Polityka wynagradzania liderów akademickich w reformowanym systemie szkolnictwa wyższego
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2021/121/18Słowa kluczowe:
uczelnie publiczne, polityka wynagradzania kadry kierowniczej, reformy sys¬temu szkolnictwa wyższegoAbstrakt
Przedmiot badań: Reformy systemów szkolnictwa wyższego inspirowane ideami nowego zarządzania publicznego wprowadzają menedżerską logikę zarządzania uczelniami. Silne przywództwo liderów akademickich, hierarchiczne struktury władzy uczelni, a także nacisk na efektywność i rozliczalność są ważnymi elementami reform. Jednym z istotnych rozwiązań stosowanych w ramach tej logiki powinna być polityka wynagradzania liderów akademickich oparta na biznesowej zasadzie „płacy za wyniki”. W artykule przedstawiono rozwiązania legislacyjne wprowadzone w znowelizowanej Ustawie prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz przeprowadzono analizę wysokości i struktury wynagrodzeń rektorów 34 uczelni publicznych.
Cel badawczy: Celem artykułu jest ocena polityki wynagradzania rektorów polskich uczelni publicznych. 1
Metoda badawcza: Metodami badawczymi użytymi w artykule są krytyczna analiza piśmiennictwa oraz badanie dokumentów źródłowych.
Wyniki: Otrzymane wyniki pokazują, że gorset legislacyjny nałożony przez Ustawę 2.0 nie pozostawia radom uczelni zbyt dużej swobody, jeśli chodzi o różnicowanie wysokości wynagrodzenia ogółem, jak i poszczególnych jego komponentów. W szczególności rady nie wykorzystują w praktyce ustawowego zapisu pozwalającego na powiązanie wynagrodzenia ze stopniem złożoności zadań realizowanych przez rektora. Niska transparentność procedur ustalania wynagrodzeń uniemożliwia dokonanie oceny efektywności polityki wynagradzania oraz roli, jaką pełni ona w instytucjonalnej strategii uczelni.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2001 r., nr 112, poz. 1198 ze zm.).
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2005 r., nr 164, poz. 1365).
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r., poz. 1668.).
Angermuller J., Academic careers and the valuation of academics. A discursive perspective on status categories and academic salaries in France as compared to the U.S., Germany and Great Britain, Higher Education 2017/73, s. 963–980.
Bachan R., On the determinants of pay of CEOs in UK public sector higher education institutions, IZA Discussion paper 2008/3858, Bonn.
Bachan R., Reilly B., Is UK vice chancellor pay justified by university performance?, Fiscal Studies 2015/36 (1), s. 51–73.
Bachan R., Reilly B., Pay in education: Vice chancellor and rector remuneration, w: G. Johnes, J. Johnes, T. Agasisti, L. López-Torres (red.), Handbook of contemporary education economics, Edward Elgar, Cheltenham 2017, UK, s. 416–438.
Bai G., University president compensation, s. Evidence from the United States, Higher Education Studies 2014/4, s. 1–14.
Baimbridge M., Simpson C., Rewards to academia: The remuneration of Vice Chancellors and principals, Applied Economics 1996/28 (6), s. 631–639.
Banker R., Plehn-Dujowich J. M., Xian C., The compensation of university presidents: A principal-agent theory and empirical evidence, Paper presented at the American Accounting Association: Management Accounting Section (MAS) 2009.
Becker G.S., Human capital: A theoretical and empirical analysis, with special reference to education, University of Chicago Press, Chicago 1993.
Birnbaum R., Management fads in higher education, Jossey Bass, San Francisco 2000.
Boer H. de, File J., Higher Education Governance Reforms across Europe, Center for Higher Education Policy Studies University of Twente, Enschede 2009.
Boer H. de, Jongbloed B., A Cross-National Comparison of Higher Education Markets in Western Europe, w: A. Curaj, P. Scott, L. Vlasceanu, L. Wilson (red.), European Higher Education at the Crossroads, s. Between the Bologna Process and National Reforms, Springer, Dordrecht 2012, s. 553–569.
Cheng S., Executive compensation in public higher education: Does performance matter?, Research in Higher Education 2014, 55, s. 581–600.
Dolton P., Ma A., Executive pay in the public sector, s. The case of CEOs in UK universities, Newcastle Discussion Papers in Economics 2002, 1.
Duderstadt J., Governing the twenty‐first century university: A view from the bridge, w: W. Tierney (ed.), Competing Conceptions of Academic Governance, The John Hopkins University Press, Baltimore 2004, s. 137–157.
Ehrenberg R.G., Cheslock J.J., Epifantseva J., Paying our presidents: What do trustees value?, Review of Higher Education 2001/25 (1), s. 15–37.
Enders J., Boer H. de, Westerheijden D.F. (red.), Reform of Higher Education in Europe, Sense Publishers, Rotterdam 2011.
Galle B., Walker D.I., Nonprofit executive pay as an agency problem: Evidence from US colleges and universities, Boston University Law Review 2014/94, s. 1881–1934.
Górniak J., Ustawa 2.0: Partycypacyjny model istotnej zmiany regulacyjnej, Nauka i Szkolnictwo Wyższe 2017/2 (50), s. 129–146.
Grasse N., Davis T., Ihrke D., Understanding the Compensation of Nonprofit Executive Directors: Examining the Influence of Performance and Organizational Characteristics, Nonprofit Management & Leadership 2014/24 (3), s. 377–398.
Heffernan T.A., Reporting on vice-chancellor salaries in Australia’s and the United Kingdom’s media in the wake of strikes, cuts and ‘falling performance’, International Journal of Leadership in Education 2019, https, s.//doi.org/10.1080/13603124.2019.1631387
Hodson J.B., Leading the way: The role of presidents and academic deans in fundraising, New Directions for Higher Education 2010/149, s. 39–49.
Hunt J.M., Tandberg D.A., Park T.J., Presidential compensation and institutional revenues: Testing the return on investment for public university presidents, Review of Higher Education 2019/42, s. 619–640.
Jensen M.C., Murphy K.J., CEO Incentives – It’s Not How Much You Pay, But How, Harvard Business Review 1990, May–June, s. 138–157.
Johnes J., Virmani S., Chief executive pay in UK higher education: the role of university performance, Annals of Operations Research 2020/288, s. 547–576.
Langbert M., How universities pay their presidents, Academic Questions 2006/19, s. 67–81.
Langbert M., Fox M., The compensation and benefits of private university presidents, Journal of Academic Administration in Higher Education 2013/9, s. 45–56.
Monks J., Public versus private university presidents pay levels and structure, Economics of Education Review 2007/26, s. 338–348.
Paradeise C., Reale E., Bleiklie I., Ferlie E. (red.), University Governance. Western European Comparative Perspectives, Springer Science 2009.
Risler L., Harrison L., Is there a correlation between US university presidential pay and performance?, Australian Universities’ Review 2014/56 (2), s. 30–35.
Ryan R.M., Deci E.L., Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions, Contemporary Educational Psychology 2000/25, s. 54–67.
Tang T.L.P., Tang D.S.H., Tang C.S.Y., Factors related to university presidents’ pay: An examination of private colleges and universities, Higher Education 2000/39, s. 393–415.
Urbanek P., Ład akademicki w uniwersytecie korporacyjny. Teorie, instytucje, efektywność, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Yeung R., Gigliotti P., NguyenHoang P., The Impact of U.S. News College Rankings on the Compensation of College and University Presidents, Research in Higher Education 2019/60, s. 1–17.
