Bedrock characteristics of selected covered karst sites in the Małopolska Upland
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2021/111/1Słowa kluczowe:
karst landform, Mesozoic surface, digital terrain model, undrained depressionsAbstrakt
The article describes the nature of the bedrock in areas in the Małopolska Upland where landforms associated with covered karst processes occur. It seeks to find a relationship between geological structure and the potential for covered karst processes to develop. To this end, it includes a review of the literature on the geological structure of three areas in the mesoregions of Wzgór-za Opoczyńskie, Niecka Włoszczowska and Niecka Solecka. Two of the three sites are located in an area of limestone karst, and the third (located in Niecka Solecka) is an area of gypsum karst. All three sites were filled with sediment in the Holocene, but the forms being studied probably formed much earlier. The author also attempts to reconstruct the relief of the Mesozoic surface as digital terrain models. For this purpose, data was taken from geological drillings contained in geological maps of Poland and developed using GIS software. According to digital terrain models in the form of 3D views all three investigated sites are locat-ed in a depressions in the Mesozoic surface (on the slopes or bottom of the basin). That location and low thickness of impervi-ous deposits has caused that migration of underground water, which can affect karstified rocks with increased intensity.
Bibliografia
Andrews B.D., Gares P.A., Colby J.D. 2002. Techniques for GIS modeling of coastal dunes. Geomorphology 48: 289-308.
Brzozowicz D. 2016a. Geneza i rozwój małych zagłębień bezodpływowych na północ od Paradyża. Maszynopis pracy magisterskiej. WNG UŁ.
Brzozowicz D. 2016b. Stadia rozwoju zapadlisk krasowych w Daleszewicach koło Paradyża. Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie 5: 12-16.
Brzozowicz D. 2018. Analiza litologii osadów podłoża zagłębień bezodpływowych krasu reprodukowanego w północnej części Wzgórz Opozyńskich. In: M. Bogusz, M. Wojcieszak, P. Rachwał (eds.) Poszerzamy horyzonty. t. IX. Wyd. Mateusz Weiland Network Solutions Słupsk: 256-262.
Brzozowicz D., Forysiak J. 2016. Warunki funkcjonowania i rozwój torfowiska w zagłębieniu krasowym w okolicach Paradyża. Acta Geographica Lodziensia 105: 69-79.
Gałka M. 2006. Warunki wodne. Objaśnienia do mapy geośrodowiskowej Polski, arkusz Busko Zdrój (917). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 16-20.
Głazek J. 1989. Paleokarst of Poland. In: P. Bosák, D. Ford, J. Głazek, I. Horaček (eds.) Paleokarst: A systematic and regional review. Elsevier, Amsterdam: 77-105.
Janiec J. 1988. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, arkusz Żarnów. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
Janiec J. 1993. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Żarnów. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
Kaziuk H., Nowak B. 1999. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, arkusz Ostrowy. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
Kaziuk H., Nowak B. 2014. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ar-kusz Ostrowy. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
Kobojek S. 2004. Osady zagłębień bezodpływowych na Wyżynie Wieluńskiej. In: A. Kostrzewski (ed.) Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Wyd. Nauk. UAM, Poz-nań: 181-195.
Kobojek S., Nalej M. 2008. Formy krasu reprodukowanego w południowej części Wyżyny Wieluńskiej. Landform Analysis 9: 247-250.
Kondracki J. 1998. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
Liszka P., Guzik M., Zembal M. 2000. Mapa hydro-geologiczna Polski, arkusz Ostrowy (809). Państwowy Instytut Geologiczna, Warszawa.
Liszkowski J. 1967. Podstawy klasyfikacji zjawisk i procesów krasowych dla potrzeb praktyki inżyniersko-geologicznej i hydrogeologicznej. Przegląd Geologiczny 5: 225-230.
Łojek J. 2019. Warunki rozwoju krasowych form wertebowych w wyżynnej części międzyrzecza Wisły i Bugu w świetle analiz przestrzennych i rekonstrukcji paleośrodowiskowych. Praca doktorska. Zakład Geomorfologii i Paleogeografii UMCS, Lublin.
Łyczewska J. 1972a. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, arkusz Busko-Zdrój. Wyd. Geol., Warszawa.
Łyczewska J. 1972b. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Busko-Zdrój. Wyd. Geol., Warszawa.
Mapa hydrograficzna Polski arkusz M-34-27-C. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa.
Marks L., Dzierżek J., Janiszewski R., Kaczorowski J., Lindner L., Majecka A., Makos M., Szymanek M., Tołoczko-Pasek A., Woronko B. 2016. Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland. Acta Geologica Polonica 66(3): 403-427.
Mizerski W. 2020. Geologia Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Nowak W.A. 1971. Kras reprodukowany wschodniej części Wyżyny Częstochowskiej. Folia Geographica, Series Geographica Physica 5: 65-85.
Nowak W.A. 1993. Skrasowienie podziemne wapieni i jego odzwierciedlenie w rzeźbie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej w rejonie Częstochowy. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej 21: 9-157.
Okupny D., Jucha W. 2020. Znaczenie warunków geologicznych i geomorfologicznych dla roz-woju i współczesnego stanu torfowisk Niecki Nidziańskiej. Przegląd Geologiczny 68(2): 135-144.
Rdzany Z. 2009. Rekonstrukcja przebiegu zlodowacenia warty w regionie łódzkim. Wyd. UŁ, Łódź.
Różycki S. 1946. Przyczynki do znajomości krasu Polski. I. Kras opoczyński. Przegląd Geograficzny 20: 107-127.
Rutkowski J. 1986. Budowa geologiczna Niecki Nidziańskiej. Studia Ośrodka Dokumentacji Fi-zjograficznej 14: 35-61.
Szczepanek K. 1971. Kras staszowski w świetle ba-dań paleobotanicznych. Acta Paleobotanica 12(2): 63-140.
Szubert M. 2007. Geoinformatyka w geomorfologii na przykładzie badań geomorfologicznych na Wyżynie Wieluńskiej i Częstochowskiej. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji 17b: 759-768.
Urban J. 2015. Warunki rozwoju i wiek krasu w gip-sach Niecki Soleckiej. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 462: 125-152.
Veress M. 2016. Covered karsts. Springer, Dordrecht.
Walczowski A. 1964. Zjawiska krasowe południowo-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sec. B 19(2): 29-62.
Zieliński A. 2013. Rozwój jezior krasowych w Niecce Połanieckiej. Wyd. Uniw. Jana Kochanowski-ego, Kielce.
