Fryderyk Zoll (starszy), Leon Piniński i zakres zastosowania actio negatoria. Koncepcje dwóch XIX-wiecznych romanistów a regulacja Kodeksu cywilnego
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2021/120/2Słowa kluczowe:
prawo rzymskie, skarga negatoryjna, tradycja prawna, Fryderyk Zoll (starszy), Leon Piniński.Abstrakt
Przedmiot badań: Kwestia zakresu zastosowania actio negatoria budziła spore zainteresowanie w XIX-wiecznej doktrynie i stanowiła przedmiot ożywionych dyskusji. W artykule odniesiono się do koncepcji sformułowanych przez Fryderyka Zolla (starszego) oraz Leona Pinińskiego. Zwrócono również uwagę na uregulowania polskiego Kodeksu cywilnego, poszukując jednocześnie śladów teorii tych dwóch dziewiętnastowiecznych uczonych we współcześnie obowiązujących regulacjach.
Cel badawczy: Celem artykułu jest nie tylko przypomnienie poglądów dwóch wybitnych polskich romanistów: Fryderyka Zolla (starszego) i Leona Pinińskiego, ale także odniesienie ich zapatrywań do współcześnie obowiązujących uregulowań dotyczących skargi negatoryjnej. Artykuł jest próbą udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy we współczesnej regulacji skargi negatoryjnej można odnaleźć ślady koncepcji tych rodzimych uczonych.
Metoda badawcza: W artykule wykorzystano metodę prawno-historyczną oraz dogmatyczną.
Wyniki: Koncepcje sformułowane przez F. Zolla (starszego), a także L. Pinińskiego, dotyczące skargi negatoryjnej z pewnością zasługują na uznanie. Klarowność ich przedstawienia, a także precyzja wywodów uprawnia do stwierdzenia, że warsztat tych uczonych stał na najwyższym poziomie. W obecnie obowiązującym Kodeksie cywilnym odnaleźć można ślady poglądów dwóch polskich romanistów. Prawdopodobnie nie da się jednak ustalić, czy twórcy aktualnie obowiązujących uregulowań sięgali bezpośrednio do dzieł F. Zolla (starszego) oraz L. Pinińskiego podczas prac związanych z kodyfikacją prawa
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Bibliografia
Arndts L., Lehrbuch der Pandekten, München 1861.
Avenarius M., „Schmidt, Adolf”, Neue Deutsche Biographie, Bd. 23, Berlin 2007, s. 174–175.
Bohácek M., Nuovi studi sulle actiones negativae, Bullettino dell’Istituto di diritto romano Vittorio Scialoja 1939/46, s. 185–193.
Böhmer J.H., Doctrina de actionibus, Francofurti ad Moenum 1745.
Brinz A., Lehrbuch der Pandekten, Bd. 1, Erlangen 1857.
Czerwińska-Koral K., Ochrona prawa własności, czyli roszczenia przysługujące właścicielowi na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, Roczniki Administracji i Prawa 2014/14/2, s. 246–269.
Dybowski T., Ochrona własności w polskim prawie cywilnym (rei vindicatio – actio negatoria), Warszawa 1969.
Gaius. Instytucje, przeł. i wstępem opatrzył C. Kunderewicz, oprac. J. Rezler, Warszawa 1982.
Gniewek E., w: E. Gniewek (red.), System Prawa Prywatnego, T. 3. Prawo rzeczowe, Warszawa 2020.
Grosso G., Gino Segré a trent’anni dalla morte, Bullettino dell’Istituto di diritto romano „Vittorio Scialoja” 1972/14, s. 1–10.
Grosso G., Sulle servitù «altius tollendi» e «stillicidii non avertendi», w: P. Ciapessoni (red.), Studi in memoria di Aldo Albertoni, I, Padova 1935, s. 453–490.
Grzybowski S., Projekt prawa rzeczowego przygotowany przez Komisję Kodyfikacyjną w 1939 r., Kwartalnik Prawa Prywatnego 1993/4, s. 515–567.
Guillamón C.L., Von Ulpian bis Accursius: Responsa über D. 8.5.8.5, Revue Internationale des droits de l’Antiquité 2005/52, s. 233–247.
Hesse Ch.A., Zur Lehre von den nachbarrechtlichen Verhältnissen der Grundeigenthümer, Jahrbücher für die Dogmatik des heutigen römischen und deutschen Privatrechts 1863/6, s. 378–441.
Ihering R., Geist des römischen Rechts auf den verschiedenen Stufen seiner Entwicklung, Dritter Theil. Erste Abtheilung, Leipzig 1865.
Ihering R., Zur Lehre von den Beschränkungen des Grundeigenthümers im Interesse der Nachbarn, Jahrbücher für die Dogmatik des heutigen römischen und deutschen Privatrechts 1863/6, s. 81–130.
Instytucje Justyniana, przeł. i wstępem opatrzył C. Kunderewicz, Warszawa 1986.
Kamińska R., Dopuszczalność immisji w stosunkach sąsiedzkich starożytnych Rzymian, Studia Prawnicze KUL 2013/4, s. 7–24.
Kaser M., Das Römische Privatrecht, Bd. 1, München 1971.
Katner W.J., Zakres i przesłanki roszczenia negatoryjnego (szkic prawnoporównawczy), Studia Prawno-Ekonomiczne 1983/30, s. 61–81.
Katner W., Charakterystyka przepisów prawa sąsiedzkiego, Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Seria I, 1976/6, s. 235–252.
Katner W., Zastosowanie art. 144 k.c. do różnego rodzaju immisji, Acta Uniwersitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Seria I, 1978/42, s. 51–67.
Kolańczyk K., Prawo rzymskie, Warszawa 2007.
Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja prawa rzeczowego. Zeszyt 1. Projekt prawa rzeczowego uchwalony w pierwszym czytaniu przez Podkomisję prawa rzeczowego Komisji Kodyfikacyjnej, Warszawa 1937.
Koncur M., Actio negatoria w rozstrzygnięciach veteres dotyczących sporów sąsiedzkich w prawie rzymskim, Czasopismo Prawno-Historyczne 2006/58/1, s. 145–150.
Kupiszewski H., Rozważania o własności rzymskiej, Czasopismo Prawno-Historyczne 1984/36/2, s. 27–55
Kuryłowicz M., Wolność i własność (tezy komunikatu), w: Jednostka wobec działań administracji publicznej. Międzynarodowa konferencja naukowa Olszanica 21–23 maja 2001, Rzeszów 2001, s. 243–246.
Longchamps de Bérier F., Nadużycie prawa w świetle rzymskiego prawa prywatnego, Wrocław 2004.
Nancka G., Leon hr. Piniński o actio negatoria w prawie rzymskim, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo 2019/26, s. 103–118.
Nancka G., Zakres zastosowania actio negatoria w teorii Fryderyka Zolla (starszego), Studia Prawno-Ekonomiczne” 2020/117, s. 99–113.
Palmirski T. (red.), Digesta Iustiniani. Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład II. Księgi 5–11, Kraków 2013.
Palmirski T. (red.), Digesta Iustiniani. Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład VII.1. Księgi 45–47, Kraków 2017.
Piniński L., Pojęcie i granice prawa własności w prawie rzymskim, Lwów 1900.
Puchta G.F., Lehrbuch der Pandekten, Leipzig 1845.
Reinchardt J.F., Rivinus A.F., Dissertatio Inavgvralis Qva Paradoxa Circa Actionem Negatoriam, Vitembergea 1746.
Rodger A., Actio confessoria and actio negatoria, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung 1971/88, s. 184–214.
Rodger A., Owners and neighbours in Roman law, Oxford 1972.
Rydlichowska D., Przejawy actio in rem w polskim prawie cywilnym, Studia Iuridica Lublinensia 2016/25/4, s. 205–220.
Schmidt C.A., Zur Lehre von der confessoria und der negatoria actio, Zeitschrift für geschichtliche Rechtswissenschaft 1850/15, s. 169–175.
Schroeder L.C., Programma de actione negatoria pro specie contravindicationis apud romanos non habenda, Marburg 1750.
Schulz F., Classical Roman Law, Oxford 1961.
Sergè G., La denominazione di in particolare per la rivendicazione dell’usufrutto e delle servitù, w: Mélanges Paul Frédéric Girard. Études de droit romain dédiées a M.P.F. Girard à l’occasion du 60e anniversaire de sa naissance (26 octobre 1912), Vol. 2, Paris 1912, s. 511–599.
Silla F.M., Sulla distinzione gaiana tra ‘actio in rem’ ed ‘actio in personam’, w: L. Garofalo (red.), ‘Actio in rem’ e ‘actio in personam’. In ricordo di Mario Talamanca, Vol. I, Padova 2011, s. 3–52.
Vangerow K. A., Lehrbuch der Pandekten, Bd. 1, Marburg 1851, s. 874–884.
Wacke A., Protection of the Environment in Roman Law?, Roman Legal Tradition 2002/1, s. 7.
Wasilewski A., Actio negatoria jako instrument prawny ochrony środowiska (w świetle prawa polskiego), w: S. Grodziski, D. Malec, A. Karabowicz, M. Stusa (red.), Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi. Tom II, Kraków 2010, s. 1135–1149.
Wesenberg G., „Brinz, Alois Ritter von”, Neue Deutsche Biographie, Bd. 2, Berlin 1955, s. 617.
Zoll F., O skardze przeczącej w prawie rzymskiem, Kraków 1862.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 31 października 1973 r. III CRN 137/73 (LEX nr 2709433).
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 lutego 2013 r. V ACa 36/13.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 r. III CK 537/02 (LEX nr 172786).
