Charakterystyka parametrów fizykochemicznych wód będących siedliskiem ramienic (Charales) w zbiornikach antropogenicznych Zagłębia Dąbrowskiego
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2024/115/5Słowa kluczowe:
zbiorniki antropogeniczne, hydrologia, hydrochemia, zanieczyszczenie wód, bioróżnorodnośćAbstrakt
Działalność antropogeniczna w znaczny sposób przekształca komponenty środowiska przyrodniczego. Obszar Zagłębia Dąbrowskiego został silnie przekształcony w wyniku wieloletniej działalności przemysłowej – głównie przemysłu wydobywczego. W rezultacie powstało wiele wyrobisk oraz zapadlisk, które w dużej mierze rekultywowano w kierunku wodnym. Tego typu akweny, mimo dużej antropopresji, mogą być siedliskiem cennych gatunków fauny i flory. W artykule przedstawiono wyniki analiz chemicznych wód w wybranych zbiornikach antropogenicznych na terenie Zagłębia Dąbrowskiego oraz oceniono, czy nadal występują tam zbiorowiska ramienic (Charales). Prowadzone badania wykazały dużą zdolność przystosowania się ramienic do zmiennych parametrów wód zbiorników.
Bibliografia
Biernat S. 1970. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Katowice. Wyd. Geologiczne. Warszawa.
Burczyk P., Rawicki K., Gałczyńska M., Brysiewicz A., Marciniak A. 2015. Ocena stężenia magnezu i wapnia w wodach gruntowych na terenach rolniczych Pomorza Zachodniego. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 15(3): 15-23.
Dąbska I. 1964. Charophyta – ramienice. PWN, Warszawa.
Dąbska I., Karpiński J. 1954. Ramienice. Klucz do oznaczania gatunków krajowych. PWN, Warszawa.
Dojlido J.R. 1995. Chemia wód powierzchniowych. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok.
Dulias R. 2007. Geomorfologiczne skutki eksploatacji węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych: 8-22.
Fox A.D., Stipniece A. 2023. Interactions between stoneworts (Charales) and waterbirds. Biological Reviews. Online: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/brv.13027 (data ostatniego dostępu: 10.12.2023).
Gabrysiak J. 2012. Wpływ antropopresji na środowisko fizycznogeograficzne Będzina. Z badań nad wpływem antropopresji na środowisko 13: 35-46.
Gąbka M., Pełechaty M., Krupska J., Burchardt L. 2011. Ramienice (Characeae, Charophyta) Wielkopolskiego Parku Narodowego - różnorodność, stan poznania, zagrożenia i ochrony. Prace i Materiały Wielkopolskiego Parku Narodowego: 11-22.
Grochowska J., Tandyrak R. 2009. The influence of the use of land on the content of calcium, magnesium, iron and manganese in water, exemplified in three lakes in the Olsztyn vicinity. Limnological Review 9: 9-16.
Grochowska J., Karpienia M., Tandyrak R., Płachta A., Dziczek J., Gołębiewska A.E., Jędrzejewski P., Tomczak M., Turek M., Zaręba F. 2019. Wstępna ocena chemizmu wód jeziora Bartąg pod Olsztynem i zarys koncepcji jego ochrony. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 19: 5-18.
Jakóbczyk S., Kowalczyk A. 2009. Skład chemiczny wód podziemnych w rejonie zatopionej kopalni piasku Kuźnica Warężyńska w świetle badań modelowych. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 436: 165--174.
Jankowski A. 1986. Antropogeniczne zmiany stosunków wodnych na obszarze uprzemysłowionym i urbanizowanym (na przykładzie Rybnickiego Okręgu Przemysłowego). Prace naukowe UŚ 868. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice.
Krajewski Ł. 2012. Ramienice (Characeae) Zagłębia Dąbrowskiego (S Polska). Natura Silesiae Superioris 13: 13-56.
Kurek S., Paszkowski M., Preidl M. 1994. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Jaworzno. Wyd. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
Machowski R. 2010. Przemiany geosystemów zbiorników wodnych powstałych w nieckach osiadania na Wyżynie Katowickiej. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 2811: 1-182.
Machowski R., Rzętała M. 2020. Zbiornik Pogoria III. Encyklopedia Województwa Śląskiego 7. Instytut Badań Regionalnej Biblioteki Śląskiej, Katowice.
Molenda T. 2011. Naturalne i antropogeniczne uwarunkowania zmian właściwości fizyczno-chemicznych wód w pogórniczych środowiskach akwatycznych. Na przykładzie regionu górnośląskiego i obszarów ościennych. Wyd. Naukowe i Artystyczne GNOME, Katowice.
Pełechaty M., Pukacz A. 2008. Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
Pełechaty M., Pronin E. 2015. Rola roślinności wodnej i szuwarowej w funkcjonowaniu jezior i ocenie ich stanu wód. Studia Limnologica et Telmatologica 9: 25-34.
Pukacz A., Pełechaty M., Schubert H., Blindow I., Raabe U. 2016. Ochrona jezior ramienicowych Ziemi Lubuskiej i Brandenburgii. Polsko – Niemiecki Instytut Badawczy, Słubice.
Rzętała M. 2016. Górnośląskie Pojezierze Antropogeniczne. Encyklopedia Województwa Śląskiego 3. Instytut Badań Regionalnej Biblioteki Śląskiej, Katowice.
Seniczak A., Seniczak S., Nowicka A. 2006. Roztocze (Acari) strefy brzegowej dwóch jezior śródleśnych, o różnej jakości wody, w Borach Tucholskich. Zeszyty Naukowe. Zootechnika 36: 31-38.
Solarski M., Pradela A., Pellinen V.A. 2012. Przemiany sieci hydrograficznej Wyżyny Miechowickiej w latach 1827-1994. Z badań nad wpływem antropopresji na środowisko 13: 81-95.
Wilanowski S., Żaba M. 2016. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Wojkowice (911). Wyd. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
Vargha A., Delaney H.D. 1998. The Kruskal – Wallis Test and Stochastic Homogenity. Journal of Educational and Behavioral Statistics 23(2): 170-192.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
