Specyfika obiektywnego przypisania skutku powstałego w wyniku współdziałania w zespole medycznym
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2025/135/1Słowa kluczowe:
obiektywne przypisanie skutku, negatywne przesłanki przypisania, odpowiedzialność karna pracowników medycznych, zespół medyczny, kolizja odpowiedzialności, uszczerbek na zdrowiu, śmierć pacjenta.Abstrakt
Przedmiot badań: Problem obiektywnego przypisania negatywnego skutku dla życia i zdrowia pacjenta powstałego w wyniku współdziałania kilku pracowników medycznych.
Cel badawczy: Wskazanie możliwości i sposobu zastosowania konstrukcji tzw. negatywnych przesłanek przypisania skutku na gruncie spraw medycznych, w szczególności sformułowanie sugestii co do chronologii procesu karnoprawnego wartościowania z ich wykorzystaniem w przypadku wielości potencjalnych sprawców.
Metoda badawcza: Jako dominującą metodę badawczą obrano metodę formalno-dogmatyczną (analiza stanu prawnego, literatury, poglądów doktryny) z elementami metod: empirycznej (analiza orzecznictwa sądowego) oraz historycznej (analiza ewolucji problemu w czasie).
Wyniki: Zastosowanie tzw. negatywnych przesłanek przypisania skutku na gruncie spraw medycznych odpowiada na potrzebę racjonalizacji zakresu odpowiedzialności za sprawstwo czynu znamiennego skutkiem popełnionego w konstelacji co najmniej kilkuosobowej. Umożliwia jej miarkowanie już na etapie badania karalności czynu, nie zaś na płaszczyźnie karygodności czynu lub zawinienia. Niemniej koncepcja tzw. negatywnych przesłanek obiektywnego przypisania wymaga dalszych badań, prowadzących do ich skonkretyzowania pozwalającego na ich ewentualne normatywne odzwierciedlenie, które w konsekwencji mogłoby się przyczynić do ujednolicenia ocen prawnych w omawianym obszarze.
Liczba pobrań
Bibliografia
Barczak‑Oplustil A., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z 15 lutego 2012 r. (II KK 193/11), CzPKiNP 2012/4, s. 149 i n.
Berent J., Jurczyk A.P., Szram S., Analiza wybranych zmian w projekcie kodeksu karnego, AMSiK 2002/52, s. 187–194.
Bielski M., Kryteria obiektywnego przypisania skutku na tle współczesnej polskiej dogmatyki prawa karnego, w: P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel (red.), Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 2, Warszawa 2012, s. 503 i n.
Bielski M., Naruszenie reguł ostrożności czy nadmierna ryzykowność zachowania jako właściwe kryterium prawnokarnego przypisania skutku, CzPKiNP 2004/1, s. 34 i n.
Bielski M., O potrzebie teoretycznej, dogmatycznej i kryminalnopolitycznej refleksji nad negatywnymi przesłankami obiektywnego przypisania skutku przestępnego, w: J. Giezek, P. Kardas (red.), Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, Warszawa 2016, s. 247 i n.
Bielski M., Obiektywne przypisanie skutku przestępnego w przypadku kolizji odpowiedzialności za skutek, PiP 2005/10, s. 75 i n.
Budyn-Kulik M., Nieumyślne spowodowanie śmierci, w: J. Warylewski (red.), SPK. Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, t. 10, Warszawa 2012, s. 144–159.
Chowaniec C., Chowaniec M., Nowak A., Nieprawidłowości w opiniowaniu sądowo-lekarskim dotyczącym kwalifikacji obrażeń ciała i rozstroju zdrowia przez biegłych lekarzy nie będących medykami sądowymi, AMSiK 2005/55, s. 257–260.
Chowaniec C., Nowak A., Jabłoński C., Neniczka S., Trwałe, istotne zeszpecenie – uwagi o możliwości weryfikacji kryteriów w opiniowaniu sądowo-lekarskim w sprawach karnych i cywilno-odszkodowawczych, AMSiK 2007/57, s. 111–114.
Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994.
Czerwińska D., Nauka o obiektywnym przypisaniu skutku w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, Prok. i Pr. 2016/2, s. 155–177.
Dębski R., Czy zamieszczać w nowelizowanym kodeksie karnym przepisy o obiektywnym przypisaniu?, w: T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski (red.), Polski proces karny i materialne prawo karne w świetle nowelizacji z 2013 roku. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Tylmanowi z okazji Jego 90. urodzin, Warszawa 2014.
Dębski R., Jeszcze o propozycji zakotwiczenia w kodeksie karnym kryteriów obiektywnego przypisania skutku, NKPK 2017/43, s. 63 i n.
Dębski R., O tzw. negatywnych przesłankach obiektywnego przypisania, w: J. Giezek, P. Kardas (red.), Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, Warszawa 2016, s. 214 i n.
Dębski R., Pozaustawowe znamiona przestępstwa. O ustawowym charakterze norm prawa karnego i znamionach typu czynu zabronionego nie określonych w ustawie, Łódź 1995.
Giezek J., Naruszenie obowiązku ostrożności jako przesłanka urzeczywistnienia znamion przestępstwa nieumyślnego, PiP 1992/1, s. 65 i n.
Giezek J., Teorie związku przyczynowego oraz koncepcje obiektywnego przypisania, w: R. Dębski (red.), SPK. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, t. 3, Warszawa 2017, s. 444 i n.
Giezek J., Zgodne z prawem zachowanie alternatywne jako kryterium przypisania skutku, KPPubl. 2004/4, s. 49 i n.
Giezek J., Gruszecka D., Prawnokarne (obiektywne) przypisanie narażenia dobra prawnego na niebezpieczeństwo, w: J. Majewski (red.), Kryminalizacja narażenia dobra prawnego na niebezpieczeństwo, Warszawa 2015, s. 47 i n.
Giezek J., Kaczmarek T., Przeciwko ustawowej regulacji kryteriów obiektywnego przypisania skutku, PiP 2013/5, s. 79 i n.
Giezek J., Kardas P. (red.), Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, Warszawa 2016.
Góralski P., Związek przyczynowy w prawie karnym na tle orzecznictwa sądowego, Prok. i Pr. 2009/6, s. 26–45.
Hanc J., Koncepcja obiektywnego przypisania skutku i jej konsekwencje w prawie medycznym, w: T. Dukiet-Nagórska, A. Liszewska (red.), SPM. Odpowiedzialność prawna w związku z czynnościami medycznymi, t. 3, Warszawa 2021, s. 506 i n.
Jezusek A., Przyczynowość zaniechania oraz rola powiązań kauzalnych w obiektywnym przypisaniu skutku, CzPKiNP 2015/4, s. 85 i n.
Jurek T., Maksymowicz K., Opiniowanie sądowo-lekarskie a ustalanie „narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu”, AMSiK 2005/55, s. 66–73.
Jurek T., Świątek B., Rozstrój zdrowia – próba interpretacji pojęcia. Część I – ocena poprawności językowej, zakres znaczeniowy, przegląd orzecznictwa Sądów, AMSiK 2006/56, s. 209–215.
Jurek T., Świątek B., Rozstrój zdrowia – próba interpretacji pojęcia. Część II – problemy opiniodawcze, AMSiK 2006/56, s. 216–222.
Kaczmarek T. (red.), Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym. Materiały Polsko‑Niemieckiego Sympozjum Prawa Karnego, Wrocław 1990.
Kaczmarek T., Spory wokół przyczynowości zaniechania i przypisywania jego skutku, w: Ł. Pohl (red.), Aktualne problemy prawa karnego. Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 70. urodzin profesora Andrzeja J. Szwarca, Poznań 2009, s. 195 i n.
Kaczmarek T., Wybrane aspekty ontologicznych i normatywnych podstaw przypisania skutku, KPPubl. 2004/4, s. 7 i n.
Kardas P., Normatywny sposób określenia znamienia skutku przy niektórych przestępstwach przeciwko życiu i zdrowiu a zagadnienia wydawania opinii przez biegłych lekarzy, AMSiK 2001/51, s. 197–216.
Kardas P., Sprawstwo kierownicze i polecające – wykonawcze czy niewykonawcze postaci sprawstwa?, PS 2006, s. 75 i n.
Kardas P., W poszukiwaniu tzw. negatywnych przesłanek obiektywnego przypisania, w: J. Giezek, P. Kardas (red.), Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, Warszawa 2016, s. 173 i n.
Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011, s. 144 i n.
Konieczniak P., Czyn jako podstawa odpowiedzialności w prawie karnym, Kraków 2002.
Konopka T., Skupień E., Możliwości opiniowania lekarskiego w sprawach o „narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu”, AMSiK 2008/58, s. 43–48.
Lachowski J., Ocena projektowanych zmian art. 9 K.k., PiP 2014/1, s. 84 i n.
Lipski M., Kolizja odpowiedzialności za przestępny skutek w przypadku współdziałania wielu osób w procesie leczenia, CzPKiNP 2016/2, s. 107–128.
Łagodziński S., Przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci człowieka (art. 155 K.k.). Rozważania teoretyczne i praktyka ścigania, Prok. i Pr. 2014/7–8, s. 57–78.
Majewski J., O pożytkach i szkodach dotychczasowych dociekań nad problematyką źródeł obowiązku gwaranta, KPPubl. 2004/4, s. 113 i n.
Majewski J., Prawnokarne przypisywanie skutku przy zaniechaniu. Zagadnienia węzłowe, Kraków 1997.
Małecki M., Nieumyślność (artykuł polemiczny), PiP 2016/9, s. 98 i n.
Małecki M., Ustawowa regulacja kryteriów przypisania skutku (analiza wybranych uwag krytycznych), PiP 2015/8, s. 91 i n.
Małecki M., Z problematyki obiektywnego przypisania skutku (przypadek płonącego anioła), CzPKiNP 2013/2, s. 43 i n.
Małecki M., Zbiegi i kolizje przypisania skutku, w: J. Giezek, P. Kardas (red.), Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, Warszawa 2016, s. 317 i n.
Michalski B., Narażenie życia i zdrowia na niebezpieczeństwo, w: J. Warylewski (red.), SPK. Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, t. 10, Warszawa 2012, s. 265–327.
Michalski B., Uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia, w: J. Warylewski (red.), SPK. Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, t. 10, Warszawa 2012, s. 203–265.
Patryas W., Przyczynek do zagadnienia przyczynowości zaniechania, RPEiS 1992/3, s. 21 i n.
Piech K., Włączenie się do cudzego zakresu odpowiedzialności jako negatywna przesłanka obiektywnego przypisania skutku za błąd w sztuce lekarskiej na tle orzecznictwa polskich sądów karnych, ZNTD UJ 2018/21, s. 97 i n.
Polakowski M., Berent J., Śliwka K., Opiniowanie o „naruszeniu czynności narządu ciała” lub „rozstroju zdrowia” wobec rezygnacji w nowym kodeksie karnym z pojęcia „uszkodzenia ciała”, AMSiK 1999/49, s. 191–194.
Roxin C., Problematyka obiektywnego przypisania, w: T. Kaczmarek (red.), Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym. Materiały Polsko‑Niemieckiego Sympozjum Prawa Karnego, Wrocław 1990, s. 15 i n.
Spotowski A., Pomijalny (pozorny) zbieg przepisów ustawy i przestępstw, Warszawa 1976, s. 26 i n.
Sroka T., Odpowiedzialność karna za niewłaściwe leczenie. Problematyka obiektywnego przypisania skutku, Warszawa 2013.
Tarapata S., Głos w sprawie „niebezprawnego naruszenia reguł postępowania z dobrem prawnym”. O przypadku tzw. „płonącego anioła”, CzPKiNP 2013/2, s. 25 i n.
Tarapata S., Przypisanie sprawstwa skutku w sensie dynamicznym w polskim prawie karnym, Kraków 2019.
Tarapata S., Rozważania na temat aktualnych propozycji ujęcia kryteriów obiektywnego przypisania skutku w ustawie karnej, w: I. Sepioło‑Jankowska (red.), Reforma prawa karnego, Warszawa 2014, s. 45 i n.
Teresiński G., Mądro R., Lekarskie aspekty narażenia na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia. I. Problem skutku potencjalnego w opiniowaniu sądowo-lekarskim, AMSiK 2001/51, s. 45–58.
Teresiński G., Mądro R., Lekarskie aspekty narażenia na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia. II. Możliwości, warunki i granice lekarskiej oceny narażenia na niebezpieczeństwo życia lub zdrowia ludzkiego oraz kryteria medycznej kwantyfikacji stopnia narażenia, AMSiK 2001/51, s. 105–118.
Teresiński G., Mądro R., Lekarskie aspekty narażenia na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia. III. Przykłady opinii, AMSiK 2001/51, s. 347–353.
Tokarczyk D., Koncepcja obiektywnego przypisania skutku (uwagi na marginesie postanowienia Sądu Najwyższego), PiP 2015/4, s. 65–77.
Tokarczyk D., Spory wokół obiektywnego przypisania w świetle propozycji nowelizacji kodeksu karnego, PiP 2013/10, s. 102 i n.
Trybus M., Kilka uwag o wybranych skutkach w grupie przestępstw przeciwko zdrowiu, WPP 2012/3, s. 44–57.
Wolter W., w: W. Wolter (red.), Związek przyczynowy w prawie karnym, Warszawa 1953, s. 80 i n.
Wolter W., Błędne koło problematyki przyczynowości w teorii i praktyce prawa karnego, PiP 1964/3, s. 230 i n.
Wolter W., O tzw. przyczynowości zaniechania, PiP 1954/10–11, s. 520 i n.
Wróbel W., Kilka uwag o współsprawstwie przestępstw materialnych w perspektywie kryteriów obiektywnego przypisania skutku, w: P. Hofmański, P. Kardas, P. Wiliński (red.), Fiat iustitia pereat mundus. Księga jubileuszowa poświęcona sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi
Zabłockiemu z okazji 40-lecia pracy zawodowej, Warszawa 2014, s. 641 i n.
Zabłocki S., Zagadnienie przypisywalności skutku w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, KPPubl. 2004/4, s. 33 i n.
Zoll A., w: A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–116 K.k., Warszawa 2012, s. 68 i n.
Zoll A., Odpowiedzialność karna lekarza za niepowodzenie w leczeniu, Warszawa 1988.
Zoll A., Prace nad nowelizacją przepisów części ogólnej kodeksu karnego, PiP 2012/11, s. 9 i n.
Post. SN z dnia 20 maja 2009 r., II KK 306/09, LEX Nr 843160.
Post. SN z dnia 15 lutego 2012 r., II KK 193/11, OSNKW 2012, Nr 9, poz. 89.
Post. SN z dnia 9 maja 2013 r., V KK 342/12, LEX Nr 1388235.
Wyr. SN z dnia 8 marca 2000 r., III KKN 231/98, LEX Nr 40428.
Wyr. SN z dnia 1 grudnia 2000 r., IV KKN 509/98, OSNKW 2001, Nr 5–6, poz. 45.
Wyr. SN z dnia 4 lipca 2013 r., III KK 33/13, LEX Nr 1391441.
Wyr. SN z dnia 11 grudnia 2013 r., V KK 133/13, LEX Nr 1415515.
Wyr. SN z dnia 19 maja 2015 r., V KK 85/15, LEX Nr 1746427.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z dnia 5 listopada 2013 r., opublikowany na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (archiwalnej), https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/dzialalnosc/komisje-kodyfikacyjne/komisjakodyfikacyjna-prawa-karnego/komisja-kodyfikacyjna-prawa-karnego-2009-2013/; stan na 2.08.2021 r.
