O czasopiśmie

_{Przegląd Socjologiczny jest wydawany przez Łódzkie Towarzystwo Naukowe i finansowany ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznanych na działalność upowszechniającą naukę oraz przez Dziekana Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego}

                         

 

Pragniemy (...) zamanifestować, że pismo nie ma wyrażać poglądów jakiegoś »kierunku« czy »szkoły«, lecz reprezentować polski ruch socjologiczny w ogóle. /Florian Znaniecki w liście do Ludwika Krzywickiego, w związku z przygotowaniem I tomu „Przeglądu Socjologicznego”. październik, 1929 r./

Przegląd Socjologiczny jest najstarszym czasopismem socjologicznym w Polsce. Został założony przez Floriana Znanieckiego, klasyka socjologii polskiej i światowej, w roku 1930. Od wielu lat ukazuje się jako kwartalnik. Zeszyty „Przeglądu Socjologicznego” mają w większości charakter tematyczny. Ponadto publikowane są zeszyty będące wyborem artykułów nadsyłanych do redakcji. Co najmniej jeden zeszyt w roku jest anglojęzyczny z udziałem autorów zagranicznych. Publikowane są wyłącznie teksty oryginalne, wszystkie artykuły są oceniane przez recenzentów zewnętrznych. Poszczególne zeszyty są redagowane przez członków zespołu redakcyjnego, niekiedy przy udziale zaproszonych gości. Szczególną uwagę poświęcamy współczesnym przemianom społecznym, a także socjologicznemu warsztatowi badawczemu.

W latach 1930-1938 ukazało się siedem tomów „Przeglądu…”, jedynego w tym czasie ogólnopolskiego czasopisma poświęconego w całości socjologii. Na łamach „Przeglądu…” publikowali wtedy autorzy, których nazwiska przeszły do historii nauk społecznych (m.in. Aleksander Hertz, Ludwik Krzywicki, Stanisław Ossowski, Stanisław Rychliński, Florian Znaniecki). Dla uczczenia 80-lecia „Przeglądu…” zeszyt LIX/1 (wydany w 2010 r.) poświęcono przedrukom wybranych tekstów przedwojennych (tam również można odnaleźć kompletne spisy treści przedwojennych tomów „Przeglądu …”).

W 1946/7 r. w Łodzi, pod redakcją Józefa Chałasińskiego (w porozumieniu z F. Znanieckim przebywającym w Stanach Zjednoczonych), ukazał się VIII tom „Przeglądu Socjologicznego”, zawierający niektóre artykuły przygotowane do publikacji w 1939 r. Ukazały się jeszcze tomy IX i X, zanim w rezultacie procesu stalinizacji zlikwidowano w Polsce katedry, studia uniwersyteckie, placówki badawcze i wydawnictwa poświęcone socjologii jako „nauce burżuazyjnej”. „Odwilż” Października 1956 pozwoliła na odrodzenie się socjologii akademickiej. Wówczas J. Chałasiński (wraz z zespołem) wznowił wydawanie „Przeglądu…” pod auspicjami Łódzkiego Towarzystwa Naukowego (ŁTN). Pojawiły się wtedy także inne czasopisma socjologiczne, przede wszystkim „Kultura i Społeczeństwo” (założone też przez Chałasińskiego) oraz „Studia Socjologiczne”. Profil naukowy „Przeglądu…” formowany był w tych latach przez Chałasińskiego i jego współpracowników. Stało się to szczególnie wyraźne w latach 60-tych, kiedy Chałasiński – w ramach restrykcji za krytykę polityki PZPR wobec nauki – został pozbawiony stanowisk w PAN i na Uniwersytecie Łódzkim.

Po śmierci J. Chałasińskiego redakcję objął w 1979 r. Jan Lutyński w towarzystwie współpracowników z UŁ: Aantoniny Kłoskowskiej, Jolanty Kulpińskiej, Wacława Piotrowskiego i Jana Szczepańskiego. W latach 80-tych „Przegląd …” koncentrował się na prezentacji badań socjologicznych nad przemianami zachodzącymi w Polsce, co prowadziło do kłopotów z cenzurą. Jaskrawym przykładem jest zeszyt relacjonujący obrady VI Zjazdu Socjologicznego (wrzesień 1981 w Łodzi), który był planowany w ramach tomu XXXV, a ukazał się jako pierwszy zeszyt tomu LV w roku 2006. Jeszcze kilka lat po śmierci J. Lutyńskiego w kwietniu 1988 ukazywały się zeszyty przez niego przygotowane.

W latach 1989-2015 redaktorem naczelnym „Przeglądu Socjologicznego” była Jolanta Kulpińska. Początki jej kadencji prof. Kulpińskiej przypadły na czas przemian ustrojowych, w tym likwidacji cenzury. Dzięki temu, że presja cenzury przestała istnieć, znikła także groźba zatrzymania publikacji poszczególnych zeszytów (co zdarzało się w latach 80tych), a nowy redaktor naczelny korzystał ze swobody w projektowaniu problematyki zeszytów tematycznych. W pierwszych latach 90-tych z oczywistych powodów na łamach „Przeglądu …” dominowały zagadnienia polityczno-społeczne. W latach późniejszych zakres tematyczny publikowanych tekstów rozszerzył się na praktycznie całe spektrum problematyki socjologicznej. W drugiej dekadzie XXI wieku ustabilizował się schemat, zgodnie z którym wśród czterech cokwartalnych zeszytów co najmniej jeden jest anglojęzyczny i co najmniej jeden zawiera artykuły nadesłane przez poszczególnych autorów, natomiast dwa zeszyty z reguły mają określony profil tematyczny. Poprzez dobór autorów oraz recenzentów zewnętrznych „Przegląd …” umocnił swoją pozycję jako jedno z najważniejszych ogólnopolskich czasopism socjologicznych.

Od roku 2016 redaktorem naczelnym czasopisma jest Marek Czyżewski. Utrwalają się wprowadzone przez prof. Kulpińską wzory intensywnej pracy redakcji nad tekstami i pracy z ich autorami. Ta cecha pozytywnie odróżnia „Przegląd Socjologiczny” od wielu innych czasopism naukowych, które w coraz większym stopniu stają się jedynie pośrednikiem między autorami i recenzentami zewnętrznymi. W „Przeglądzie …” recenzje zewnętrzne brane są pod uwagę, lecz ostateczna opinia o tekście (lub o jego kolejnych wersjach) wypracowywana jest przez redakcję. Ponadto do grona redakcyjnego dołączają osoby spoza środowiska łódzkiego, stopniowo następuje także internacjonalizacja czasopisma.

 

    ISSN 0033-2356
e-ISSN  2450-9361