Uprawnienia samozatrudnionych matek związane z rodzicielstwem – wybrane problemy
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2019/113/1Słowa kluczowe:
uprawnienia rodzicielskie matek, samozatrudnienie, prawo pracy, zasiłek macierzyński, ubezpieczenie choroboweAbstrakt
Przedmiot badań: Przedmiotem badań są uprawnienia samozatrudnionych matek związane z rodzicielstwem. Ustawodawca polski przyznaje im prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, o ile podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.
Cel badawczy: Autor zastanawia się nad zasadnością rozszerzania prawnej ochrony rodzicielstwa na samozatrudnione matki. Stawia tezę, iż de lege lata zakres uprawnień rodzicielskich matek pracujących na własny rachunek nie jest wystarczający w porównaniu do sytuacji pracownic, co zdaniem autora narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa.
Metoda badawcza: W artykule zastosowano kilka metod badawczych. Najważniejsze znaczenie miała metoda logiczno-językowa. Wykorzystano również metodę aksjologiczną oraz historyczną.
Wnioski: Autor pozytywnie ocenia samą koncepcję objęcia samozatrudnionych matek ochroną w zakresie rodzicielstwa. Niestety sposób unormowania przez polskiego ustawodawcę mechanizmów wprowadzających tę ochronę budzi daleko idące wątpliwości. Ustawodawca na dzień dzisiejszy nie chroni należycie zdrowia i życia samozatrudnionych matek pracujących na własny rachunek, a także ich dzieci, przed porodem oraz bezpośrednio po nim. Autor proponuje de lege ferenda rozszerzenie uprawnień rodzicielskich samozatrudnionych matek, w szczególności poprzez wprowadzenie ustawowego wymogu przerwania działalności zarobkowej wobec ubezpieczonej matki, pracującej na własny rachunek w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez okres pierwszych 8 tygodni po porodzie (okres połogu).
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Dyrektywa Rady 92/85/EWG1 z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią, Dz.U. UE L 1992 Nr 348, poz. 1 ze zm.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej z dnia 7 grudnia 2000 r., Dz.U. UE C 2007 Nr 303, poz. 1.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.).
Konwencja Nr 102 MOP z dnia 28 czerwca 1952 r. dotycząca minimalnych norm zabezpieczenia społecznego, Dz.U. z 2005 r., nr 93, poz. 775.
Konwencja Nr 103 MOP z dnia 28 czerwca 1952 r. dotyczącą ochrony macierzyństwa, Dz.U. z 1976 r., nr 16, poz. 99.
Konwencja Nr 3 MOP z dnia 29 października 1919 r. dotycząca zatrudnienia kobiet przed i po porodzie.
Konwencja ONZ z dnia 18 grudnia 1979 w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Dz.U. z 1982 r., nr 10, poz. 71.
Konwencja ONZ z dnia 20 listopada 1989 r. o prawach dziecka, Dz.U. z 1991 r., nr 120, poz. 526.
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z dnia 19 grudnia 1966 r., Dz.U. z 1977 r., nr 38, poz. 169.
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 300 ze zm.
Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2015 r., poz. 1268.
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1368 ze zm.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1040 ze zm.
Zalecenie Nr 95 MOP z dnia 28 czerwca 1952 r. dotyczące ochrony macierzyństwa.
Babińska-Górecka Renata, Uprawnienia związane z rodzicielstwem osób wykonujących pracę zarobkową, w: Grzegorz Goździewicz (red.), Umowa o pracę a umowa o zatrudnienie, Warszawa 2018, s. 127–151.
Boruta Irena, W sprawie przyszłości prawa pracy, PiZS 2005/4, s. 3–12.
Czerniak-Swędzioł Justyna, Zakres uprawnień rodzicielskich członka najbliższej rodziny w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w: Justyna Czerniak-Swędzioł (red.), Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, Warszawa 2016, s. 24–37.
Duraj Tomasz, Funkcja ochronna prawa pracy a praca na własny rachunek, w: Anna Napiórkowska, Beata Rutkowska, Mikołaj Rylski (red.), Ochronna funkcja prawa pracy. Wyzwania współczesnego rynku pracy, Toruń 2018, s. 37–56.
Duraj Tomasz, Prawna perspektywa pracy na własny rachunek, w: Elżbieta Kryńska (red.), Praca na własny rachunek – determinanty i implikacje, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2007, s. 19–51.
Gersdorf Małgorzata, Między ochroną a efektywnością. Systemowe i terminologiczne aspekty objęcia cywilnoprawnych umów o zatrudnienie ustawodawstwem pracy, PiZS 2019/1, s. 2–5.
Godlewska-Bujok Barbara, Uprawnienia związane z rodzicielstwem – nowa odsłona, PiZS 2015/9, s. 17–22.
Jędrasik-Jankowska Inetta, Niektóre regulacje prawne ubezpieczenia chorobowego, rentowego i wypadkowego a konstytucyjna zasada równości i sprawiedliwości, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 2015/LXII/2, s. 81–92.
Latos-Miłkowska Monika, Ochrona rodzicielstwa osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, PiZS 2019/1, s. 71–80.
Mędrala Małgorzata, Uprawnienia rodzicielskie niepracowników na gruncie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w: Justyna Czerniak-Swędzioł (red.), Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, Warszawa 2016, s. 65–85.
Sobczyk Arkadiusz, Prawo dziecka do opieki rodziców jako uzasadnienie dla urlopu i zasiłku macierzyńskiego, PiZS 2015/9, s. 11–16.
Świątkowski Andrzej M., Międzynarodowe prawo pracy, T. I, Międzynarodowe publiczne prawo pracy – standardy międzynarodowe, vol. 3, Warszawa 2008, s. 294–304.
