Zmiany morfologiczne w obrębie doliny Pilicy pomiędzy Sulejowem a Smardzewicami w latach 1968–2016
DOI:
https://doi.org/10.26485/AGL/2024/116/14Słowa kluczowe:
Zbiornik Sulejowski, pomiary batymetryczne, analizy GIS, zamulanie zbiorników, antropopresjaAbstrakt
W artykule podjęto próbę określenia zmian geomorfologicznych dna doliny Pilicy pomiędzy Sulejowem a Smardzewicami koło Tomaszowa Mazowieckiego w okresie od końca lat 60. XX wieku do roku 2016. Badania dzieliły się na trzy części. Pierwsza część obejmowała jak najwierniejsze odtworzenie ukształtowania powierzchni dna doliny nie tylko w oparciu o rysunek poziomicowy, ale także o dodatkową interpretację geomorfologiczną nieopisywaną klasycznymi metodami kartograficznymi. W drugim etapie prac dokonano próby odtworzenia rzeźby dna doliny będącej już dnem sztucznego zbiornika wodnego. W tym celu wykonano pomiary głębokości zbiornika za pomocą sonaru. Dane sonarowe zostały uzupełnione o wyniki interpretacji geomorfologicznej oraz fotointerpretacji w miejscach, w których nie było można dokonać bezpośrednich pomiarów. W trzecim etapie badań na podstawie sytuacji morfometrycznej z 1968 i 2016 roku dokonano próby określenia zmian w morfometrii dna doliny podczas procesu powstawania, jak i funkcjonowania Zbiornika Sulejowskiego.
Bibliografia
Ambrożewski Z. 1993. Projektowanie i realizacja zbiornika wodnego Sulejów. Gospodarka Wodna 12: 267-273.
Ambrożewski Z. 2013. Budowa zbiornika wodnego Sulejów. Gospodarka Wodna 12: 457-464.
Badura J., Przybylski B. 2005. Application of digital elevation models to geological and geomorphological studies – some examples. Przegląd Geologiczny 53 (10/2): 977-983.
Bąk Ł., Dąbkowski Sz.L., Górski J. 2011. Metoda prognozowania zamulenia zbiornika wodnego na podstawie pomiaru pojemności. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 4(36): 19-29.
Brzeziński H. 1992. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50 000, arkusz Sulejów. Państwowy Instytut Geologiczny: 36.
Crivellaro M., Vitti A., Zolezzi G., Bertoldi W. 2024. Characterization of Active Riverbed Spatiotemporal Dynamics through the Definition of a Framework for Remote Sensing Procedures. Remote Sensing 16(1): 184. https://doi.org/10.3390/rs16010184
Cyberski J. 1970. Badania akumulacji rumowiska w zbiornikach retencyjnych w Polsce. Gospodarka Wodna 12: 43-46.
Florek E., Florek W., Łęczyński L. 2008. Funkcjonowanie zbiorników zaporowych na Słupi jako czynnik rzeźbotwórczy. Landform Analysis 7: 12-22.
Gładki H., Bednarczyk T., Myczka J. 1979. Prognoza zamulenia zbiornika wodnego w Rzeszowie na rzece Wisłok. ODGW Kraków.
IMGW (Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy). 2008. Zbiornik wodny Sulejów – badania sedymentacji i aktualizacja pojemności.
Jaskulski M., Łukasiewicz G., Nalej M. 2013. Porównanie metod transformacji map historycznych. Roczniki Geomatyki 11(4/61): 41-57.
Jaskulski M., Szmidt A., Ziemińska-Stolarska A., Jaskulski M. 2016. Nowa metoda opracowania mapy ukształtowania dna sztucznego zbiornika wodnego na podstawie archiwalnych materiałów kartograficznych. Roczniki Geomatyki 14(4/74): 455-464.
Jaskulski M., Szmidt A., Zbiciński I., Ziemińska-Stolarska A., Adamiec J. 2018. Konstrukcja mapy batymetrycznej na podstawie badań sonarowych sztucznego zbiornika wodnego na przykładzie Zalewu Sulejowskiego. Teledetekcja Środowiska 59: 5-12.
Kaczmarek H. 2010. Analiza zdjęć lotniczych oraz wyników pomiarów geodezyjnych w badaniach dynamiki strefy brzegowej sztucznych zbiorników wodnych: zbiornik Jeziorsko, rzeka Warta. Landform Analysis 13: 19-26.
Kaczmarek H. 2018. Ewolucja strefy brzegowej nizinnych zbiorników zaporowych w warunkach dużych wahań poziomu wody na przykładzie Zbiornika Jeziorsko na Warcie. Prace Geograficzne: 265.
Klatkowa H., Załoba M. 1991. Kształtowanie budowy geologicznej i rzeźby południowego obrzeżenia Basenu Uniejowskiego W: W. Stankowski (red.). Przemiany Środowiska geograficznego obszaru Konin–Turek. Instytut Badań Czwartorzędu Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań: 33-44.
Liro M. 2014. Conceptual model for assessing the chanel changes upstream from dam reservoir. Quaestiones Geographicae 33(1): 61-74.
Łajczak A. 1995. Studium nad zamulaniem wybranych zbiorników zaporowych w dorzeczu Wisły. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN 8. PWN, Warszawa.
Magnuszewski A. 2012. Analiza wpływu akumulacji rumowiska w strefie oddziaływania zbiorników na bezpieczeństwo powodziowe w regionie. Program bezpieczeństwa powodziowego dorzecza Środkowej Wisły. Załącznik 23: 41.
Michalec B. 2008. Ocena intensywności procesu zamulania małych zbiorników wodnych w dorzeczu Górnej Wisły. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie 451, Seria Rozprawy 328.
Pacina J., Lenďáková Z., Štojdl J., Grygar T.M., Dolejš M. 2020. Dynamics of Sediments in Reservoir Inflows: A Case Study of the Skalka and Nechranice Reservoirs, Czech Republic. ISPRS International Journal of Geo–Information 9 (4): 258. https://doi.org/10.3390/ijgi9040258
Popielarczyk D., Templin T. 2014. Application of Integrated GNSS/Hydroacoustic Measurements and GIS Geodatabase Models for Bottom Analysis of Lake Hancza: the Deepest Inland Reservoir in Poland. Pure and Applied Geophysics 171: 997-1011. DOI: 10.1007/s00024-013-0683-9
Rdzany Z., Szmidt A., Frydrych M., Kossowski M. 2022. Wpływ powodzi z 2010 roku na morfologię południowej części dna Zbiornika Jeziorsko. Acta Geographica Lodziensia 112: 77-95.
Rosgen D.L. 1994. A classification of natural rivers. Catena 22: 169-199.
Schumm S.A. 1985. Patterns of Alluvial Rivers. Annual Review 13: 5-27.
Sibson R. 1981. A brief description of natural neighbor interpolation. W: V. Barnett (red.) Interpreting Multivariate Data. Wyd. John Wiley & Sons, New York: 21-36.
Solon J. 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91(2):143-170. https://doi.org/10.7163/GPol.0115.
Szubert M. 2008. Geomatyka w badaniach geomorfologicznych. Dokumentacja Geograficzna 37: 7-13.
Witek M., Białobrzeska M. 2012. Oddziaływanie obiektów hydrotechnicznych na morfologię koryt rzek ziemi kłodzkiej w świetle analizy GIS – zarys problemu i zamierzenia badawcze. Landform Analysis 20: 103-116.
Zawadzki A. 1980. Badania i dokumentacja geologiczno-inżynierska. W. Z. Ambrożewski (red.) Monografia zbiornika wodnego Sulejów. Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
