Stan badań klimatu Poznania ze szczególnym uwzględnieniem pola temperatury i zjawiska miejskiej wyspy ciepła
Abstrakt
W artykule przedstawiono zestawienie i najważniejsze wyniki prac dotyczących klimatu Poznania, które podzie-lono na dwie grupy. W pierwszej kolejności zaprezentowano prace, w których autorzy wykonali analizy na podstawie elementów meteorologicznych, zanotowanych na stacji Poznań-Ławica. Następnie przedstawiono i szerzej omówiono wyniki prac, bazujące na danych pomiarowych nie tylko ze wspomnianej stacji, ale również pochodzących z sieci stacji miejskich. W tej części opracowania przedstawiono zagadnienia dotyczące m.in. miejskiej wyspy ciepła, powierzchniowej wyspy ciepła na podstawie zdjęć satelitarnych, związków miejskiej wyspy ciepła z cyrkulacją atmosferyczną oraz cech charakterystycznych temperatury powietrza i temperatury powierzchni czynnej w typach obszarów wg Corine Land Cover. Zwrócono również uwagę na zagadnienie modelowania temperatury powietrza w mieście na podstawie danych satelitarnych i danych in situ z sieci stacji miejskich. Na podstawie obecnego stanu badań klimatu Poznania można stwierdzić, że obserwowane zmiany temperatury powietrza nawiązują do obserwowanych w innych stacjach meteorologicznych na obszarze Polski. Uwagę zwraca duży wzrost średniej rocznej temperatury powietrza obserwowany od połowy lat 80. ubiegłego wieku wynoszący około 0,5°C na 10 lat. Średnia roczna intensywność miejskiej wyspy ciepła wynosi niewiele ponad 1,0°C. Coraz częściej obserwowane są fale upa-łów, a zjawiska fal chłodu występują coraz rzadziej.
Bibliografia
Bednorz E. 2003a. Snow cover in Poznań in the winters of 1990–1999. W: J. Pyka, M. Dubicka, A. Szczepankiewicz-Szmyrka, M. Sobik, M. Błaś (red.) Man and climate in the 20th century. Acta Universitatis Wratislaviensis No 2542, Studia Geograficzne 75: 310-320.
Bednorz E. 2003b. Wstępne porównanie średniej dobowej temperatury powietrza dwóch stacji meteorologicznych w rejonie Poznania. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geo-grafia Fizyczna 54: 21-25.
Bednorz E. 2013. Heavy snow in Polish–German lowlands–Large-scale synoptic reasons and economic impacts. Weather and Climate Extremes 2: 1-6.
BernasM., Kolendowicz L. 2013. Wpływ cyrkulacji at-mosferycznej na występowanie ekstremalnych opadów w Poznaniu w latach 1920–2010. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 64: 7-27.
Busiakiewicz A. 2011. Dynamika miejskiej wyspy ciepła na obszarze Poznania w świetle wybranych elementów meteorologicznych. Rozprawa dok-torska – manuskrypt, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Czernecki B., Półrolniczak M., Kolendowicz L., Marosz M., Kendzierski S., Pilguj N. 2017. Influence of the atmospheric conditions on PM10 concentrations in Poznań, Poland. Journal of At-mospheric Chemistry 74, 1: 115-139.
Koczorowska R. 1995. Rozkład podstawowych parametrów meteorologicznych w wybranych punk-tach Poznania. Gazeta Obserwatora IMGW 44, 1: 10.
Koczorowska R., Farat R. 2006. Specyfika warunków termicznych i wiatrowych aglomeracji poznańskiej (The specificity of thermal and wind condition of Poznań agglomeration). IMGW, Poznań.
Kolendowicz L. 1991. Wpływ typów cyrkulacji atmos-fery wg klasyfikacji B. Osuchowskiej-Klein na pojawienie się burz w Poznaniu w latach 1954–1965. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 42: 133-150.
Kolendowicz L. 1992. Typy cyrkulacji atmosfery a występowanie dni z burzą w Poznaniu w latach 1951–1990. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 44: 103-114.
Kolendowicz L. 1999. Zmniejszenie częstości dni z bu-rzą na przełomie czerwca i lipca w Poznaniu w latach 1961–1990. Przegląd Geofizyczny XLIV, 1-2: 73-78.
Kolendowicz L. 2003. Variability of thunderstorm activity in Poznań. W: J. Pyka, M. Dubicka, A. Szczepankiewicz-Szmyrka, M. Sobik, M. Błaś (red.) Man and climate in the 20th century. Acta Universitatis Wratislaviensis No 2542, Studia Geograficzne 75: 335-346.
Kolendowicz L. 2007. Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na występowanie dni z burzą w Poznaniu w latach 1951–2000. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 58: 81-89.
Kolendowicz L., Czernecki B., Półrolniczak M., Tasza-rek M., Tomczyk A.M., Szyga-Pluta K. 2018. Homogenization of air temperature and its long-term trends in Poznań (Poland) for the period 1848–2016. Theoretical and Applied Climatology: 1-14.
Majkowska A. 2015. Charakterystyka miejskiej wyspy ciepła w Poznaniu w 2014 roku przy wykorzystaniu danych satelitarnych MODIS. Praca dy-plomowa – Studium Podyplomowe Geoinfor-macja, manuskrypt.
Majkowska A., Kolendowicz L., Półrolniczak M., Hauke J., Czernecki B. 2017. The urban heat island in the city of Poznań as derived from Landsat 5 TM. Theoretical and Applied Climatology 128, 3-4: 769-783.
Majkowska-Juskowiak A. 2018. Estymacja wpływu pokrycia terenu na rozkład temperatury po-wierzchni czynnej i powietrza w Poznaniu na podstawie danych satelitarnych Landsat oraz danych pomiarowych. Rozprawa doktorska – manuskrypt, WNGiG, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
PółrolniczakM. 2009. Międzydobowe zmiany ciśnienia atmosferycznego w Poznaniu na tle cyrkulacji atmosferycznej. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 60: 115-132.
Półrolniczak M. 2010. Bioklimat Poznania na tle mechanicznych bodźców biometeorologicznych w latach 1951–2000. W: E. Bednorz, L. Kolendowicz (red.) Klimat Polski na tle klimatu Eu-ropy. Zmiany i ich konsekwencje. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 107-119.
Półrolniczak M., Kolendowicz L., Majkowska A., Czer-necki B. 2017. The influence of atmospheric circulation on the intensity of urban heat island and urban cold island in Poznań, Poland. Theoretical and Applied Climatology 127, 3-4: 611-125.
PółrolniczakM., Tomczyk A.M., Kolendowicz L. 2018. Thermal conditions in the city of Poznań (Poland) during selected heat waves. Atmosphere 9 (1), 11: 1-15.
Szczerbacki M. 1967. Klimat miasta Poznania. W: J. Jankowiak (red.) Zagadnienia klimatu i warunków higienicznych na obszarze Poznania i strefy podmiejskiej. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Komisja Upowszechniania Nauki, Poznań: 11-46
Szyga-Pluta K. 2003. Cloud types in Kołobrzeg, Poznan and Wieluń in the months with the lowest and highest cloudines. W: J. Pyka, M. Dubicka, A. Szczepankiewicz-Szmyrka, M. Sobik, M. Błaś (red.) Man and climate in the 20th century. Acta Universitatis Wratislaviensis No 2542, Studia Geograficzne 75: 304-309.
Szyga-Pluta K. 2009. Typy cyrkulacji atmosfery a rodzaje chmur w Poznaniu. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 60: 133-145.
Szyga-Pluta K. 2010. Zachmurzenie w Moskwie i w Po-znaniu W: L. Kolendowicz (red.) Klimat Polski na tle klimatu Europy. Warunki cyrkulacyjne i radiacyjne. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 157-170.
Szyga-Pluta K. 2011. Zmienność termicznych pór roku w Poznaniu. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 62: 181-195.
Szyga-Pluta K. Półrolniczak M. 2012. Międzydobowe zmiany ciśnienia atmosferycznego w Poznaniu na tle typów cyrkulacji GWL (Grosswetterla-gen). Przegląd Geograficzny 84, 3: 423-435.
Tamulewicz J. 1996. Poznańska seria opadów atmosferycznych w świetle wskaźnika kontynentalizmu pluwialnego. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 47: 115-126.
Tamulewicz J. 1998. Stosunki termiczne Poznania w świetle międzydobowych zmian temperatury powietrza. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 49: 195-203.
Tamulewicz J., Woś A. 1994. Zmiany cech stosunków termicznych powietrza w Poznaniu w przekroju wieloletnim (1848–1990). Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 45: 93-103.
Tomczyk A.M., Półrolniczak M., Kolendowicz L. 2018. Cold waves in Poznań (Poland) and thermal conditions in the city during selected cold waves. At-mosphere 9 (6), 208: 1-13.
Woś A. 1992. Temperatura powietrza poszczególnych pór roku w Poznaniu w przekroju wieloletnim. Badania fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna 44: 177-183.
Copyright (c) Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
