Społeczna odpowiedzialność – element zarządzania przedsiębiorstwami w Polsce?

Abstrakt

Przedmiot badań: Zarządzanie przedsiębiorstwem wymaga uwzględniania wielu aspektów, w tym także jego oddziaływania na otoczenie. To z kolei wydaje się być istotnym argumentem przemawiającym za wpisaniem działań społecznie odpowiedzialnych w strategię, a tym samym w procesy zarządcze. Mając na uwadze powyższe, w artykule podjęto tematykę społecznej odpo­wiedzialności przedsiębiorstw, z koncentracją na świadomości znaczenia, postrzeganiu i „wpisa­niu” w zarządzanie tej koncepcji przez menedżerów wybranych przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce.

Cel badawczy: Jako cel artykułu przyjęto przegląd i systematykę wiedzy na temat CSR w Polsce w próbie znalezienia odpowiedzi na pytanie o miejsce tej koncepcji w zarządzaniu przedsiębior­stwami: czy jest to koncepcja o znaczeniu strategicznym (wpisana w procesy zarządcze) oraz jak sytuacja w tym zakresie zmieniała się w ostatnich latach?

Metoda badawcza: Zaprezentowane w artykule rozważania oparto na krytycznej analizie literatury przedmiotu oraz raportów „CSR w praktyce” z lat 2016–2020, z wykorzystaniem metod analizy: literatury, publikowanych w Internecie raportów, wnioskowania dedukcyjnego, metody opisowej i metody graficznej prezentacji danych. Przedstawione dane/wykresy opracowano na podstawie ankiet z lat 2016–2020 (prezentowanych w corocznych raportach „CSR w praktyce”), skierowa­nych do przedsiębiorstw przez Francusko-Polską Izbę Gospodarczą. Liczba badanych przedsię­biorstw zawiera się w przedziale od 56 w roku 2019 do 75 w roku 2020. W każdym z badanych lat wśród ankietowanych nieznacznie dominowały duże przedsiębiorstwa (zatrudniające powyżej 250 pracowników), których udział wynosił od 51% w roku 2020 do 56% w roku 2017. W ar­tykule przytoczono również dane pochodzące z równolegle prowadzonych przez Havas Media Group badań konsumentów (skierowanych corocznie do około 1000 dorosłych Polaków). Celem w/w badań było ustalenie, w jaki sposób przedsiębiorstwa zarządzają tematem zrównoważonego rozwoju/społecznej odpowiedzialności (ankiety skierowane do przedsiębiorców) oraz ustalenie poziomu świadomości i nastawienia konsumentów do społecznego zaangażowania przedsię­biorstw (ankiety skierowane do konsumentów).

Wyniki: Analiza literatury przedmiotu pozwala na stwierdzenie, że koncepcja społecznej od­powiedzialności przedsiębiorstw coraz częściej jest postrzegana jako element strategii, a tym samym element zarządzania przedsiębiorstwem. Zaprezentowane w artykule dane nie w pełni potwierdzają powyższe twierdzenie. Część przedsiębiorców/kadry menedżerskiej jest świadoma znaczenia działań społecznie odpowiedzialnych, ich wpływu na wyniki firmy i wpisuje je w stra­tegie i procesy zarządcze. Równolegle funkcjonują przedsiębiorstwa i menedżerowie, którym bliższe wydaje się być stwierdzenie M. Friedmana, że przedsiębiorstwo odpowiadać ma głównie za realizację celów ekonomicznych. Wbrew przeprowadzonym studiom literaturowym, w oparciu o zaprezentowane w artykule wyniki ankiet (skierowanych do wybranej grupy przedsiębiorców), nie można mówić w Polsce o powszechnym uznawaniu CSR jako koncepcji zarządzania, o przy­pisywaniu jej znaczenia strategicznego czy nawet o zwiększaniu jej rangi w ostatnich latach.