Protesty wyborcze w wyborach Prezydenta RP. Teoria i praktyka
DOI:
https://doi.org/10.26485/SW/2021/32/2Słowa kluczowe:
protest wyborczy na wybór Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, funkcje protestu wyborczego, ważność wyborówAbstrakt
Artykuł jest uzupełnieniem szczegółowym do tekstu pt. „Prawo do protestu przeciw wyborowi na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na tle ustawodawstwa Republiki Słowackiej i Czeskiej (Studia Wyborcze 2021, t. 31). Napisanie opracowania również bierze się z konieczności pochylenia się nad zagadnieniem praktyki rozpatrywania takiego protestu wyborczego przez pryzmat jego funkcji, czyli spełniania efektywnej ochrony rzetelności wyborów i poczucia sprawczości przez wyborcę, który ten środek zaskarżenia wnosi. Celem niniejszego opracowania będzie odpowiedź na pytanie, czy protest wyborczy, w obecnym kształcie, faktycznie wypełnia cele, jakie mu przydzielił ustrojodawca? Wniosek płynący z tego tekstu nie jest optymistyczny, bowiem standard zastosowany przez Sąd Najwyższy, w zakresie rozpatrzenia protestów wyborczych wniesionych w wyborach w 2020 roku, pokazał, niestety, co najmniej poczucie bezsilności i irytacji, ze strony skarżącego.
Bibliografia
Buczkowski Łukasz. 2010. Stwierdzenie ważności wyborów parlamentarnych i prezydenckich w polskim prawie konstytucyjnym. Przegląd Prawa Konstytucyjnego. Przemyśl: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Przemyślu.
Chmaj Marek, Skrzydło Wiesław. 2015. System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Ciapała Jerzy, Pyrzyńska Agata. 2021. W Dylematy polskiego prawa wyborczego. Red. Jerzy Ciapała, Agata Pyrzyńska. Warszawa: C.H. Beck.
Dauter Bogusław. 2005. Protesty wyborcze a ważność wyborów organów samorządu terytorialnego. W Demokratyczne standardy prawa wyborczego Rzeczypospolitej Polskiej. Teoria i praktyka. Red. Ferdynand Rymarz. Warszawa: Wydawnictwo Krajowego Biura Wyborczego.
Garlicki Lech. 2011. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom II. Komentarz do artykułów 19–59 oraz Protokołów dodatkowych. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Garlicki Lech. 2019. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Gebethner Stanisław. 2000. Wybory na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz do ustawy o wyborze Prezydenta RP. Tekst jednolity z 9 czerwca 2000 r. oraz akty wykonawcze. Warszawa: Scholar.
Grzybowski Marcin. 2008. Rola sądów i charakter orzeczeń sądowych w sprawach wyborczych. W Trzecia władza. Sądy i Trybunały w Polsce. Materiały Jubileuszowego L Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Gdynia, 24–26 kwietnia 2008 roku. Red. Andrzej Szmyt, Gdańsk.
Jaskiernia Jerzy. 2012. System wyborów do jednostek samorządu terytorialnego w świetle Kodeksu wyborczego z 5 stycznia 2011. W Administracja publiczna. Tom III. Ustrój administracji samorządowej. Komentarz. Red. Bogumił Szmulik, Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Kumoch Jakub. 2014. Misje obserwacji wyborów Unii Europejskiej jako instrument działań
zewnętrznych UE. Warszawa–Pekin (praca doktorska).
Rakowska Anna. 2010. „Postępowanie w sprawach z protestów wyborczych”. Państwo i Prawo 3.
Rakowska Anna, Skotnicki Krzysztof. 2008. „Udział komisarzy wyborczych w rozpatrywaniu protestów wyborczych”. Przegląd Wyborczy 9–10.
Rakowska-Trela Anna. 2015. Kampania wyborcza w regulacji prawnej i praktyce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Skotnicki Krzysztof. 2007. „Wpływ funkcji wyborów na prawo wyborcze i system wyborczy. Zarys problematyki”. Przegląd Sejmowy 2 (79).
Tuleja Piotr. 2020. „Ustrojowe znaczenie uchwały SN z 23.01.2020 r.”. Państwo i Prawo 10.
Wróbel Andrzej. 2007. Niektóre problemy rozstrzygania o ważności wyborów przez Sąd Najwyższy. W Iudices electionis custodes (sędziowie kustoszami wyborów). Księga Pamiątkowa Państwowej Komisji Wyborczej. Warszawa: Wydawnictwo Krajowego Biura Wyborczego.
Wróbel Andrzej. 2013. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej przyjęta 7 grudnia 2000 r. w Nicei przez Parlament Europejski, Radę i Komisję Europejską (Dz. Urz. UE. C 83/ 289 z 30 marca 2010 r.).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., nr 78, poz. 483; Dz. U. z 2001 r., nr 28, poz. 319; Dz. U. z 2006 r., nr 200, poz. 1471; Dz. U. z 2009 r., nr 114, poz. 946).
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r., nr 61, poz. 284).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1575, 1578, 2320; Dz. U. 2021 poz. 11, 1090, 1177).
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1319).
Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018 poz. 3).
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568).
Ustawa z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego (Dz. U. poz. 568 ze zm.).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. poz. 491 ze zm.).
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18, C-625/18.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 2 marca 2021 r. w sprawie C-824/18.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 lipca 2021 r. w sprawie C-791/19.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 17 września 2009 r. w sprawie Manole i in. przeciwko Mołdawii, skarga nr 13936/02.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 lipca 2021 r. w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce, skarga nr 43447/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1995 r., sygn. akt III SW 1102/95, OSNP 1996/1/1.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2015 r., sygn. akt . III SW 66/15.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2020 r., sygn. akt I NSW 5890/20.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1995 r., sygn. akt III SW 43/95 (OSNP 1996/1/8).
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 15 września 2020 r., sygn. akt VII SaA/WA/ 992/20.
Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), RZECZPOSPOLITA POLSKA WYBORY PREZYDENCKIE, 28.06. i 12.07. 2020 r. Misja specjalna obserwacji wyborów ODIHR. Sprawozdanie końcowe, https://www.osce.org/files/f/documents/7/f/471351.pdf (dostęp: 25.08.2021).
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2020. Warszawa 2021, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Informacja_RPO_za_2020.pdf (dostęp 25.08.2021).
Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Pandemia, kryzys praworządności, wyzwania dla praw człowieka, https://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2021/02/2020.Pandemia-kryzyspraworzadnosci-wyzwania-dla-praw-czlowieka-01-02.pdf (dostęp 11.09.2021).
https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/demokracja-pandemia-polska-autorytaryzm-usa-wegry-unia-europejska-reformy-rzady-nieliberalne-prawa-czlowieka (dostęp 11.09.2021).
Łętowska Ewa. 2021. Protesty wyborcze a ważność wyborów – znaki zapytania, https://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/19215#sdfootnote25anc (dostęp 4.09.2021).
Najwyższa Izba Kontroli. Działania wybranych podmiotów w związku z przygotowaniem wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na dzień 10 maja 2020 r. z wykorzystaniem głosowania korespondencyjnego. Warszawa 2021, file:///C:/Users/48784/AppData/Local/Temp/NIK-D-20-502-informacja-WYBORY.pdf (dostęp 25.08.2021).
Opinie z 15 kwietnia 2021 r. Rzecznika Generalnego TSUE w dwóch sprawach C-487/19, C- 508/19 https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:jEVtxRFb0dYJ:https://curia.europa.eu/20jcms/jcms/p1_3488903/fr/+&cd=3&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d1%20 (dostęp 25.09.2021).
Wyjaśnienie do art. 11. https://fra.europa.eu/pl/eu-charter/article/11-wolnosc-wypowiedzi-i-informacji#TabExplanations (dostęp 25.08.2021).
Motyw nr 1 i 2 opinii Komisji Kultury i Edukacji z dnia 5 marca 2018 r. sporządzonej dla Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w sprawie pluralizmu mediów i wolności mediów w Unii Europejskiej, sygn. 2017/2209(INI).
Postanowienie Marszałka Sejmu z dnia 5 lutego 2020 r. (Dz. U. poz. 184).
Uchwała nr 129/2020 Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 maja 2020 r. w sprawie stwierdzenia braku możliwości głosowania na kandydatów w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. poz. 473).
Zalecenie CM/Rec(2011)7 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie nowego pojęcia mediów, przyjęte przez Komitet Ministrów w dniu 21 września 2011 r. na 1121. posiedzeniu Komitetu Delegatów Ministrów.
