Prawa dzieci do korzystania z zabezpieczenia społecznego w aktach prawa międzynarodowego

Abstrakt

 W minionym wieku, szczególnie po doświadczeniach ogólnoświatowych konfliktów zbrojnych, na pierwszym planie pojawił się człowiek jako istota o przyrodzonej i niezbywalnej godności, którą należy respektować i chronić. Powstały międzynarodowe akty normatywne, traktujące o prawach człowieka, które w swojej treści odwoływały się do równych i niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej, w tym także najmłodszych – dzieci. Od Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Deklaracji Praw Dziecka poprzez umowy międzynarodowe jak Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych Społecznych i Kulturalnych, po Konwencję o Prawach Dziecka – wszędzie zaznaczono specjalną troskę, jaką obdarza się dzieci. Międzynarodowe akty prawne ujmują w swej treści także tzw. drugą generację praw człowieka, w tym prawa socjalne, statuując prawo do zabezpieczenia społecznego, tj. zagwarantowania przez państwo ochrony w sytuacjach utraty środków utrzymania i niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb dzieci. Pierwsze dokumenty międzynarodowe dotyczące dzieci podkreślały szczególnie mocno prawo dziecka do opieki, troski i ochrony, sytuując je bardziej jako przedmiot ochrony prawnej aniżeli jako podmiot prawa te posiadający. W Konwencji o Prawach Dziecka po raz pierwszy wielokrotnie zapisano, iż państwa jedynie gwarantują, zabezpieczają realizację praw, które przysługują dziecku, traktując je jako podmiot praw. Analiza poszczególnych regulacji wskazuje, że obecnie zobowiązania międzynarodowe podkreślają podmiotowość prawną najmłodszych członków społeczeństwa, by zobligować państwa do zapewnienia im odpowiedniego poziomu bytu, ponieważ tworzą grupę uprawnionych, która nie jest zdolna do tego, by się o swoje prawa upomnieć. Odwołania w dokumentach międzynarodowych do sytuacji majątkowej osób odpowiedzialnych za dziecko, możliwości finansowe danego kraju czy możliwość przyznania niektórych świadczeń osobom odpowiedzialnym na rzecz dziecka są jedynie wyrazem zasady subsydiarności oraz ograniczonych możliwości dokonywania czynności prawnych przez same dzieci, nie umniejszając ich podmiotowości.