Malarz jako prorok zwrócony ku przeszłości
DOI:
https://doi.org/10.26485/AI/2020/22/3Słowa kluczowe:
romantyzm, postromantyzm, pamięć, reprezentacja, narracja, malarstwoAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest problem rozpoznania romantycznego modelu pamięci we współczesnej sztuce wyłoniony w wyniku tzw. „zwrotu narracyjnego” we współczesnej filozofii. Dwuznaczne filozoficzne twierdzenie Fryderyka Schlegela jest traktowane jako podstawowy zwrot analizy. Odsłania to charakter wizji i ambicji artysty (malarza) powszechnych na początku XIX wieku. Uwypuklenie mocy wspomnienia w procesie twórczości romantycznej wymagało, aby pamięć stała się głównym celem wyrazu artystycznego. Na tym polegają także współczesne strategie artystyczne. Opowieści wyobrażeniowe i subiektywne mity przemawiają biernymi obrazami i przenośniami. Czy stanowią one uporanie się z romantycznym zamiarem, czy jedynie jego dalszym ciągiem? Niniejsza analiza oparta na spostrzeżeniach Andreasa Huyssena, Franklina Rudolfa Ankersmita oraz innych badaczy stanowi próbę dotknięcia zagadnienia ogromnej transformacji pojęcia pamięci. Podkreśla się w niej, że obok bardzo spsychologizowanej wersji pamięci istnieją ważne nieprzybliżone aspekty tkwiące w filozoficzno-teologicznych interpretacjach romantyzmu. Aspekty te nie pozwalają sprowadzić pamięci do „wątku” lub „przedmiotu” w procesie twórczym. Autorka artykułu podkreśla wpływ mocy pamięci na tworzenie formy malarskiej i wewnętrzne przewidywanie znaczeń. Bez tego pozytywnego i zidealizowanego pojęcia pamięci (podkreślonego w filozofii romantycznej) forma malarska straciłaby swoją unikalność.
Bibliografia
Ankersmit Franklin Rudolf (2001) Historical Representation, Stanford: Stanford University Press.
Béguin Albert (1991) L’Âme romantique et le Rêve, Paris: José Corti.
Britto Paulo Henriques (2000) Poetry and Memory, transl. P. H. Britto. http://www.angelfire.com/ab6/phbritto/Poetry_and_Memory.pdf
Ferguson Frances (1996) Romantic Memory, “Studies in Romanticism” Vol. 35, No. 4, Winter, pp. 509–533.
Huyssen Andreas (1995) Twilight Memories. Making Time in a Culture of Amnesia, London: Routledge.
Klein Kerwin Lee (2000) On the Emergence of Memory in Historical Discourse, “Representations” (Special Issue: “Grounds for Remembering”) No. 69, Winter, pp. 127–150.
Langer Susanne Knauth (1953) Feeling and Form. A Theory of Art, New York: Charles Scribner’s Sons.
Lyotard Jean-François (1991) The Inhuman. Reflections on Time, transl. G. Bennington, R. Bow¬bly, Cambridge: Polity Press.
Pfau Thomas (2010) Mourning Modernity: Classical Antiquity, Romantic Theory, and Elegiac Form, “The Oxford Handbook of the Elegy”, ed. K. Weisman, Oxford: Oxford University Press, pp. 546–564.
Schlegel Friedrich (1971) Friedrich Schlegel’s Lucinde and the Fragments, transl. P. Firchow, Min¬neapolis: Minnesota University Press.
Trybuś Krzysztof (2007), Biografia romantyczna jako forma pamięci, “Biografie romantycznych poetów”, ed. Z. Trojanowiczowa, J. Borowczyk, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzy¬stwa Przyjaciół Nauk.
