Korporacja i jej otoczenie instytucjonalne z perspektywy ekonomii instytucjonalnej i politycznej
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2022/123/8Słowa kluczowe:
ład korporacyjny, nowa instytucjonalna teoria firmy, Varieties of Capitalism, teorie strukturalnej zależności, instytucjonalna ekonomia politycznaAbstrakt
Przedmiot badań: Artykuł odnosi się do fenomenu koordynacji działalności gospodarczej w ramach korporacji. Punkt wyjścia stanowi obserwacja, że teorie ładu korporacyjnego z reguły zwrócone są do wewnątrz organizacji, ku otoczeniu kierują się głównie z uwagi na jego wpływ na organizację. Tymczasem obserwuje się, że korporacje nie zawsze dostosowują się biernie do reguł stanowiących ład w ich otoczeniu.
Cel badawczy: Artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na te próby teoretycznego objaśniania fenomenu korporacji, które wychodzą poza zakres ładu korporacyjnego. Stawia pytania: Jak domena badań ładu korporacyjnego może być wzbogacona i rozszerzona dzięki przyjęciu ekonomiczno-politycznej perspektywy badawczej? Co nowego wnosi taka perspektywa w sensie oddziaływania korporacji na ich dalsze otoczenie?
Metoda badawcza: W niniejszym przeglądzie idei wykorzystano aparat analityczny wybranych teorii ekonomiczno-instytucjonalnych i ekonomiczno-politycznych (instytucjonalna teoria firmy, szkoła odmian kapitalizmu, teorie strukturalnej zależności). Sposób analizy tworzy intelektualny pomost pomiędzy teoriami ładu korporacyjnego oraz instytucjonalną ekonomią polityczną.
Wyniki: Teorie z pogranicza ekonomii i polityki pozwalają znaleźć argumenty na rzecz tezy, że korporacja jest w stanie zmieniać środowisko instytucjonalne, w którym funkcjonuje. Fenomen koordynacji działalności gospodarczej w organizacyjnych ramach korporacji nie ogranicza się bynajmniej do wpływu na przedsiębiorstwa konkurentów i na własnych pracowników. Korporacje mają zdolność nie tylko do uzyskiwania wyników w ramach systemu gospodarczego, lecz także zdolność wpływania na wyniki w ich dalszym otoczeniu, bowiem dysponują władzą strukturalną
Liczba pobrań
Bibliografia
Adamska A., Mesjasz C., Urbanek P., Teorie ładu korporacyjnego, władanie i kontrola w złożonym świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
Berle A.A., Means G.C., The Modern Corporation and Private Property, Harcourt, Brace & World, New York 1968 (1932).
Block F., Ruling Class Does Not Rule, w: Revising State Theory. Essays in Politics and Postindustrialism, Temple University Press, Philadelphia 1987, s. 51–69.
Conner K.R., Prahalad C.K., A Resource-Based Theory of the Firm: Knowledge versus Opportunism, Organization Science 1996/7 (5), s. 477–501.
Cyert R.M., March J.G., A Behavioural Theory of the Firm, Prentice-Hal, Englewood Cliff 1963.
Downes J., Goodman J.E. (eds.), Dictionary of Finance and Investment Terms, 3rd edition, Baron’s, New York 1991.
Drucker P., The Practice of Management, Routledge, London 2012 (1954).
Dunning J.H., Lundam M.L., Multinational Enterprises and the Global Economy, 2nd edition, Edward Elgar Publishing Ltd., Cheltenham, Northhampton 2008.
Eckhardt A., Polityka gospodarcza – od hegemonii do konkurencji władzy, w: U. Kalina-Prasznic (red.), Regulowana gospodarka rynkowa. Wybór materiałów do studiowania polityki gospodarczej, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003, s. 293–308.
Federowicz M., Różnorodność kapitalizmu: instytucjonalizm i doświadczenie zmiany ustrojowej po komunizmie, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2004.
Galbraith J.K., Gospodarka niewinnego oszustwa (The Economics of Innocent Freud), MT Biznes, Warszawa 2005.
Galbraith J.K., The New Industrial State, H. Miffin, Boston 1967.
Gill S.R., Law D., Global Hegemony and the Structural Power of Capital, International Studies Quarterly 1989/33/4, s. 475–499.
Gourevitch P.A, Shinn J.J., Political Power and Corporate Control. The New Global Politics of Corporate Governance, Princeton University Press, Princeton, Oxford 2007.
Hall P.A., Soskice D. (eds.), Varieties of Capitalism: The Institutional Foundations of Comparative Advantage, Oxford University Press, Oxford 2001.
Hall P.A., Thelen K., Institutional change in varieties of capitalism, Socio-Economic Review 2009/7, s. 7–34, https://doi.org/10.1093/ser/mwn020
Hart O.D., Moore J., Property Rights and the Nature of the Firm, Journal of Political Economy 1990/98 (6), s. 1119–1158.
Jackson G., Deeg R., How Many Varieties of Capitalism? Comparing the Comparative Institutional Analyses of Capitalist Diversity, MPIfG Discussion Paper, No 06/2, Max-Planck-Institut für Gesellschaftsforschung, Köln 2006.
Kassner M., Czy socjaliści muszą przegrać? Rozważania na marginesie teorii strukturalnej zależności państwa do kapitału, w: M. Tobiasz, J. Ziółkowski (red.), Spory o kapitalizm. Krytyczne przewartościowania, w druku nakładem wydawnictwa Książka i Prasa, 2022.
Lindblom Ch., Politics and Markets. The World Political-Economic Systems, Basic Books, New York 1977.
North D.C., Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, New York 1990.
Poggi G., Forms of Power, Polity Press, Cambridge 2001.
Rosińska-Bukowska M., Rozwój globalnych sieci biznesowych jako strategia konkurencyjna korporacji transnarodowych. Przypadek sektora motoryzacyjnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
Swenson, P., Capitalists Against Markets, Oxford University Press, New York 2002.
Urbanek P., Ład akademicki w uniwersytecie korporacyjnym. Teorie, instytucje, efektywność, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Urbanek P. (red.), Nadzór korporacyjny w warunkach kryzysu gospodarczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010.
Wawrzyniak B. (red.), Polskie grupy kapitałowe. Perspektywa europejska, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2002.
Whitley R., Divergent Capitalisms: The Social Structuring and Change of Business Systems, Oxford University Press, Oxford 1999.
Williamson O.E., The economics of governance, American Economic Review 2005/95 (2), s. 1–18.
Williamson O.E., Markets and Hierarchies: Analysis and Antitrust Implications, Free Press, New York 1975.
Williamson O.E., Markets and Hierarchies: Some Elementary Considerations, The American Economic Review 1973/63 (2), s. 316–325.
Williamson O.E., The Mechanisms of Governance, Oxford University Press, Oxford 1996.
Williamson O.E., Wścibskość popłaca, rozmowa, Gazeta Wyborcza, 21.02.2011 r.
Williamson O.E., Winter S.G., The Nature of the Firm: Origins, Evolution, and Development. Paperback, Oxford University Press, New York 1993.
Ząbkowicz A., Instytucje: między mechanizmem rynkowym i mechanizmami władzy, Ekonomista 2019/2, s. 145–162.
