Hadrian wobec dzieci żołnierzy – uwagi na tle epistula hadriani de bonorum possesione liberis militium danda

Abstrakt

Opracowanie poświęcone jest analizie przywileju nadanego żołnierzom armii rzymskiej przez cesarza Hadriana w odniesieniu do prawa dziedziczenia przez ich dzieci pochodzące ze związ­ków pozamałżeńskich. Począwszy od I w. n.e., żołnierze służący w legionach nie mogli zawrzeć ważnego małżeństwa. Wprowadzenie takiego uregulowania tłumaczy się najczęściej troską o utrzymanie disciplina militaris. W konsekwencji związki żołnierzy posiadających obywatel­stwo rzymskie z obywatelkami rzymskimi lub peregrynkami nie rodziły żadnych skutków praw­nych, nawet mimo potencjalnego istnienia conubium pomiędzy partnerami. Dzieci pochodzące z takich związków (liberi illegitimi) nie wchodziły pod władzę swoich ojców ani nie nabywały praw spadkowych w jego rodzinie. Żołnierz mógł jedynie powołać do dziedziczenia pozamał­żeńskie dziecko, mające status prawny Latyna lub peregryna, sporządzając testament żołnierski (testamentum militis). W liście wydanym w 119 r. n.e. cesarz Hadrian usunął tę niedogodność, pozwalając dziedziczyć żołnierskim liberi illegitimi także wówczas, gdy żołnierz nie pozostawił testamentu. Byli oni powoływani do spadkobrania w klasie unde cognati. Autorzy przybliżają okoliczności ogłoszenia przywileju i omawiają skutki, jakie wywołał on na gruncie rzymskiego prawa spadkowego.