozwoju gospodarczego, CeDeWu, Warszawa 2008.
Konstytucja RP, Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483.
Poniatowicz M., Stabilność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w aspekcie nowej perspektywy finansowej UE i zmian w systemie dochodów samorządowych, Ekonomiczne Problemy Usług 2016/125, Szczecin, s. 7–23.
Przygodzka R., Władztwo podatkowe a stabilność finansowa, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy 2014/4/40.
Rogalska J., Kształtowanie stawek podatkowych na przykładzie gmin powiatu kieleckiego, w: A. Borcuch, A. Krzysztofek (red.), Ekonomia, finanse i zarządzanie. Problemy teoretyczne i praktyczne, AT Wydawnictwo, Kraków 2019.
Rogalska J., System podatkowy jako narzędzie rozwoju lokalnego, w: E. Łyżwa (red.), Państwo polskie wobec współczesnej rzeczywistości gospodarczej – wyzwania ekonomiczne, społeczne, etyczne, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2016.
Ruśkowski E., Salachna J.M., Finanse lokalne po akcesji, Oficyna Wydawnicza Wolter Kluwer Business, Warszawa 2007.
Salachna J.M., Granice samodzielności legislacyjnej jednostek samorządu terytorialnego. Studium prawnofinansowe na prawie ustrojowym, ODDK, Gdańsk 2012.
Surówka K., Samodzielność finansowa samorządu terytorialnego w Polsce, PWE, Warszawa 2013.
Surówka K., Źródła dochodów a samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2008/778, Kraków.
Śmiechowicz J., Stabilność dochodów gmin w kontekście ich władztwa podatkowego i fakultatywności opłat lokalnych, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2016/294, Katowice.
Wołowiec T., Reśko D., Obniżki stawek podatkowych do celów stymulacyjnych a założenia racjonalnej strategii podatkowej gminy, Toruński Rocznik Podatkowy, Rocznik 2012, Toruń 2012.
