Budżetowe, społeczne i gospodarcze znaczenie podatku od towarów i usług w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2019/113/19Słowa kluczowe:
podatki, podatek od towarów i usług, właściwości podatków pośrednich, funkcje podatkowe, baza podatkowa, koszty podatkoweAbstrakt
Przedmiot badań: Obowiązujący w Polsce podatek od towarów i usług został skonstruowany i wprowadzony do systemu podatkowego w latach 90-tych ubiegłego wieku, tj. w okresie transformacji gospodarczej. Ówczesne uwarunkowania gospodarcze sprzyjały wdrażaniu instrumentów przyspieszających tempo przechodzenia od gospodarki uspołecznionej do gospodarki rynkowej. W okresie obowiązywania był poddany licznym nowelizacjom celem dostosowania go do warunków gospodarki rynkowej, zasad wynikających z współczesnych teorii podatkowych czy implementowania umów międzynarodowych oraz prawa wspólnotowego. Konsekwencją licznych zmian podatkowych jest erozja prawa podatkowego, wzrost kosztów podatkowych oraz niestabilność. Z tego względu zarówno praktycy, jak i przedstawiciele świata nauki wskazują na potrzebę reformy systemu podatkowego, a zatem także podatku od towarów i usług. W tym kontekście zasadne jest podjęcie rozważań, co do określenia jego znaczenia w wymiarze budżetowym, społecznym i gospodarczym.
Cel badawczy: Niniejszy artykuł ma na celu określenie znaczenia podatku od towarów i usług w ujęciu budżetowym, gospodarczym i społecznym. W związku z powyższym sformułowano tezę badawczą, zgodnie z którą podatek od towarów i usług stanowi istotne źródło wpływów budżetowych, natomiast jego charakter czyni go efektywnym instrumentem interwencji państwa w życie społeczne i gospodarcze. Dyskurs prowadzony jest w powiązaniu z prezentacją funkcji podatków w gospodarce rynkowej, koncepcją państwa oraz właściwościami tego podatku. Wykorzystując dane statystyczne, określono znaczenie badanego podatku jako źródła wpływów budżetowych. Pośredni charakter podatku wykorzystano jako determinantę jego znaczenia w ujęciu społecznym, natomiast jego gospodarcze znaczenie zostało przedstawione w oparciu o stymulacyjny charakter.
Metoda badawcza: W opracowaniu zastosowano metodę analizy aktów prawnych, piśmiennictwa w powiązaniu z metodą dedukcji.
Wyniki: Podatek od towarów i usług stanowi istotne źródło dochodów budżetowych państwa oraz w ograniczonym zakresie może być wykorzystywany jako instrument interwencji państwa w procesy gospodarcze oraz społeczne.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2019 r., poz. 900 t.j.).
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. tj. z dnia 9 listopada 2018 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2018 r., poz. 2174 t.j.).
Adamczyk Adam, Czyż Marek, Wydajność fiskalna podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu 2015/5, Poznań, s. 149–158.
Adamczyk Adam, Kluzek Marta, Stopień realizacji zasady neutralności podatku VAT w państwach Unii Europejskiej – próba kwantyfikacji, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2018/358, s. 9–22.
Bernal Arkadiusz, Do Small Value-Added Tax Rate Decreases on Groceries Imply Lower Prices for Consumers?, Eastern European Economics 2018/56, Poznań, s. 81–98.
Dzwonkowski Henryk, Ordynacja podatkowa. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2019.
Felis Paweł, Wybrane współczesne społeczno-ekonomiczne uwarunkowania reformy systemu podatkowego. Dylematy reformy systemu podatkowego w Polsce, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2016.
Grądalski Feliks, Teoretyczne aspekty reformowania systemu podatkowego – zarys modelu referencyjnego dla Polski, w: Janusz Ostaszewski (red.), O nowy ład podatkowy w Polsce SGH, Warszawa 2007.
Grycuk Adrian, Podatek CIT jako narzędzie polityki gospodarczej, INFOS nr 4, Biuro Analiz Sejmowych, Warszawa 2010, s. 1–4.
Guziejewska Beata, Dysfunkcje systemu podatków bezpośrednich i pośrednich w Polsce, Zeszyty Naukowe 2011/10, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków, s. 165–179.
Kuzińska Hanna, Wzrost roli podatków pośrednich w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica 2008/218, Łódź, s. 329–346.
Mastalski Ryszard, Prawo podatkowe a gospodarka, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Zeszyt 2005/3, s. 5–17.
Mirek Ireneusz, Podatek akcyzowy – niezbędne i możliwe korekty. Dylematy reformy systemu podatkowego BAS, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2016.
Olchowicz Irena, Felis Paweł, Jamroży Marcin, Szlęzak-Matusewicz Joanna, VAT w działalności gospodarczej, wyd. II, Difin, Warszawa 2015.
Sosnowski Michał, Sprawność fiskalna podatków dochodowych, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia 2016/5, Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2016, s. 43–53.
