Zasada proporcjonalności a prawo administracyjne – zagadnienia wybrane

Abstrakt

Przedmiot badań: Przedmiotem badań jest zasada proporcjonalności – współmierności środka i celu – i jej doniosłość w obszarze prawa administracyjnego. Jest to najrozleglejsza gałąź prawa. Przepisy tego prawa ingerują nieustannie w życie wspólnot społecznych i jednostek. Prawo administracyjne ma pełnić funkcję publiczną ukierunkowaną na dobro wspólne właściwie wyważone z innymi prawnie chronionymi dobrami. Jego regulacje mają m.in. przeciwdziałać antynomii i konfliktom interesów przy zastosowaniu optymalnych środków prawnych do osiągnięcia celu prawa.

Cel badawczy: Celem opracowania jest ukazanie źródeł, pojęcia, istoty i znaczenia wielowymiarowej zasady proporcjonalności oraz zestawienie jej z rolą i z cechami prawa administracyjnego. W artykule podjęto próbę wskazania sytuacji i przyczyn potwierdzających, że współmierność środka prawnego do osiągnięcia wyznaczonego prawnie celu nabiera szczególnego znaczenia w przepisach prawa administracyjnego regulujących zwłaszcza status prawny jednostek.

Metoda badawcza: W artykule wykorzystano głównie metodę teoretyczno-prawną i dogmatyczno-prawną. Uwzględniono dorobek doktryny i judykatury.

Wyniki: Przeprowadzona analiza potwierdziła duże znaczenie zasady proporcjonalności w prawie administracyjnym. Wynika to zwłaszcza ze specyfiki tego prawa. Prawo administracyjne i zasada proporcjonalności mają służyć jednostkom i chronić je przed arbitralnością i nadmierną ingerencją władzy publicznej. Nakaz przestrzegania zasady proporcjonalności wynika wprost z przepisów prawa bądź też jest z nich wyprowadzany. Poszanowanie tej zasady jest jednym z warunków stworzenia regulacji prawnej adekwatnej do potrzeb społecznych, służącej dobru i słuszności. Jej respektowanie wpływa też na wzrost autorytetu prawa oraz pogłębianie zaufania do jego przepisów.