„Handlowe aspekty własności intelektualnej” jako część Wspólnej Polityki Handlowej – konsekwencje dla bezpośredniej skuteczności TRIPS

Abstrakt

Przedmiot badań: Nieustanny rozwój technologiczny sprawia, że znaczenie własności inte­lektualnej rośnie, a ochrona prawna m.in. wynalazków nabiera ogromnego znaczenia, zwłasz­cza dla państw, których gospodarki oparte są na innowacyjności. Na przestrzeni lat Wspólna Polityka Handlowa Unii Europejskiej podlegała zmianom traktatowym, co skutkowało m.in. ewolucją jej zakresu przedmiotowego. Również charakter kompetencji Wspólnot Europejskich, a następnie Unii Europejskiej w tym zakresie zmieniał się. Jednym z najistotniejszych, a zara­zem powodującym najwięcej kontrowersji jest kwestia skutku bezpośredniego TRIPS w pań­stwach członkowskich Unii Europejskiej. Istotność tego zagadnienia wynika z postanowień TRIPS, które gwarantują minimalny zakres ochrony praw własności intelektualnej. Cel badawczy: Autor zmierza do ustalenia, jakim zakresem kompetencji dysponuje Unia Euro­pejska w odniesieniu do TRIPS. Artykuł ma na celu odpowiedzenie na pytanie – jak ewolucja Wspólnej Polityki Handlowej Unii Europejskiej wpłynęła na stosowanie TRIPS w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Metoda badawcza: W artykule wykorzystano głównie metody: formalno-dogmatyczną oraz hi­storyczno-prawną. W zakresie badania orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości posłużono się metodą empiryczno-prawną.1

Wyniki: Charakter kompetencji Wspólnot Europejskich, a następnie Unii Europejskiej w odnie­sieniu do Wspólnej Polityki Handlowej zmieniał się wraz ze zmianami postanowień traktatów. Od dnia wejścia w życie Traktatu z Lizbony (1.12.2009 r.) Wspólna Polityka Handlowa wchodzi w zakres jej kompetencji wyłącznych oraz obejmuje handlowe aspekty własności intelektualnej. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości potwierdziło, że TRIPS w całości objęty jest kompe­tencją UE, z czego mogłoby wynikać, że dla oceny skutku bezpośredniego jego postanowień miarodajne są – wbrew kontrowersjom w uprzednim stanie prawnym, gdy TRIPS miał charakter tzw. umowy mieszanej – unijne reguły skutku bezpośredniego. Z drugiej strony, Trybunał nie zdecydował się na zakwestionowanie dotychczasowego orzecznictwa w tym zakresie, co może prowadzić do wniosku, że odmowa skutku bezpośredniego TRIPS pozostaje w mocy. Niemniej problem stracił na znaczeniu praktycznym, bowiem postanowienia TRIPS zostały (po zakończeniu okresów przejściowych) recypowane do prawa krajowego państw członkowskich.