Młodzież wiejska na polskich uniwersytetach – dynamika zmian w latach 2006–2018
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.4/5Słowa kluczowe:
uniwersytet, nierówności w dostępie do studiów, młodzież wiejskaAbstrakt
Niniejszy artykuł skupia się na analizach dostępu młodzieży wiejskiej do studiów uniwersyteckich w Polsce. Podstawą źródłową analiz są dane z lat 2006–2018, które obejmują pełne populacje studentów z trzech uniwersytetów o różnym prestiżu naukowym usytuowanych w ośrodkach różnej wielkości. Z zebranych informacji wyłaniają się następujące tendencje. Po pierwsze, obserwujemy zwiększenie wskaźników obecności młodzieży wiejskiej w strukturze badanych uniwersytetów. Po drugie, zwiększyła się obecność młodzieży wiejskiej na uniwersytetach niezależnie od ich prestiżu naukowego i wielkości ośrodka, w którym funkcjonują; dotyczy to wszystkich typów i stopni powadzonych studiów (I stopnia, II stopnia, III stopnia oraz studiów jednolitych magisterskich). Po trzecie, pomimo zwiększających się wskaźników obecności młodzieży wiejskiej na uniwersytetach dystanse – mierzone typem miejsca zamieszkania studentów – pomiędzy uczelniami o różnej pozycji naukowej pozostały bez zmian.
Bibliografia
Antonowicz Dominik, Krzysztof Wasielewski, Jarosław Domalewski. 2020. “Expect the unexpected? The rural youth, demographic decline and public universities of Poland”. Tertiary Education and Management (w druku).
Antonowicz Dominik. 2015. Digital players in an analogue world: Higher education in Poland in the post-massification era. In: Access and expansion post-massification opportunities and barriers to further growth in higher education participation, B. Jongbloed, H. Vossensteyn (eds.), 63–82. London: Routledge. DOI: 10.4324/9780203829776.
Antonowicz Dominik, Bartosz Gorlewski. 2011. Demograficzne tsunami. Raport Instytutu Sokratesa na temat wpływu zmian demograficznych na szkolnictwo wyższe do 2020 roku. Warszawa: Instytut Sokratesa. https://wwsi.edu.pl/upload/large/Demograficzne_Tsunami_Instytut_Sokratesa.pdf [dostęp: 30.11.2020]
Antonowicz Dominik, Magdalena Krawczyk-Radwan, Dominika Walczak. 2011. „Rola marki dyplomu w perspektywie niżu demograficznego w Polsce (2010—2020)”. Nauka i Szkolnictwo Wyższe 1(37): 87–105.
Biegańska Jadwiga. 2019. Społeczno-geograficzny wymiar przemian stref podmiejskich w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
CBOS . 2017. Czy warto się kształcić? Komunikat z badań nr 62. Warszawa: CBOS. https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_062_17.PDF. [dostęp: 12.07.2020].
Czarnecki Krzysztof. 2015: „Uwarunkowania nierówności horyzontalnych w dostępie do szkolnictwa wyższego w Polsce”. Nauka i Szkolnictwo Wyższe 1(45): 161–189.
Diagnoza społeczna. 2013. Warunki i jakość życia Polaków, J. Czapiński, T. Panek (red.). Warszawa. http://ce.vizja.pl/en/issues/volume/7/issue/3.1. [dostęp: 15.07.2020].
Długosz Piotr. 2013. „Sytuacja absolwentów studiów wyższych na rynku pracy a jakość wykształcenia”. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy 33: 43–54.
Frenkel Izasław, Andrzej Rosner, Monika Stanny. 2019. Kształtowanie się populacji ludności wiejskiej. W: Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin (red.), 77–117, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Halamska Maria, Monika Stanny, Jerzy Wilkin. 2019. Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Herbst Mikołaj, Jakub Rok. 2014. “Equity in an educational boom: Lessons from the expansion and marketisation of tertiary schooling in Poland”. European Journal of Education 49(3): 435–450.
Jasiński Mikołaj, Marek Bożykowski, Agnieszka Chłoń-Domińczak, Tomasz Zając, Mateusz Żółtak. 2017. “Who gets a job after graduation? Factors affecting the early career employment chances of higher education graduates in Poland”. Edukacja 4(143): 17–30.
Kopycka Katarzyna. 2020. “Higher education expansion, system transformation, and social inequality. Social origin effects on tertiary education attainment in Poland for birth cohorts 1960 to 1988”. Higher Education DOI: 10.1007/s10734-020-00562-x.
Kwiek Marek. 2010. Transformacje uniwersytetu. Zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kwiek Marek. 2015. Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kwiek Marek. 2017. „Prywatyzacja i deprywatyzacja: od ekspansji (1990–2005) do implozji (2006–2025) systemu szkolnictwa wyższego w Polsce”. Nauka 1: 39–67.
Lucas Samuel R. 2001. “Effectively maintained inequality: Education transitions, track mobility, and social background effect”. American Journal of Sociology 106(6): 1642–1690.
Marszałek Anna. 2010. Rola uczelni w regionie. Warszawa: Difin.
Misztal Bronisław. 2000. Prywatyzacja wyższego wykształcenia w Polsce. Wyzwania w świetle transformacji systemowej. W: Prywatyzacja szkolnictwa wyższego w Polsce, B. Misztal (red.), 15–39. Kraków: Universitas.
Perspektywy 2020: Ranking szkół wyższych 2020. http://ranking.perspektywy.pl/2020/. [dostęp: 11.07.2020].
Sawiński Zbigniew. 2018. Social change, educational expansion, and inequality in access to education. In: Dynamics of class and stratification in Poland, I. Tomescu-Dubrow, K.M. Słomczyński, H. Domański, J. K. Dubrow, Z. Sawiński, D. Przybysz (eds.), 111–134. Budapest: Central European University Press.
Sobczak Anna. 2018. „Zjawisko przeedukowania i inflacji dyplomu akademickiego – na przykładzie społeczeństwa amerykańskiego”. Studia Edukacyjne 49: 431–444.
Stankiewicz Łukasz. 2014. „Spór o edukację wyższą w perspektywie teorii dóbr pozycjonalnych”. Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja 66(2): 109–130.
Szkoły wyższe i ich finanse w 2005 roku. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkoly-wyzsze-i-ich-finanse-w-2005-r,2,2.html?contrast=default. [dostęp: 22.06.2020].
Szkoły wyższe i ich finanse w 2018 roku. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkoly-wyzsze-i-ich-finanse-w-2005-r,2,2.html?contrast=default. [dostęp: 22.06.2020]
Świerzbowska-Kowalik Ewa. 2000. „Wykształcenie środowisk rodzinnych i miejsce zamieszkania jako wyznaczniki szans na podjęcie studiów”. Nauka i Szkolnictwo Wyższe 2(16): 108–135.
Trow Martin. 2007. Reflections on the transition from elite to mass to universal access: Forms and phases of higher education in modern societies since WWII. In: International handbook of higher education, J.F. Forest, P.G. Altbach (eds.), 243–280. Dordrecht: Springer.
Wasielewski Krzysztof. 2012. Zmiany poziomu aspiracji edukacyjnych młodzieży jako efekt adaptacji do nowych warunków społeczno-ekonomicznych. W: Zawirowania systemu edukacji. Z perspektywy socjologicznych warsztatów badawczych, M. Zahorska (red.), 72–84. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wasielewski Krzysztof. 2013. Młodzież wiejska na uniwersytecie. Droga na studia, mechanizmy alokacji, postawy wobec kształcenia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zając Tomasz, Mikołaj Jasiński, Marek Bożykowski. 2017. Does it pay to be a stem graduate? Evidence from the Polish graduate tracking system. Research & Occasional Paper Series: CSHE.13.17. Center for Studies in Higher Education. Berkeley: University of California. https://cshe.berkeley.edu/publications/does-it-pay-be-stem-graduate-evidence-polish-graduate-tracking-system-tomasz-zaj%C4%85c.
Zawistowska Alicja. 2012. Horyzontalne nierówności edukacyjne we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Zysiak Agata. 2016. Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście. Kraków: NOMOS.
