Umiędzynarodowienie jako mit funkcjonalny i modus operandi w polu szkolnictwa wyższego krajów nordyckich
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.4/2Abstrakt
Tematem artykułu jest uprawomocnienie imperatywu umiędzynarodowienia w instytucjach szkolnictwa wyższego państw nordyckich. Są to państwa osiągające znaczne sukcesy na niwie gospodarczej i społecznej, mające jednocześnie, podobnie jak Polska, status półperyferyjny w stosunku do światowych imperiów wiedzy. Z tego powodu ich strategie mogą stanowić ciekawą ramę odniesienia dla zjawisk zachodzących w naszym kraju. Badanie koncentruje się na celach i motywach działań na rzecz umiędzynarodowienia, ale też na sposobach ich habitualizacji i instytucjonalizacji jako praktykach zarządzania organizacjami w szkolnictwie wyższym. W szczególności podjęta zostaje kwestia legitymizacji zmian instytucjonalnych za pomocą zracjonalizowanego mitu, który wytwarza dyspozycję do określonych działań praktycznych, zmian procedur i postaw. Zaczerpnięte z krajów nordyckich przykłady empiryczne pozwalają na analizę przyczyn tego stanu rzeczy, rozwiązań praktycznych oraz strategii rozwijanych w uwarunkowaniach półperyferyjnych. W konkluzji wspomniane zostają najnowsze kierunki w nordyckich strategiach umiędzynarodowienia, które mogą być przedmiotem refleksji bądź inspiracją dla innych państw.
Bibliografia
Altbach Philip G. (eds.). 2013. The international imperative in higher education. Rotterdam/Boston/Taipei: Sense Publishers.
Bedenlier Svenja, Yasar Kondakci, Olaf Zawacki-Richter. 2018. “Two decades of research into the internationalization of higher education: Major themes in the Journal of Studies in International Education (1997–2016)”. Journal of Studies in International Education 22(2): 108–135.
Bourdieu Pierre. 1990. The logic of practice. Redwood City, CA: Stanford University Press.
Bourdieu Pierre. 2006. Medytacje pascaliańskie, tłum. K. Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Bourdieu Pierre. 2007. Szkic teorii praktyki, poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Bourdieu Pierre. 2013. Outline of a theory of practice. Cambridge: Reprint. Cambridge University Press.
Bungum Brita, Ulla Forseth, Elin Kvande. 2015. Den norske modellen. Internasjonalisering som utfordring og vitalisering. Bergen: Fagbokforlaget.
Christensen Johan, Cathrine Holst. 2017. “Advisory commissions, academic expertise and democratic legitimacy: The case of Norway”. Science and Public Policy 44(6): 821–833.
Christensen Tom, Per Lægreid, Kjell Arne Røvik. 2007. Organization theory and the public sector: Instrument, culture and myth. London: Routledge.
Colebatch Hal K. 2018. Handbook on policy, process and governing. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Czarniawska Barbara. 2014. University fashions: On ideas whose time has come. In: Universities in the Flux of Time. An exploration of time and temporality in university life, P. Gibbs, O.-H. Ylijoki, C. Guzmán-Valenzuela, R. Barnett (eds.), 32 45. London and New York: Routledge/ Taylor & Francis Group.
Czyżewski Marek. 2013. „Teorie dyskursu i dyskursy teorii”. Kultura i Społeczeństwo 2: 3–25.
DBH. 2020. Database for statistikk om høgre utdanning – statistikk om høyere utdanning – Utenlandske studenter. https://dbh.nsd.uib.no/statistikk/kategori_studenter.action [dostęp: 08.09.2020].
DEA . 2016. International mobility and networks – International outlook of Danish research, part I. Copenhagen: DEA.
Deer Cécile. 2008. Doxa. In: Pierre Bourdieu: Key concepts, M. Grenfell (ed.), 119–130. Stocksfield: Acumen Publishing.
Delegation for the promotion of economic cooperation between the Northern Countries. 1937. The Northern countries in world economy. Published by the Delegations for the Promotion of Economic Cooperation between the Northern Countries. Helsinki: Otava Publishing Company.
Dubois Michel, Yves Gingras, Claude Rosental. 2016. “Practices and rhetoric of the internationalization of science”. Revue francaise de sociologie 57(3): 407–415.
Dziedziczak-Foltyn Agnieszka, Kazimierz Musiał. 2015. „Dyskursy modernizacyjne i wielkie narracje rozwoju. Polska a kraje nordyckie”. Przegląd Socjologiczny 64(2): 9–43.
Egron-Polak Eva, Francisco Marmolejo. 2016. Higher education internationalization: Adjusting to new landscapes. In: The Globalisation of internationalization: Emerging voices and perspectives, H. De Wit, J. Gacel-Avila, E. Jones, N. Jooste (eds.), 7–17. London: Routledge.
Elken Mari, Elisabeth Hovdhaugen, Bjørn Stensaker. 2016. “Global rankings in the Nordic region: Challenging the identity of research-intensive universities?”. Higher Education 72(6): 781–795. DOI: 10.1007/s10734-015-9975-6.
Fejerskov Ole, Morten L. Kringelbach. 2009. Indsigt og udsyn: et internationalt perspektiv på fremtidens danske universitet. In: Fremtidens Universitet, H. Sander (ed.), 92–108. København: Gyldendal.
Fife James. 1994. Wykłady z gramatyki kognitywnej. W: Podstawy gramatyki kognitywnej, H. Kardela (red.), 9–64. Warszawa: Zakład Semiotyki Logicznej Uniwersytetu Warszawskiego: Znak-Język-Rzeczywistość. Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Frølich Nicoline. 2008. Justifications and drivers. In: Borderless knowledge: Understanding the “new” internationalisation of research and higher education in Norway, Å. Gornitzka, L. Langfeldt (eds.), 103–124. Dordrecht: Springer Netherlands.
Gornitzka Åse. 2008. The internationalisation of research and higher education. In: Borderless knowledge: Understanding the “new” internationalisation of research and higher education in Norway, Å. Gornitzka, L. Langfeldt (eds.), 1–11. Dordrecht: Springer Netherlands.
Gornitzka Åse, Liv Langfeldt. 2008. The internationalisation of national knowledge policies. In: Borderless knowledge: Understanding the ‘new’ internationalisation of research and higher education in Norway, Å. Gornitzka, L. Langfeldt (eds.), 141–169. Dordrecht: Springer Netherlands.
Hammond Christopher D., Avril Keating. 2018. “Global citizens or global workers? Comparing university programmes for global citizenship education in Japan and the UK”. Compare: A Journal of Comparative and International Education 48(6): 915–934.
Hazelkorn Ellen. 2017. Global rankings and the geopolitics of higher education: Understanding the influence and impact of rankings on higher education, policy and society. Abingdon, Oxon; New York, NY: Routledge/Taylor & Francis Group.
Hellstén Meeri. 2017. “Internationalising Nordic higher education: Comparing the imagined with actual worlds of international scholar-practitioners”. Nordic Journal of Comparative and International Education (NJCIE) 1(2): 2–13.
Henze Juergen. 2014. “Global climate, local weather: Perspectives of internationalisation in Chinese higher education”. In: Internationalisation of higher education and global mobility, B. Streitwieser (ed.), 187–207. Oxford: Symposium.
Hildebrandt-Wypych Dobrochna. 2009. „Między globalizmem a europeizacją – refleksje nad umiędzynarodowieniem edukacji wyższej. Kwartalnik Pedagogiczny (3): 23–49.
Holm-Nielsen Lauritz. 2018. “Universities: From local institutions to global systems? Implications for students, staff and institutions”. European Review 26(S1): S124–S148.
Hudzik John K. 2014. Comprehensive internationalization: Institutional pathways to success, 1st ed. Oxon and New York: Routledge.
Hultgren Anna Kristina. 2014. “English language use at the internationalised universities of Northern Europe: Is there a correlation between Englishisation and world rank?”. Multilingua 33(3–4): 389–411.
Jalava Marja. 2012. The University in the making of the welfare state: The 1970s degree reform in Finland. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Johansson Jan. 1992. Det statliga kommittéväsendet: Kunskap, kontroll, konsensus. Stockholm: Stockholm University.
Kajfosz Jan. 2018. Konotacja w społecznym i medialnym konstruowaniu rzeczywistości. W: Kultura jako komunikacja, M. Dziekanowska, M. Wójcicka (red.), 113–127. Lublin: Wydawnictwo UM CS.
Kälvemark Torsten, Marijk van der Wende. 1997. National policies for the internationalisation of higher education in Europe. Hogskoleverket Studies 1997: 8S. Stockholm: Swedish National Agency for Higher Education. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED432190.pdf [dostęp: 4.12.2020].
Klinge Matti. 2006. Fińska tradycja. Eseje o strukturach i tożsamościach Północy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Knight Jane. 1994. Internationalization: Elements and checkpoints. Ottawa: Canadian Bureau for International Education.
Knight Jane. 2004. “Internationalization remodeled: Definition, approaches, and rationales”. Journal of Studies in International Education 8(1): 5–31.
Knight Jane. 2008. Higher education in turmoil: The changing world of internationalization. Leiden: Brill/Sense.
Knudsen Jon P., Torunn Lauvdal, Utku Ali Riza Alpaydin, Peter Arbo, Ivar Bleiklie, Joakim
Caspersen, Rune Dahl Fitjar, Nicoline Frølich, Linda Helén Haukland, Hans Christian
Garmann Johnsen, James Karlsen, Lars Lyby, Roger Normann, Rómulo Pinheiro,
Ingvild Reymert, Jarle Trondal, Per Olaf Aamodt. 2019. Geografi, kunnskap, vitenskap. Nordic Open Access Scholarly Publishing. Oslo: Cappelen Damm Akademisk.
Knudsen Tim. 2003. Fra politicus til politicus? Forvaltningsinternationalisering i et historisk perspektiv. In: Internationaliseringen af den offentlige forvaltning i Danmark – forandring og kontinuitet, M. Marcussen, K. Ronit (eds.), 37–57. Århus: Århus Universitetsforlag.
Kohler Riessman Catherine. 2008. Narrative methods for the human sciences, 1st ed. Los Angeles: SAGE Publications, Inc.
Kohvakka Mikko, Arto Nevala, Hanna Nori. 2019. The changing meanings of ‘responsible university’. From a Nordic-Keynesian welfare state to a Schumpeterian competition state. In: The responsible university: Exploring the Nordic context and beyond, M.P. Sørensen, L. Geschwind, J. Kekäle, R. Pinheiro (eds.), 33–60. Cham: Springer International Publishing.
Kristensen Katrine Hahn, Jan Erik Karlsen. 2018. Strategies for internationalisation at technical universities in the Nordic countries. Tertiary Education and Management 24(1): 19–33.
Krzysztofek Kazimierz, Marek S. Szczepański. 2005. Zrozumieć rozwój: Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kunnskapsdepartementet. 2020. Ny lov om universiteter og høyskoler. https://www.regjeringen.no/no/dokumenter/nou-2020-3/id2690294 [dostęp: 30.08.2020]
Kuteeva Maria. 2020. If not English, then what? Unpacking language hierarchies at University. In: Language Perceptions and Practices in Multilingual Universities, M. Kuteeva, K. Kaufhold, N. Hynninen (eds.), 27–55. Cham: Springer International Publishing.
Laitinen Markus. 2015. Embedding internationalization at the University of Helsinki. In: Comprehensive Internationalization. Institutional pathways to success, J.K. Hudzik (ed.), 144–153. London and New York: Routledge.
Larsen Marianne. 2016. Internationalization of higher education: An analysis through spatial, network, and mobilities theories. New York: Palgrave Macmillan US.
Larsson Sam, Yvonne Sjöblom. 2010. “Perspectives on narrative methods in social work research”. International Journal of Social Welfare 19(3): 272–280.
Laugesen Morten. 2020. Kina-kendere efter forskningsskandale: Vi kan ikke koble os af Kina på forskningsområdet. Politiken 4.08.2020. https://politiken.dk/debat/debatindlaeg/art7874758/Vi-kan-ikke-koble-os-af-Kina-p%C3%A5-forskningsomr%C3%A5det [dostęp: 15.09.2020]
Lindqvist Ossi V. 2018. Structural reforms in the Finnish higher education system. In: Governance reforms in European university systems. Educational governance research, K. Krüger, M. Parellada, D. Samoilovich, A. Sursock (eds.), 52–88. Cham: Springer.
Lorenz Iwona. 2002. „Między episteme a doksa”. Sztuka i Filozofia 21: 12–21.
Lyngdorf Niels Erik. 2019. Contemporary Danish strategies of internationalisation through student mobility with China: The development of instrumentality in interculturality. In: Nordic-Chinese Intersections within Education, H. Liu, F. Dervin, X. Du (eds.), 257–272. Cham: Springer International Publishing.
Magnusdóttir Gunnhildur Lily. 2005. Small states as norm-setters and role models. In: Rannsóknir í félagsvísindum VI. Félagsvísindadeild, Ú. Hauksson (ed.), 575–587. Reykjavik: Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands.
Meyer John W., Brian Rowan. 2006. Organizacje zinstytucjonalizowane: Struktura formalna jako mit i ceremonia. W: Współczesne teorie socjologiczne, A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), 582–599. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Mihut Georgiana, Philip G. Altbach, Hans de Wit (eds.). 2017. Understanding higher education internationalization: Insights from key global publications. Leiden: Sense Publishers.
Ministry of Education. 1987. Korkeakoulujen Kansainvälisten Toimintojen Kehittäminen [The Development of International Activities in Higher Education]. Helsinki: Ministry of Education.
Møller Boje Rasmussen Martin. 2020. “The Danish ‘competition state’: Still along the Third Way?”. Scandinavian Political Studies 43(2): 119–126.
Musiał Kazmierz. 2009. “Reconstructing Nordic significance in Europe on the threshold of the 21st century”. Scandinavian Journal of History 34(3): 286–306.
Musiał Kazimierz. 2013. Uniwersytet na miarę swego czasu: Transformacja społeczna w dobie postindustrialnej a zmiany w szkolnictwie wyższym krajów nordyckich. Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Musiał Kazimierz. 2015. Reformy edukacji wyższej w Finlandii w obszarze finansowania szkół wyższych. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Nilsson B. 2003. „Internationalisation at home from a Swedish perspective: The case of Malmö”. Journal of Studies in International Education 7(1): 27–40.
Nokkala Terhi. 2007. Constructing the ideal university – the internationalisation of higher education in the competitive knowledge society. Tampere: Tampere University Press.
Nokkala Terhi. 2008. ‘Finland is a small country’ narrative construction of the internationalisation of higher education. In: Education and the knowledge-based economy in Europe, B. Jessop, N. Fairclough, R. Wodak (eds.), 171–190. Leiden: Brill/Sense.
Nordic Centre. 2020. Nordic Centre. http://www.nordiccentre.net [dostęp: 15.09.2020].
Nordic Council of Ministers. 1992. Evaluation of NORDPLUS – the Nordic Programme for the Mobility of University Students and Teachers. Copenhagen: Nordic Council of Ministers.
Nørgaard Asbjørn Sonne, Poul Erik Mouritzen, Jørgen Grønnegaard Christensen. 2009. De store kommissioner: Vise mænd, smagsdommere eller nyttige idioter. Odense: Syddansk Universitetsforlag.
Nybølet Harald. 2016. Kvalitet krever internasjonalisering. https://khrono.no/kontaktkonferansen- kvalitet-siu/kvalitet-krever-internasjonalisering/125352 [dostęp: 30.08.2020].
Olechnicka Agnieszka, Adam Ploszaj, Dorota Celińska-Janowicz. 2019. The geography of scientific collaboration. Oxon and New York: Routledge.
Ollikainen Aaro. 1997. Finland. In: National policies for the internationalisation of higher education in Europe, T. Kälvemark, M. van der Wende (eds.), 73–89. Stockholm: Swedish National Agency for Higher Education.
Pawłuszko Tomasz. 2015. Wzorce rozwojowe regionu nordyckiego – zarys problematyki. W: Pomiędzy światem polityki a życiem naukowym, J. Jaskiernia, R. Kubicki (red.), 219–233. Kielce: Wydawnictwo UJK.
Pedersen Ove K. 2011. Konkurrencestaten. Copenhagen: Hans Reitzels forlag.
Pohl Hans, Andreas Göthenberg. 2015. Strategic internationalization in Sweden: The cases of Lund University and Blekinge Institute of Technology. In: Comprehensive internationalization. Institutional pathways to success, J.K. Hudzik (ed.), 154–165. Oxon and New York: Routledge.
Regeringskansliet (ed.). 2018a. En strategisk agenda för internationalisering: delbetänkande. Stockholm: Norstedts Juridik.
Regeringskansliet. 2018b. Ökad attraktionskraft för kunskapsnationen Sverige. Slutbetänkande av Utredningen om ökad internationalisering av universitet och högskolor. Stockholm: Regeringen och Regeringskansliet. Text No. SOU 2018: 78.
Robson Sue, Monne Wihlborg. 2019. “Internationalisation of higher education: Impacts, challenges and future possibilities”. European Educational Research Journal 18(2): 127–134.
Saarinen Taina. 2012. “Internationalization of Finnish higher education is language an issue?”. International Journal of the Sociology of Language 216: 157–173.
Salö Linus. 2017. The sociolinguistics of academic publishing: Language and the practices of homo academicus. Cham: Springer International Publishing.
Sataøen Hogne Lerøy. 2015. “Higher education as object for corporate and nation branding: Between equality and flagships”. Journal of Higher Education Policy and Management 37(6): 702–717.
Schriewer Jürgen. 2014. „Zracjonalizowany mit” w europejskim szkolnictwie wyższym. Nauka i Szkolnictwo Wyższe 1–2(43–44):133–152.
SDC . 2020. Sino-Danish Center. https://sdc.university/ [dostęp: 15.09.2020].
Shaw Marta A. 2019. “Strategic instrument or social institution: Rationalized myths of the University in stakeholder perceptions of higher education reform in Poland”. International Journal of Educational Development 69: 9–21.
Sin Cristina, Dominik Antonowicz, Jannecke Wiers-Jenssen. 2019. “Attracting international students to semi-peripheral countries: A comparative study of Norway, Poland and Portugal”. Higher Education Policy 2019: DOI: 10.1057/s41307-019-00135-3.
Slaughter Sheila. 2001. Problems in comparative higher education: Political economy, political sociology and postmodernism. Higher Education 41(4): 389–412.
Slotten Hugh Richard, Ronald L. Numbers, David N. Livingstone (eds.). 2020. The Cambridge history of science: Volume 8: Modern Science in National, Transnational, and Global Context. Cambridge: Cambridge University Press.
Sørensen Mads P., Mitchell Young, Pernille Bak Pedersen. 2019. Lost in transition? On the migration to English language research publications. In: The responsible university: Exploring the Nordic context and beyond, M.P. Sørensen, L. Geschwind, J. Kekäle, R. Pinheiro (eds.), 87–114. Cham: Springer International Publishing.
Steinbock Dan. 2010. Winning across global markets: How Nokia creates strategic advantage in a fast-changing world. San Francisco: Jossey-Bass.
Stier Jonas. 2004. “Taking a critical stance toward internationalization ideologies in higher education: Idealism, instrumentalism and educationalism”. Globalisation, Societies and Education 2(1): 1–28.
Sundet Marit, Per-Anders Forstorp, Anders Örtenblad (eds.). 2017. Higher education in the High North: Academic exchanges between Norway and Russia, 1st ed. Cham: Springer International Publishing.
Tellmann Silje Maria. 2016. Experts in public policymaking. Oslo: HiOA.
Tight Malcolm. 2019. “Globalization and internationalization as frameworks for higher education research”. Research Papers in Education: 1–23. DOI: 10.1080/02671522.2019.1633560.
Wallerstein Immanuel. 2007. Analiza systemów – światów. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Warren Roland L., Stephen N. Rose, Ann F. Burgunder. 1974. The structure of urban reform: Community decision organizations in stability and change. Lexington, MA : D.C. Heath.
Wiers-Jenssen Jannecke. 2017. Russian students in Norway – Facts and figures. In: Higher education in the High North: Academic exchanges between Norway and Russia, M. Sundet, P.A. Forstorp, A. Örtenblad (eds.), 201–219. Cham: Springer International Publishing.
Wiers-Jenssen Jannecke. 2018. “Paradoxical attraction? Why an increasing number of international students choose Norway”. Journal of Studies in International Education 23(2): 281–298. DOI: 10.1177/1028315318786449.
Wiers-Jenssen Jannecke, Håkan T. Sandersen. 2017. The Norwegian framework for educational cooperation with Russia: Educational policy with a hint of foreign affairs. In: Higher education in the High North: Academic exchanges between Norway and Russia, M. Sundet, P.A. Forstorp, A. Örtenblad (eds.), 47–63. Cham: Springer International Publishing.
Wit Hans de, Fiona Hunter, Laura Howard, Eva Egron-Polak. 2015. Internationalisation of higher education study. Report for the European parliament’s committee on culture and education. Brussels: European Parliament. https://www.eaie.org/community/projects-advocacy/european-parliament-study.html [dostęp: 02.04.2020]
Wojciuk Anna. 2016. Imperia wiedzy. Edukacja i nauka jako czynniki siły państw na arenie międzynarodowej. Warszawa: Scholar.
Zarycki Tomasz. 2007. Interdyscyplinarny model stosunków centro-peryferyjnych. Propozycje teoretyczne. Studia Regionalne i Lokalne 8(27): 5–26.
