Problem nieetycznych zachowań na rynku niebankowych kredytów konsumenckich
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2018/109/8Słowa kluczowe:
ochrona konsumenta; etyka; kredyt konsumencki; świadomość finansowa kon¬sumentów; missellingAbstrakt
Niebankowe instytucje pożyczkowe dopuszczają się nadużyć wobec konsumentów będących nieprofesjonalnymi uczestnikami rynku kredytowego funkcjonującego w ramach rynku finansowego. Najczęściej stosują one praktyki rynkowe naruszające interesy konsumentów polegające na nieprawidłowym informowaniu o warunkach umowy kredytowej oraz oferowaniu i udzielaniu usługi kredytowej niedopasowanej do potrzeb konsumentów. Ogromny problem stanowi również możliwość udzielania kredytów konsumentom, którzy posiadają wątpliwą zdolność kredytową lub jej nieposiadającym. Nadużyciom i nieetycznym zachowaniom niebankowych instytucji pożyczkowych sprzyja brak nadzoru sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego i brak możliwości stosowania względem nich uciążliwych pod względem zarówno prawnym, jak i ekonomicznym środków nadzoru. W artykule omówiono problem nieetycznych zachowań na rynku niebankowych kredytów konsumenckich, z uwzględnieniem skali i charakteru nadużyć na tym rynku. Wskazano proponowane rozwiązania służące przestrzeganiu wartości etycznych przez niebankowe instytucje pożyczkowe w swojej działalności.
Liczba pobrań
Bibliografia
Decyzja Prezesa UOKiK z dniu 28 grudnia 2015r. nr RWA-25/2015.
Decyzja Prezesa UOKiK z dnia 9 marca 2016 r. nr DDK 3/2016.
Decyzja Prezesa UOKiK z dnia 9 marca 2016r. nr DDK 4/2016.
Decyzja Prezesa UOKiK z dnia 29 grudnia 2017r. nr RKR-13/2017.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz.1025).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1876 ze zm.).
Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 621).
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 229).
Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2065).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1357 ze zm.).
Ustawa z dnia 12 maja o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 993).
Bernat Maria, Analiza regulacji prawnych dotyczących sektora para bankowego – firm pożyczkowych, w: Iwona Jakubowska-Branicka, Rynek firm pożyczkowych w Polsce. Teoria i praktyka, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2018.
Cichorska Joanna, Misselling, czyli sprzedaż niepotrzebnych instrumentów finansowych i jej skutki. Stan prawny w Polsce i Wielkiej Brytanii, Rozprawy Ubezpieczeniowe. Konsument na rynku usług finansowych, nr 24/(2/2017).
Czechowska Iwona D., Zarys problematyki etyki finansów, w: Iwona D. Czechowska (red.), Etyka w relacjach instytucji finansowych z gospodarstwami domowymi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
Dembiński Paul H., Etyka i odpowiedzialność w świecie finansów, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2017.
Frańczuk Magdalena, Wpływ mediów masowych na powszechność zawierania umów kredytowych, w: Zbigniew Pucek, Joanna Bierówka (red.), Media a opinie i postawy społeczne, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2011.
Frączek Bożena, Mitręga-Niestrój Krystyna, Regulacyjno-instytucjonalne ramy ochrony konsumentów na rynku usług finansowych – wybrane doświadczenia międzynarodowe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2015/2.
Ganczar Małgorzata, Misselling – nowa praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów w świetle nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z 2015 r., w: Marzena Czarnecka,
Tadeusz Skoczny (red.), Prawo konsumenckie w praktyce, Warszawa 2016, Legalis.
Grochowski Mateusz, Mikłaszewicz Przemysław, Art. 5 – Definicje pojęć, w: Konrad Osajda (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim, Warszawa 2018, Legalis.
Iwanicz-Drozdowska Małgorzata, Wykluczenie finansowe, w: Małgorzata Iwanicz-Drozdowska (red.), Edukacja i świadomość finansowa. Doświadczenia i perspektywy, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011.
Jeleń Sławomir, Wybrane nieprawidłowości w reklamach kredytu konsumenckiego, w: Mariusz Fras, Monika Jagielska, Krzysztof Podgórski, Elżbieta Sługocka-Krupa (red.), Prawa konsumenta w teorii i praktyce, Warszawa 2018, Legalis.
Kolańska Elżbieta, Świadomość odpowiedzialnego pożyczania, Prakseologia 2012/152.
Korenik Dorota, Odpowiedzialność banku komercyjnego. Próba syntezy, Difin, Warszawa 2009.
Kostecki Michał M., Homo Oeconomicus. Aforyzmy, maksymy, sentencje, Wydawnictwo Obis, Warszawa 2011.
Krasnodębska-Tomkiel Małgorzata, Misselling, czyli sprzedaż nieetyczna, Gazeta Bankowa 2016/6.
Lewicka-Strzałecka Anna, Etyczne aspekty kredytu, Annales, Etyka w życiu gospodarczym 2010/13/1.
Mica Adriana, Czy anomalia jest nową hybrydą? Półformalne i parabankowe instytucje w sektorze finansowym, w: Iwona Jakubowska-Branicka, Rynek firm pożyczkowych w Polsce. Teoria i praktyka, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2018.
Pachuca-Smulska Beata, Prawo do informacji i edukacji podstawą ochrony interesów konsumenta, w: Maria Królikowska-Olczak, Beata Pachuca-Smulska (red.), Ochrona konsumenta w prawie polskim i Unii Europejskiej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013.
Rogowski Robert, Etyczne problemy w pracy na podstawie opinii pracowników wybranych banków, Annales. Etyka w życiu gospodarczym 2016/3.
Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Kryzys na rynku finansowym a problem odpowiedzialnego udzielania kredytów konsumenckich, w: Wiesława Miemiec, Krystyna Sawicka (red.), Instytucje prawnofinansowe w warunkach kryzysu gospodarczego, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2014.
Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Manipulowanie informacją w zakresie odpłatności za usługi bankowe i prawne mechanizmy przeciwdziałania tym nadużyciom, w: Wojciech Rogowski (red.), Nowe koncepcje i regulacje nadzoru finansowego: nadzór makrostabilnościowy, nadzór bankowy SKOK, instrumenty finansowe, Oficyna Allerhanda, Kraków 2014.
Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Nieuczciwe praktyki na rynku bankowych usług konsumenckich, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Ochrona prawna klienta na rynku usług bankowych, Wydawnictwo Lex Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Ochrona prawna kredytobiorcy-konsumenta w świetle najnowszych
projektowanych regulacji prawnych, w: Małgorzata Ganczar, Elżbieta Sługocka-Krupa (red.), Ochrona konsumenta i jej współczesne wyzwania, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.
Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów na rynku usług finansowych ze szczególnym uwzględnieniem rynku usług bankowych na przykładzie wybranych najnowszych decyzji Prezesa UOKiK, internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2014/5(3).
Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Usługi finansowe – dobrodziejstwo i (czy) zagrożenie dla konsumentów? Czy ochrona konsumenta usług finansowych jest obecnie efektywna i wystarczająca?, w: Monika Jagielska, Elżbieta Sługocka-Krupa, Krzysztof Podgórski (red.), Ochrona konsumenta na rynku usług, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2016.
Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Paleczna Magdalena, Idea odpowiedzialnego kredytowania na rynku niebankowych kredytów konsumenckich w Polsce, internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2018/6 (7).
Solarz Małgorzata, Ochrona konsumenta a wykluczenie finansowe stanowiące wynik niewłaściwego zarządzania ryzykiem finansowym codzienności, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu – Finanse na rzecz zrównoważonego rozwoju. Gospodarka – etyka – środowisko 2014/330.
Solarz Małgorzata, Wiktymizacja klientów bankowych w Polsce – przyczyny i wybrane sposoby ograniczania, Rozprawy Ubezpieczeniowe. Konsument na rynku usług finansowych, nr 27 (1/2018).
Sroczyński Jarosław, Misselling: nowy rodzaj zakazanej praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2016/4.
Szpringer Włodzimierz, Społeczna odpowiedzialność banków. Między ochroną konsumenta a osłoną socjalną, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
https://kapitalni.org/pl/artykuly/jak-porownac-oferty-kredytow-konsumenckich,73,211
http://www.forum-bankowe.pl/praca-w-banku/
https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleId=62493&p_id=18; stan na 04.11.2018 r.
https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=14863; stan na 06.11.2018 r.
Kodeks Etyki Bankowej (Zasady Dobrej Praktyki Bankowej) dostępny pod adresem: https://zbp.pl/public/repozytorium/dla_konsumentow/rekomendacje/KEB_final_WZ.pdf
Komunikat prasowy Provident S.A. podkreślono, że etyka jest kluczem do sukcesu w biznesie, http://media-provident.pl/pr/367821/etyka-klucz-do-sukcesu-w-biznesie; stan na 09.11.2018 r.
Raport Analityczny „Rynek Firm Pożyczkowych” opracowanego przez NWAI Dom Maklerski wynika, że w 2015r. wartość sum udzielonych kredytów konsumenckich przez niebankowy sektor pożyczkowy wyniosła 5,2 mld zł i była to wartość dwukrotnie wyższa niż w 2010 r., https://www.nwai.pl/uploaded_files/15059825961000_rynek-firm-pozyczkowych-raport-nwai.pdf; stan na 04.11.2018 r.
Raport PwC Rynek firm pożyczkowych, który prezentuje dane dotyczące rynku pożyczkowego na przestrzeni lat 2006-2013, https://www.pwc.pl/pl/publikacje/assets/pwc_raport_rynek_firm_pozyczkowych.pdf
Raport z Kontroli Reklam Pozabankowych Instytucji Finansowych Oferujących Pożyczki Konsumentom – Reklama Parabanków, Poznań 2013, https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=10415
Sprawozdania z działalności Rzecznika Finansowego za 2017 r. oraz uwag o stanie przestrzegania prawa i interesów klientów podmiotów rynku finansowego. Dane statystyczne,https://rf.gov.pl/files/22778__5317__Sprawozdanie_Rzecznika_Finansowego_za_2017_r_.pdf; stan na 06.11.2018 r.
Sprawozdanie Rzecznika Finansowego i jego biura z działalności w 2016r.,https://rf.gov.pl/files/22558__5312__Sprawozdanie_Rzecznika_Finansowego_za_2016_r_.pdf; stan na 06.11.2018 r.
Zasady Dobrych Praktyk Przedsiębiorstw Zrzeszonych w Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, dostępne pod adresem: http://www.kpf.pl/pliki/etyka/zasady_dobrych_praktyk_01.09.2017.pdf
