Multiregionalizm: porażka czy sukces Światowej Organizacji Handlu?
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2021/121/14Słowa kluczowe:
regionalne porozumienia handlowe, wielostronny system handlowy, regionalizm handlowy, multilateralizm handlowy, WTO, KNUAbstrakt
Przedmiot badań: Od lat w dyskusji ekonomicznej trawa debata, czy gospodarki powinny być bardziej skłonne do liberalizacji handlu na preferencyjnych zasadach regionalizmu handlowego, czy w oparciu o klauzulę najwyższego uprzywilejowania, promowany przez Światową Organizację Handlu (WTO). Współcześnie wszystkie kraje członkowskie WTO mają zawarte przynajmniej jedno regionalne porozumienie handlowe (RTA). Przedmiotem badań są RTA, które z jednej strony wydają się konkurować z WTO, to z drugiej – mogą wspierać wielostronny system handlowy WTO.1
Cel badawczy: Celem artykułu jest ocena zmian obserwowanych w tworzeniu się regionalnych ugrupowań handlowych i ich wpływu na wielostronny system handlowy. Badania skupią się na analizie RTA i odpowiedzi na pytanie, czy RTA odgrywają wyłącznie pozytywną (teoria Haberlera), czy może także negatywną (teoria Vinera) rolę w wielostronnej liberalizacji handlu.
Metoda badawcza: Zastosowane metody badawcze obejmują przegląd literatury naukowej i raportów na temat regionalnych umów handlowych, statystyczną analizę danych ze źródeł wtórnych. Dokonano analizy zmian zachodzących w RTA pod względem ilościowym (liczba, dynamika), jakościowym (umowy dotyczące liberalizacji towarów i usług) i strukturalnym (zakres) na przestrzeni ostatnich dekad. Dane o RTA uzyskano z bazy danych WTO oraz danych UNCTAD.
Wyniki: Z przeprowadzonej analizy wynika, iż kraje należące do WTO są jednocześnie powiązane odrębną preferencyjną umową z jednym, bądź kilkoma innymi krajami. Multilateralna zasada KNU jest osłabiana poprzez głębsze preferencje w ramach RTA, przez co multilateralizm handlowy traci na znaczeniu. RTA rozwijają się w sposób, który wykracza poza istniejące zasady wielostronne.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Bagwell K., Bown C.P., Staiger R.W., Is the WTO Passé?, Journal of Economic Literature 2016/54 (4), s. 1125–1231.
Baldwin R., Big-think regionalism: a critical survey, NBER Working Paper 2008/14056, https:// www.nber.org/system/files/working_papers/w14056/w14056.pdf; stan na 20.04.2021 r.
Baldwin R., Evenett S., Low P., Beyond Tariffs: Multilateralising Non-Tariff RTA Commitments, w: R Baldwin, P. Low (red.), Multilateralising Regionalism. Challenges for the Global Trading System, Cambridge University Press, Cambridge 2009.
Fabian J., Preferential Trade Agreements vs. Multilateralism: In the New Trump-World, Does Canada Face an Impossible Choice?, A joint Policy Paper from The School of Public Policy and the Canadian Global Affairs Institute, SPP Research Paper 2020/13 (2), s. 1–18.
Fiorentino R.V., Verdeja L., Toqueboeuf Ch., The changing landscape of regional trade agreements: 2006 Update, WTO Discussion Paper 2007/12, s. 1–18.
Goode W., Dictionary of Trade Policy Terms, Cambridge University Press, Cambridge 2003.
Grossman G.M., Helpman E., The politics of free-trade agreements, American Economic Review 1995/85 (4), s. 667–690.
Haberler G., The Theory of International Trade with its applications to commercial policy, Wil¬liam Hodge & Company Limited, London, 1936.
Hoekman B., Kostecki M.M., Ekonomia światowego systemu handlu. WTO: Zasady i mechanizmy negocjacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2011.
Jones K., Reconstructing the World Trade Organization for the 21st Century. An Institutional Approach, Oxford University Press, Oxford–New York 2015, s. 157–184.
Kemp M.C., Wan Jr. H., An elementary proposition concerning the formation of customs unions, Journal of International Economics 1976/6 (1), s. 95–97.
Key statistics and trends the regional comprehensive economic partnership in trade policy 2020, Report UNCTAD, United Nations, Geneva 2020.
Krishna P., Regionalism and multilateralism: a political economy approach, The Quarterly Journal of Economics 1998/113 (1), s. 227–250.
Lesser C., Do bilateral and regional approaches for reducing technical barriers to trade converge towards the multilateral trading system?, Paris, OECD Trade Policy Working Paper 2007/58, s. 1–74.
Libman A., Eurasian regionalism and the WTO: a building block or a stumbling stone?, Post- Communist Economies 2021/33 (2–3), s. 246–264.
Majchrowska E., Trade regionalism and its relevance to the multilateral system with the WTO in need of reform – the case of EVSWH, Krakowskie Studia Międzynarodowe 2020/1, s. 217–238.
Mansfield E., Reinhardt E., Multilateral determinants of regionalism: the effects of GATT/WTO on the formation of preferential trading arrangements, International Organization 2003/57 (4), s. 829–862.
Mattoo A., Mulabdic A., Ruta M., Trade Creation and Trade Diversion in Deep Agreements, Policy Research Working Paper 2017/8206, s. 1–44.
McLaren J., A theory of insidious regionalism, The Quarterly Journal of Economics 2002/117 (2), s. 571–608.
Michalski B., Porozumienia regionalne w świetle zasad WTO, https://www.ism.uni.wroc.pl/sites/ ism/art/michalski_porozumienia_regionalne_w_swietle_zasad_wto.pdf; stan na 20.01.2020 r.
Mucha-Leszko B., Policentryzacja układu sił gospodarczych a multilateralna polityka handlo¬wa, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 2012/46 (2), s. 165–174.
Muhannad K., Yucer A., Impact of Regional Trade agreements: Trade creation and Trade diversion in Western Hemispher, International Journal of Economic 2009/3 (2), s. 221–238.
Multilateralism in crisis: Can the world live without WTO?, The Economic Times, November 26, 2020, https://cuts-citee.org/multilateralism-in-crisis-can-the-world-live-without-wto/; stan na 28.07.2021 r.
OECD, https://www.oecd.org/trade/topics/regional-trade-agreements/; stan na 27.07.2021 r.
Orłowska R., Żołądkiewicz K., The new face of the World Trade Organization, Gdansk University Press, Gdansk 2020.
Ornelas E., Rent destruction and the political viability of free trade agreements, The Quarterly Journal of Economics 2005/120 (4), s. 1475–1506.
Regional Trade Agreement Database, http://rtais.wto.org/UI/publicsummarytable.aspx; stan na 20.07.2021 r.
Regionalism: friends or rivals?, https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/bey1_e. htm; stan na 27.07.2021 r.
Viner J., The Customs Union Issue, Carnegie Endowment for International Peace, New York 1950.
World Trade Report 2011, https://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr11_e.htm; stan na 20.01.2020 r.
WTO, Regional Trade Agreements Information System (RTA-IS), https://rtais.wto.org/UI/ PublicMaintainRTAHome.aspx; stan na 28.07.2021 r.
Żołądkiewicz K., Orłowska R., Imperfection of the World Trade Organization as a Hazard for International Business, Engineering Economics 2020/31 (3), s. 358–370.
